تاریخ انتشار:
بررسی چرایی وجود نیترات در آب شرب پایتخت‌نشینان
چه گوارا این آب!
بر اساس پژوهش‌ها، ایران ۳۰ سال خشکسالی را پیش رو دارد، حالا ۱۵ سال از آن گذشته است و روزهای سخت‌تری در پیش رو است. وجود املاح از جمله نیترات هم که این روزها نگرانی‌ها را بیشتر کرده است. اکنون کم‌آبی و مشکلات موجود مسوولان را به فکر فرو برده است که آیا دلیل اصلی افزایش مصرف یا کمبود مدیریت بهینه بوده است.
بر اساس پژوهش‌ها، ایران ۳۰ سال خشکسالی را پیش رو دارد، حالا ۱۵ سال از آن گذشته است و روزهای سخت‌تری در پیش رو است. وجود املاح از جمله نیترات هم که این روزها نگرانی‌ها را بیشتر کرده است. اکنون کم‌آبی و مشکلات موجود مسوولان را به فکر فرو برده است که آیا دلیل اصلی افزایش مصرف یا کمبود مدیریت بهینه بوده است. این روزها نه‌تنها مسوولان بلکه شهروندان تهرانی از کیفیت آب شرب مصرفی‌شان نگران‌اند. پایتخت‌نشینان اما نه‌تنها این دو هفته بلکه در زمان‌های گذشته، درست از همان زمان آغاز کمبود آب از کیفیت آب شرب گلایه داشتند و این بار پای کاهش کیفیت آب شرب به املاح موجود در آن کشیده است و صدای مسوولان را هم درآورده است. حالا دو هفته است که مسوولان پیگیر اثبات نبود نیترات در آب تهران هستند. در روزهایی که مسوولان بهداشت در شورای شهر تهران نگران وجود نیترات در آب هستند، وزیر بهداشت کار را یکسره کرده و با اطمینان، از نبود نیترات در آب صحبت کرده است. هاشمی که هیچ تعارفی با مردم ندارد و پیشتر شاهد افشای وجود پالم در لبنیات از زبان او بودیم، این بار به صراحت نگرانی پایتخت‌نشینان از وجود نیترات در آب را از بین می‌برد. حالا پس از دو
هفته باز هم رحمت‌الله حافظی که ادعای وجود نیترات در آب تهران را دارد و می‌گوید اطلاعاتی در دست دارد اما قادر به انتشار آنها نیست، صدای نیترات در آب را بلند کرده است. انگار با وجود اطمینان‌بخشی وزیر از نبود نیترات در آب همچنان پیگیر سلامت تهرانی‌هاست. رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفته است که گزارش‌هایی در خصوص آلودگی آب تهران دارد اما مجاز به انتشار عمومی آنها نیست و این گزارش‌ها در اختیار نهادهای نظارتی قرار گرفته است. حالا باید منتظر ماند و دید شورای شهری‌ها تا چه اندازه قادر به نمایان کردن کیفیت آب تهران هستند و وزارت بهداشت نیز تا چه اندازه از ادعای خود مطمئن است. حافظی به بودجه سال ۹۳ شهرداری تهران در قالب رقمی به میزان ۵۵۹ میلیارد و ۷۳۹ میلیون که برای مدیریت پسماند پیش‌بینی شده است، اشاره کرده است. پیشتر حافظی و برخی دیگر از اعضای شورای شهر تهران نسبت به وجود نیترات در آب تهران هشدار داده بودند.
کمبود آب دلیل وجود املاح
سال‌های گذشته ۷۵ درصد آب تهران توسط سدها و تنها ۲۵ درصد توسط چاه‌های عمیق پوشش داده می‌شد اما امسال ۵۸ درصد از آب تهران توسط سدها و ۴۲ درصد توسط چاه‌ها تامین می‌شود. این در حالی است که حافظی گفته است آب چاه‌ها دارای نیترات است. حتی در شرایطی مسوولان در وزارت نیرو بر این باورند که به دلیل کمبود آب وجود املاح در آب طبیعی است، اما املاح طبیعی نه نیترات بیش از حد شاخص سازمان بهداشت جهانی. بر اساس استانداردهای جهانی باید میزان نیترات در هر لیتر آب PPM ۴۵ باشد، اما گفته می‌شود برای آب این عدد بیش از این رقم است. آب پشت سدها، حجم نیترات کمی دارند که برای مصرف انسانی بسیار مناسب است، اما به واسطه حفر چاه‌های عمیق میزان نیترات موجود در آب‌ها بالا رفته است که آب چاه با سد تلفیق شده و در حال حاضر نیترات موجود در آب تهران بالا است. در این زمان کودکان زیر ۱۰ سال باید آب کمتر از PPM 10 نیترات مصرف کنند، میزان نیترات بیش از این رقم در آب موجب مرگ نوزادان زیر سه ماه می‌شود. بنابراین روزانه سه میلیارد تومان برای تصفیه آب تهران هزینه می‌شود، این موضوع در حالی مطرح شد که شورای شهری‌ها پیشنهاد اختصاص هزینه‌ای برای تامین آب
معدنی ارزان‌قیمت برای مصرف شهروندان را دادند و گفتند آب لوله‌کشی برای سایر مصارف صرف شود چرا که تنها یک درصد از آب برای شرب مصرف می‌شود.
نیترات چیست؟
وجود املاح در آب شرب طبیعی است. اما باید این املاح بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده سازمان بهداشت جهانی کنترل شود. نیترات بدون رنگ، بو و طعم است. در آب‌های آشامیدنی بدون آزمایش قابل تشخیص نیست. بنابراین باید آب مصرفی گروه سنی کودکان، زنان باردار، مادران شیرده و سالمندان آزمایش و نیترات آن کنترل بیشتری شود. به طور طبیعی نیترات در حد غلظت کمتر از حد مجاز، در آب‌های آشامیدنی و آب‌های زیرزمینی وجود دارد. آزمایش اولیه برای تعیین میزان نیترات منابع آب ضروری است. در این زمان هر نوع فعالیتی در نزدیک چاه‌های آب می‌تواند سبب آلودگی آب شود. در صورت وجود منابع نقطه‌ای آلوده‌کننده مانند محل زندگی دام‌ها و محل دفع فاضلاب در مجاورت چاه‌های خانگی، لازم است حداقل سالی یک بار آزمایش نیترات انجام و با پایش کیفی آن تغییرات غلظت نیترات بررسی شود. در صورتی که چاه در معرض منابع غیر‌نقطه‌ای مانند کاربرد کودهای کشاورزی قرار گرفته باشد، پایش کیفی برای بررسی تغییرات غلظت نیترات کمتر مورد نیاز است. نیتریت، نیترات، آمونیاک، (TKN) و اگر کود یا فضولات حیوانی در اطراف منابع آب پراکنده شده باشد باید هر چه سریع‌تر نسبت به جمع‌آوری و دفع آن
اقـدام و آب چاه (منبع آب) آزمایش شود. خطر اولیه نیترات در آب‌های آشامیدنی زمانی اتفاق می‌افتد که در دستگاه گوارش فرم نیترات به نیتریت تبدیل شود. نیتریت باعث اکسید شدن آهن موجود در هموگلوبین گلبول‌های قرمز می‌شود و در نهایت نمی‌تواند اکسیژن را با خود حمل کند، به این حالت متهموگلوبینمیا می‌گویند. در صورت نبود اکسیژن، باعث مردن برخی سلول‌های بدن یا کبودی پوست می‌شود. در افراد بالای یک سال، توانایی سریع تبدیل متهموگلوبین به هموگلوبین وجود دارد و به رغم سطح بالای نیترات و نیتریت، مقدار متهموگلوبین در سلول‌های قرمز خون کمتر باقی می‌ماند، به هر حال در کودکان زیر شش ماه، سیستم آنزیمی آنها به دلیل عدم تکامل، توانایی کاهش متهموگلوبین به هموگلوبین را ندارد و متهموگلوبینمیا اتفاق می‌افتد. چون ممکن است در مدت زمان طولانی مصرف آب‌های دارای نیترات بالا، اثرات مزمن بر جای بگذارد باید کنترل بیشتری در مورد آن صورت گیرد. خطر بروز سرطان در آب‌ها یا غذاهایی که نیترات و نیتریت داشته‌اند، گزارش شده است، احتمالاً نیترات در بدن با آمین‌ها یا آمیدها واکنش نشان داده و نیتروز آمین تشکیل می‌شود که عامل شناخته‌شده سرطان است. قبل از
تشکیل نیتروز آمین، نیترات باید به نیتریت تبدیل شود. نیترات به سه روش تقطیر، اسمز معکوس، تبادل یونی از آب جدا می‌شود. نیترات در آب‌های آشامیدنی به ویژه برای کودکان می‌تواند مشکل‌ساز باشد. آزمایش آب تنها راهی است که غلظت نیترات را تعیین می‌کند و بر اساس نتیجه آن می‌توان حد قابل قبول یا غیر‌قابل قبول استاندارد را تعیین کرد. برای جلوگیری از آلودگی نیترات در آب‌های آشامیدنی، راهکار اصلی همان انتخاب محل مناسب برای حفر چاه و بهسازی آن است.
نیترات، املاح یا آلاینده؟
نیترات ماده‌ای است که آب‌های زیرزمینی و سطحی را به طور گسترده‌ای آلوده می‌کند. تجمع نیترات در محیط یا می‌تواند ناشی از هرزآب‌های کشاورزی که به علت مصرف بیش از حد کودهای نیتراتی حاوی این ماده هستند، که به طور منتشر آب را آلوده می‌کنند یا آلودگی‌های نقطه‌ای از فاضلاب‌های انسانی باشد که به درستی دفع و فرآوری نشده است. علاوه بر این پسماندهای حاوی نیترات در بسیاری از فرآیندهای صنعتی مانند کاغذسازی و مهمات‌سازی تولید می‌شوند. سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند نفت و گاز در نیروگاه‌ها و ماشین‌ها و همه موتورهای با احتراق درون‌سوز به ایجاد اسید نیتریک و آمونیاک می‌انجامد که هوا را آلوده می‌کند. این مواد ممکن است به صورت باران‌های اسیدی به زمین برگردند و باعث آلودگی سطح زمین هم بشوند.
زندگی با طعم نیترات
نیترات یک تهدید بالقوه سلامتی به خصوص برای نوزادان است، چرا که باعث بیماری به نام «متهموگلوبینمی» یا «سندروم نوزاد کبود» می‌شود. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، حتی اگر مادر از آب با غلظت بالای نیترات نوشیده باشد، در معرض خطر متهموگلوبینمی نیستند. هنگامی که نیترات با خوردن غذا و نوشیدن آب وارد بدن می‌شود، در روده به نیتریت بدل می‌شود و بعد در خون با هموگلوبین ترکیب می‌شود و متهموگلوبین ایجاد می‌شود و به این ترتیب توانایی انتقال اکسیژن خون کاهش می‌یابد. همچنین میزان بالای نیترات می‌تواند در غذا یا آب دام‌ها هم به کاهش زاد و ولد، افزایش مرده‌زایی، وزن کم هنگام تولد، دیر وزن گرفتن یا حتی مرگ بینجامد.
دیدگاه تان را بنویسید