گامی به سوی پایتخت کتاب

هفته کتاب و کتابخوانی امسال پر بود از خبرهای ریز و درشت. امسال هفته کتاب با شعار «ترویج کتاب، ترویج امید» کارش را شروع کرد، لااقل در ظاهر ماجرا همه نهادها با وزارت فرهنگ و ارشاد همگام بودند تا برنامه‌هایی را در این زمینه ترتیب بدهند. اما این وسط پیشنهادی که بیش از همه بازخورد داشت و هزینه‌ای هم در‌برنمی‌گرفت از سوی «احمد مسجد‌جامعی» عضو شورای شهر تهران مطرح شد. او طی فراخوانی از شهروندان تهرانی خواست روز پنجشنبه‌شان را جور دیگری سپری کنند. مسجدجامعی در فراخوانی عمومی از نگرانی‌هایش درباره کاهش خریدار و خواننده کتاب در ایران گفته است و از آنهایی که دغدغه کتاب دارند به ویژه آنهایی که می‌نویسند و اهالی قلم دعوت کرد تا در حرکتی نمادین عصر پنجشنبه 29 آبان را با حضور در کتابفروشی‌ها بدل به روزی به‌یاد‌ماندنی کنند و گامی کوچک و ارجمند در راه تشویق به خواندن کتاب بردارند.
پیشنهاد احمد مسجدجامعی برخلاف دیگر اخبار و برنامه‌های بخش‌های دولتی و متولیان دولتی هفته کتاب در شبکه‌های اجتماعی دیده شد و به اشتراک گذاشته شد. اهالی فرهنگ، نویسنده‌ها و کتابفروش‌ها از این پیشنهاد استقبال کردند و بسیاری سعی کردند به این ایده و فراخوان جامه عمل بپوشانند. شاید این حرکت آغازی باشد، برای اینکه در ایران هم روزی به نام کتابفروشی‌ها و وعده دیدار اهالی قلم و مخاطبان به تقویم ایرانی راه پیدا کند و بالاخره بعد از مدت‌ها هفته کتاب جدا از شعارها و بیلبوردهای دولتی و تبلیغاتی به شکل قابل لمس در وضعیت کتابفروشی‌ها تغییری ایجاد کند.
پیشنهاد آقای مسجدجامعی در حالی با استقبال روبه‌رو شده است که طی این سال‌ها برنامه‌های دولتی و فراخوان‌ها اغلب در سطح خبر باقی مانده‌اند، شاید اگر روزی به نام وعده دیدار در کتابفروشی‌ها در تقویم ایرانی ثبت شود جدای از شور و هیجان و فروشی که در کتابفروشی‌ها به وجود می‌آید گامی باشد برای نزدیک شدن ایران به فهرست کشورهایی که نامزد میزبانی پایتخت جهانی کتاب می‌شوند. تهران یک بار در سال ۲۰۰۶ و بار دیگر در سال ۲۰۱۱ برای کسب عنوان «پایتخت کتاب جهان» تقاضا داده ‌است که هر دو تقاضا رد شده است. سازمان یونسکو هر سال یک شهر را با کمک سه مرکز بین‌المللی کتاب به عنوان پایتخت کتاب تعیین می‌کند که این سه مرکز انجمن ناشران بین‌المللی کتاب، اتحادیه بین‌المللی فروشندگان کتاب و اتحادیه بین‌المللی انجمن کتابخانه‌هاست. سالی که شهر برگزیده عنوان پایتخت جهانی کتاب را داراست از ۲۳ آوریل یعنی روز جهانی کتاب تا ۲۲ آوریل سال بعد از آن ادامه دارد. اما در سال‌های گذشته پایین بودن سرانه مطالعه، قبض و بسط‌ها در حوزه دریافت نشر، کم بودن ویترین فرهنگی، رعایت نکردن کپی‌رایت و مسائلی از این دست سبب شدند که تهران از دیگر رقبایش برای دریافت این عنوان عقب بماند، این در حالی است که اگر این عنوان روزی روزگاری به تهران برسد پای خیلی از نویسنده‌ها و کتاب‌ها به اینجا باز می‌شود و ناشران و کتابفروشان ایرانی می‌توانند با جهان کتاب بیرون از این مرزها مراوده‌های جدی اقتصادی داشته باشند. کره جنوبی از 10 سال پیش برای پایتخت جهانی کتاب شدن اینچئون برنامه‌ریزی کرده بود. شاید برنامه‌هایی از این دست بتواند در چشم‌اندازی طولانی‌مدت تهران را هم به چنین عنوانی مزین کند.؟