برق پشت‌بامی
آیا تولید برق روی پشت‌بام می‌تواند سیاستی موثر در تولید انرژی و کاهش فقر باشد؟
استفاده از ظرفیت مشارکت مردم در ایجاد نیروگاه‌های کوچک بر روی پشت‌بام‌ها در همه جای دنیا رونق گرفته است. مردم می‌توانند با اندک هزینه‌های شخصی و با سرمایه‌گذاری کوچک صاحب نیروگاه‌های خورشیدی شوند و برق تولیدی آن را به دولت بفروشند. در ایران نیز مدتی است که این موضوع به طور رسمی در دستور کار قانونگذاران و مجریان قرار گرفته و در حال اجرایی شدن و حتی فراگیر شدن است.
استفاده از ظرفیت مشارکت مردم در ایجاد نیروگاه‌های کوچک بر روی پشت‌بام‌ها در همه جای دنیا رونق گرفته است. مردم می‌توانند با اندک هزینه‌های شخصی و با سرمایه‌گذاری کوچک صاحب نیروگاه‌های خورشیدی شوند و برق تولیدی آن را به دولت بفروشند. در ایران نیز مدتی است که این موضوع به طور رسمی در دستور کار قانونگذاران و مجریان قرار گرفته و در حال اجرایی شدن و حتی فراگیر شدن است.
این شکل ایجاد نیروگاه با استقبال مواجه شده است اما شاید استقبال در ایران به اندازه استقبال در بقیه دنیا نیست به این علت که در ایران قیمت برق بسیار پایین است و از این بابت شاید این موضوع جا نیفتاده است. شاید فضای زندگی مردم برای استقرار نیروگاه‌های خورشیدی هنوز فراهم نیست. در هر صورت به عنوان یک امر سرمایه‌گذاری در ایران نیز در حال جا افتادن
و به‌صرفه است چراکه نیروگاه‌های کیلوواتی و کوچک با قیمت مناسب و با نرخ مناسب خریداری می‌شود. این می‌تواند نظر مردم را برای سرمایه‌گذاری جلب کند و از این بابت اگر اتفاق بیفتد، حجم زیادی از تولید برق می‌تواند نظر مردم را برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو و به‌خصوص انرژی حاصل از پنل‌های خورشیدی جلب کند.
پنل‌های خورشیدی اگر در داخل ساخته شوند با توجه به قوانین داخلی که داریم می‌تواند باعث شود سود بیشتری به مردم و سازندگان برسد. 30 درصد برق تولیدی از پنل‌های خورشیدی از مردم گران‌تر خریداری می‌شود. نکته مهم در حرکت به سمت تولید انرژی‌های پاک به‌خصوص انرژی خورشیدی، بحث گازهای گلخانه‌ای است. به هر حال ما در مجامع بین‌المللی تعهداتی داریم که با توجه به این تعهدات باید بتوانیم از گازهای گلخانه‌ای تولیدی خود حدود چهار تا پنج درصد کم کنیم. با ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی هوای پاک‌تری را خواهیم داشت و این سبب همراهی با محیط زیست می‌شود و از سوی دیگر این همراهی منجر به بهبود کیفیت سلامت هوا و در نتیجه کاهش بیماری‌ها به‌خصوص بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های هوا مثل بیماری‌های
قلبی- عروقی و انواع سرطان‌ها و... خواهد شد. به همان اندازه که شما نیروگاه خورشیدی نصب می‌کنید، می‌توانید نیروگاه‌های فسیلی را خاموش کنید و سوخت کمتری مصرف کنید و در نهایت کربن بسیار کمتری تولید کنید. اینها مزایای استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در اولین مرحله است.
در پاسخ به این ابهامات که دولت تا چه اندازه توان خرید برق از مردم را دارد و اینکه آیا حد مشخصی برای تولید انرژی خورشیدی وجود دارد، باید گفت که قانونگذار حدود 1800 میلیارد تومان اعتبار در اختیار دولت گذاشته است. دولت طبق قانون باید به صورت تضمینی برق تولیدی از نیروگاه‌های خورشیدی مردم را خریداری کند.
این بودجه برای رونق گرفتن سرمایه‌گذاری در این زمینه تدوین شده است. ما در این بودجه هم برای تولید نیروگاه‌های مگاواتی و هم برای تولید و خرید برق از نیروگاه‌های کیلوواتی که مردم می‌توانند در پشت‌بام‌های خود آن را نصب کنند، برنامه‌ریزی داریم. اولویت نیروگاه‌های کیلوواتی کوچک است که با هزینه اندک می‌تواند آغاز به کار بکند.
تا اینجا و در سال‌های اخیر ما مشکلی برای راه‌اندازی نیروگاه‌های کیلوواتی از نظر زیرساختی نداشته‌ایم و قطعاً در آینده هم نخواهیم داشت. هنوز به بهترین شکل از ظرفیت‌هایی که داریم، بهره‌برداری نشده است اما طبق آمار و اطلاعاتی که داریم، این وضعیت در آینده هم پابرجاست و ما برای خرید برق نیروگاه‌های کیلوواتی مردم مشکلی نخواهیم داشت. در سال‌های آینده با توجه به اینکه نیروگاه‌های مگاواتی هم دارند وارد مدار می‌شوند، ممکن است بودجه کافی برای پرداخت نباشد و باید منابع جدیدی برای انجام تعهدات تخصیص پیدا کند.
کشور ما در حوزه گاز بر اساس رنکینگ BP (بریتیش پترولیوم) در رتبه اول جهان و در حوزه نفت در رتبه سوم جهان قرار گرفته است. در حوزه انرژی خورشیدی حدود ۳۰۰ روز آفتاب در کشور داریم و تقریباً ۳۰ الی ۳۵ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی خورشیدی و حدوداً به همین مقدار ظرفیت تولید انرژی بادی را در کشور دارا هستیم.
در حوزه صنعت برق حدود ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب‌شده داریم که نسبت به جمعیت ۸۰میلیونی رتبه خوبی در سطح منطقه و جهان است. ما در حوزه برق موفق شدیم بر اساس سیاست‌های دولت‌های وقت زمینه ورود بخش خصوصی را فراهم آوریم به گونه‌ای که با افتخار می‌توان گفت ما صنعت برق داریم.
ممکن است پرسشی مطرح شود که آیا رفتن به سمت تاسیس نیروگاه‌های کوچک انرژی خورشیدی می‌تواند در بلندمدت به فقرزدایی منجر شود. در پاسخ باید گفت؛ فعالیت‌های اقتصادی که بتواند مولد باشد، رفته‌رفته اعتماد و باور مشارکت اجتماعی و اقتصادی بین مردم به‌خصوص طبقه متوسط بیشتر می‌شود و این سرمایه اجتماعی را به وجود می‌آورد. در این حوزه نیز چنین است و طبقه پایین و تهی‌دست جامعه که با مشکلات اقتصادی
بیشتری درگیر هستند، می‌توانند با فعالیت در این زمینه‌ها به سمت فعالیت‌های زودبازده در زمینه تولید انرژی‌های پاک از خورشید بروند و با اندک سرمایه و تسهیلاتی که دولت
در اختیار آنها قرار می‌دهد می‌توانیم شاهد این باشیم که مشارکت آنها بیشتر و بیشتر می‌شود و در نتیجه سطح درآمد آنها افزایش می‌یابد.
از طرفی می‌توانیم شاهد ایجاد اشتغال به صورتی بسیار آسان و بدون زیرساخت بسیار زیادی باشیم. اشتغال برای خانواده‌های روستایی و عشایر می‌تواند با کمترین هزینه از سوی دولت ایجاد شود.
نکته بعد اینکه مردم در این بخش نسبت به آورده خود حساس‌تر هستند بنابراین در نگهداری نیروگاه‌های کوچک و پنل‌ها کوشش بیشتری می‌کنند و تولید برق ادامه می‌یابد و دولت هزینه کمتری برای نگهداری و مرمت پرداخت خواهد کرد. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد اگر این روند سرعت بیشتری بگیرد می‌تواند یک جریان اقتصادی را در کشور ایجاد کند و منجر به توسعه اشتغال و تولید برق پاک شود. در هر حالت توسعه این شیوه تولید برق می‌تواند به کسانی که از قشرهای فقیر هستند کمک بیشتری بکند، آنها را به سمت زندگی بهتر سوق دهد و از فقیرتر شدن و مستمندتر شدن مردم جلوگیری کند. در عین حال این روش‌ها باعث تقویت جامعه و رفتن به سمت معیارها و شاخص‌های بهبودی خواهد شد.
روش‌های نصب و تعمیر و تمیز کردن این پنل‌ها برای استفاده جوامع روستایی بسیار آسان است. اگر این شیوه رعایت شود، منجر به تولید برق باکیفیت و افزایش راندمان تولید برق خواهد شد. اگر این روش‌ها رعایت نشود رفته‌رفته تولید انرژی ضعیف‌تر می‌شود و همه ضرر می‌کنند. دستورالعمل‌هایی در این زمینه وجود دارد که با مطالعه ساده آن همه افراد جوامع محلی و کسانی که می‌توانند، به استفاده از این روش ترغیب شوند. برای اینکه شوک حرارتی به شیشه پنل‌ها وارد نشود و در طول زمان آسیب نبیند، پنل‌های خورشیدی صبح‌ها قبل از اینکه به دمای کاری (که معمولاً حداقل ۲۰ درجه بیشتر از دمای محیط است) برسد و آن هم با آبی که دمای محیط را دارد تمیز شوند. در عین حال در صورت تمایل به تمیز کردن پنل‌های سیستم خود می‌توانید از افراد متخصص کمک گرفته یا خود به این کار اقدام کنید. با بررسی زمان تمیز کردن پنل‌ها می‌توانید از دو روش استفاده کنید. در اولین روش می‌توانید با انجام بازرسی‌های دوره‌ای از تمیز بودن پنل‌ها اطمینان حاصل کنید یا در صورت نیاز آنها را تمیز کنید.
در روش دوم می‌توانید از سیستم‌های مانیتوریتگ استفاده کرده و در صورت مشاهده افت راندمان سیستم اقدام به تمیز کردن پنل‌ها کنید.
