میان‌بر دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر
بررسی چالش‌های روابط اقتصادی ایران و فیلیپین در گفت‌وگوی نادر سعیدی و ویلفردو سانتوس
در دومین جلسه از نشست تجارت فردا با سفرای حاضر در ایران، سراغ ویلفردو سانتوس، سفیر فیلیپین در ایران رفتیم.
در دومین جلسه از نشست تجارت فردا با سفرای حاضر در ایران، سراغ ویلفردو سانتوس، سفیر فیلیپین در ایران رفتیم. او که به مدت 24 سال در کشورهای مختلف سابقه دیپلماتیک دارد نسبت به افزایش روابط دوجانبه میان ایران و فیلیپین بسیار خوش‌بین است و معتقد است دو کشور علاوه بر اینکه بازاری مناسب برای یکدیگر به حساب می‌آیند، می‌توانند دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر را برای هم فراهم کنند. در این گفت‌وگو نادر سعیدی که یکی از بنیانگذاران انجمن دوستی فیلیپین-ایران بوده و در ملاقات‌های رسمی دو دولت در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی حضوری فعال داشته با ما همکاری داشته‌اند.
* * *
پیش از آغاز بحث، کمی درباره پیشینه حرفه‌ای خود و همچنین اهداف و آرزوهای خود در ایران توضیح دهید.
از دعوت شما بسیار متشکرم. نام من ویلفردو سانتوس است و در حال حاضر به عنوان سفیر فیلیپین در جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنم. سابق بر این به عنوان دیپلمات وزارت امور خارجه فیلیپین به مدت 24 سال در کشورهایی نظیر کویت، سنگاپور و ایالات متحده فعالیت کرده‌ام و پیش از سفر به ایران به عنوان سفیر در قطر مشغول به کار بودم. از دیرباز روابط ما با ایران همواره قدرتمند بوده است. روابط دوجانبه ما با ایران از 22 ژانویه 1964 (53 سال پیش) آغاز شده و از آن زمان تاکنون روابط ما بر اساس احترام و اعتماد متقابل بوده است. برای مدتی روابط میان دو کشور بسیار نزدیک بوده و چندین توافقنامه بزرگ در عرصه‌های مختلف میان دو کشور به امضا رسید. گسترش روابط میان دو کشور یکی از اهداف فیلیپین بوده و من فکر می‌کنم آمدن ما به ایران نه‌تنها به توسعه دو کشور کمک خواهد کرد بلکه ایران می‌تواند یک منبع سرمایه‌گذاری بسیار مناسب محسوب شود. اولین ارتباط من با ایران در سال 1995 بود و در دیدار ریاست‌جمهوری فیدل راموس و هاشمی‌رفسنجانی بود که من به عنوان افسر پروتکل و دستیار رئیس‌جمهور وقت در آنجا حضور داشتم. حال گردش روزگار باعث شده تا دوباره من به ایران برگردم اما این بار به عنوان سفیر. بسیار مشتاقم تا روابط میان دو کشور را تقویت کنم.
ایران و فیلیپین به دلیل شرایط جغرافیایی خود می‌توانند یک فرصت برای یکدیگر باشند، برای مثال ایران برای فیلیپین می‌تواند به عنوان یک دروازه ورود به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) در شمال ایران و همچنین به منظور دسترسی به آب‌های آزاد از طریق خلیج‌فارس باشد و از سوی دیگر فیلیپین نیز می‌تواند به عنوان مسیری برای ورود ایران به بازارهای جنوب شرق آسیا باشد. با توجه به این شرایط، به نظر من روابط بالقوه بسیار زیادی به منظور توسعه بیشتر میان دو کشور می‌تواند شکل بگیرد. از منظر روابط انسانی نیز دو کشور می‌توانند با یکدیگر تعامل سازنده‌ای داشته باشند، همان‌طور که در سال‌های گذشته بسیاری از متخصصان، پزشکان و کارگران فیلیپینی در ایران مشغول به کار بودند و از سوی دیگر بسیاری از جوانان ایرانی برای ادامه تحصیل به فیلیپین سفر کردند. بنابراین می‌توان گفت همکاری در زمینه انسانی و نیروی کار و همچنین مبادلات تجاری پایه‌های روابط دو کشور را در سال‌های اخیر تشکیل داده است. حال با توجه به اینکه شما قرار است کار خود را به عنوان سفیر در ایران آغاز کنید و دست‌کم یک دوره چهارساله در این سمت مشغول به کار خواهید بود، می‌خواهیم نظر شما را در خصوص افق همکاری‌های دو کشور در آینده نزدیک جویا شویم.
تمامی سفرای فیلیپین که در ایران مشغول به کار بودند در راستای پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشورمان در ایران به دنبال توسعه همکاری‌های دیپلماتیک بوده‌اند. در واقع سفرا می‌توانند فیلیپین را به عنوان مقصد گردشگری و کسب‌وکار بسیاری از کشورهای دنیا معرفی کرده و در عین حال در بسیاری از زمینه‌های مختلف حافظ منافع فیلیپینی‌ها باشند و به فیلیپینی‌های خارج از کشور کمک کنند. این افراد در زمان فعالیت خود به عنوان سفیر تحت تاثیر ایران قرار گرفتند. ایران یک شریک تجاری قدرتمند برای فیلیپین باشند و می‌تواند باشد. برای سال‌ها ما نفت و گاز و همچنین ماشین‌آلات دیگر را از ایران خریداری می‌کردیم و در عین حال بسیاری از محصولات کشاورزی ما نظیر موز، آناناس، انبه، نارگیل و روغن نارگیل را به این کشور صادر می‌کردیم. معتقدیم ایران با جمعیت بالای 80میلیونی خود می‌تواند یک بازار بزرگ برای ما باشد. با وجود تحریم‌های غرب، ایران یکی از بالاترین سرانه‌های GDP را به خود اختصاص داده است و همواره به عنوان یکی از منابع سرمایه‌گذاری برای ما به حساب آمده است. البته پس از تحریم‌ها اوضاع روابط ما تغییرات بسیاری کرد و مبادلات تجاری ما به طرز قابل‌توجهی کاهش پیدا کرد، اما امیدوارم با لغو تحریم‌ها مجدداً روابط میان دو کشور اوج بگیرد و همان‌طور که آقای سعیدی اشاره کردند، ایران می‌تواند به عنوان دروازه دسترسی ما به کشورهای CIS تلقی شود. کشورهایی که می‌توانند بازاری 600 میلیون نفری را در اختیار محصولات ما قرار دهند. این یک فرصت بسیار خوب را در اختیار ما قرار خواهد داد، فرصتی که به دلیل درک غلط و همچنین پروپاگاندای غرب علیه ایران از دست ما خارج شده بود. شرایط به گونه‌ای در حال رقم‌خوردن است که ما به گسترش روابط تجاری، سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار میان دو کشور امیدواریم. باید به این نکته اشاره کنم که ما به دنبال طراحی و ایجاد یک بخش کشاورزی در سفارت فیلیپین هستیم تا روابط میان دو کشور در این حوزه را تقویت کرده و از فرصت‌ها و مزایای حضور در ایران استفاده لازم را ببریم. در واقع همان‌طور که عرض کردم ایران نه‌تنها یک بازار بلکه یک منبع سرمایه‌گذاری بزرگ برای فیلیپین به حساب می‌آید. البته ما ملاقات‌های بسیاری با مسوولان ایرانی در زمینه‌های تکنولوژی، آموزش و... داشته‌ایم و امیدواریم همانند دهه 90 میلادی، مقامات ارشد دو کشور در سطح رئیس‌جمهور بتوانند با یکدیگر دیدار داشته و توافقنامه‌های دوجانبهای را در زمینه‌های مختلف با هم به امضا برسانند. آقای سعیدی به فیلیپینی‌های ساکن در ایران اشاره کردند، در حال حاضر نزدیک به 1200 فیلیپینی در ایران زندگی می‌کنند ولی بسیاری از آنها همسر و فرزندان ایرانی‌هایی هستند که در فیلیپین درس خوانده‌اند. ما کودکان دو‌رگه فیلیپینی- ایرانی‌ای داریم که هم به زبان فارسی و هم به زبان فیلیپینی سخن می‌گویند. شهروندان هر دو کشور می‌توانند به راحتی با ایران و فیلیپین در ارتباط باشند و اساس روابط میان دو کشور در سطوح بالاتر را پایه‌ریزی کنند. بر اساس این پیشینه روابط است که ما می‌توانیم پا را فراتر گذاشته و در زمینه‌های تکنولوژی و تجارت بین‌الملل نیز با یکدیگر همکاری کرده و از مزایای این همکاری‌ها سود ببریم. همان‌طور که عرض کردم، هم‌اکنون ما به ایران محصولات کشاورزی صادر می‌کنیم، محصولاتی که اغلب در بازار ایران گران هستند. از سوی دیگر ایران صنعت خودروسازی قدرتمندی دارد که ما می‌توانیم بخشی از قطعات این صنعت را تامین کنیم. ما به زودی خرید نفت از ایران را از سر خواهیم گرفت و با توجه به یادداشت تفاهمی که میان شرکت ملی نفت فیلیپین و شرکت ملی نفت ایران در خصوص مطالعه دو میدان گازی به امضا رسید تا فیلیپین در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند، از آنجا که ایران یکی از بزرگ‌ترین مخازن گاز طبیعی جهان را دارد می‌توانیم از این فرصت استفاده کرده و از این کشور گاز وارد کنیم. در مجموع باید بگویم ایران یک فرصت و یک بازار فوق‌العاده برای ما به حساب می‌آید و ما می‌خواهیم از این فرصت بیشترین استفاده را بکنیم.
همان‌طور که اشاره کردید، یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که ایران و فیلیپین می‌توانند با یکدیگر همکاری داشته باشند حوزه کشاورزی و محصولات کشاورزی است، به طوری که فیلیپین به ما محصولات استوایی بدهد و ما محصولات کشاورزی غیراستوایی به این کشور صادر کنیم معتقدم ایران و فیلیپین بیش از اینکه رقیب یکدیگر باشند در واقع مکمل هم هستند. البته باید یادآوری کنم که ایران می‌تواند با صادرکردن تراکتور و سخت‌افزارهای مورد نیاز برای صنعت کشاورزی به مکانیزه کردن این صنعت در فیلیپین کمک کند. با همکاری میان دو کشور ایران می‌تواند حتی ماشین‌آلات و سخت‌افزارهای کشاورزی خود را به کشورهای جنوب شرق آسیا صادر کند.
بله، قطعاً دو کشور می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. توافق‌های دوجانبهای برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک آماده اجراست و اجرایی شدن آنها می‌تواند در جهت منافع مشترک هر دو کشور باشد. تنها چالشی که در مسیر تداوم توافق و همکاری با ایران وجود دارد این است که باید کمیته‌ای دوجانبه تشکیل شود که به صورت منظم و مداوم با یکدیگر دیدار داشته باشند. امروز بهترین زمان برای گسترش روابط میان دو کشور به حساب می‌آید. معتقدم می‌توانیم در تجارت و همکاری در زمینه‌های مختلف به یکدیگر کمک کنیم. همکاری بر پایه منافع مشترک، احترام متقابل و صلح می‌تواند برای هر دو کشور بسیار مفید باشد.
به نظر شما چه موانعی در مسیر همکاری‌های میان دو کشور وجود دارد؟
در سال‌های اخیر تحریم‌های غرب علیه ایران موجب تضعیف شدید روابط میان دو کشور شد. قبل از تحریم‌ها مبادلات تجاری سالانه میان دو کشور در حدود 900 میلیون دلار بود ولی به دلیل اینکه تحریم‌ها بخش‌هایی نظیر بانکداری، بیمه، کشتیرانی و نفت‌وگاز را هدف قرار داد، سطح مبادلات تجاری میان دو کشور به شدت افت کرد. با لغو تحریم‌ها ما مجدداً به دنبال خرید نفت و گاز از ایران هستیم اما مشکلاتی در این مسیر وجود دارد که اغلب آنها در بخش بانکداری است. البته باید اذعان کنم توافق هسته‌ای و حمایت کشورهای دیگر از این توافق فرصت همکاری دوجانبه را مجدداً فراهم کرده است. معتقدیم ایران یک بازار فوق‌العاده است و در حالی که کشورهایی نظیر چین، مالزی و هند از این پتانسیل استفاده می‌کنند، چرا ما استفاده نکنیم؟ ما محصولاتی داریم که توانایی رقابت با کشورهای دیگر برای حضور در بازار ایران را دارد. با لغو تحریم‌ها زمان آن فرا رسیده سطح همکاری‌های تجاری خود با ایران را مجدداً افزایش دهیم. من نسبت به آینده روابط میان دو کشور بسیار خوش‌بینم. اوضاع در ایران در حال تغییر است. شما نمی‌دانید در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد ولی شرایط کنونی به گونه‌ای است که می‌توان نسبت به آینده خوش‌بین بود.
اجازه دهید به نکته‌ای اشاره کنم، البته برخی از کالاهای مبادلاتی مابین دو کشور در این محاسبات وارد نشده‌اند. این بدان علت است که این اقلام از طریق کشورهای حاشیه خلیج‌فارس وارد شده‌اند. بنابراین در صورت ایجاد روابط بانکی مستقیم و مستقل متوجه خواهیم بود که حجم معاملات بازرگانی و اقتصادی ما بین دو کشور فراتر از ارقام فعلی است.
بله، قطعاً همین‌طور است. آن‌طور که می‌دانم، بسیاری از کشورها در خصوص مسائل بانکی به ایران کمک فنی می‌کنند. سال گذشته زمانی که معاون وزیر امور خارجه ایران به فیلیپین سفر کرد، بسیار مشتاق بود لندبانک فیلیپین شعبه‌ای در ایران داشته باشد، چنین موضوعی نه‌تنها به دانشجویان ایرانی حاضر در فیلیپین کمک می‌کند بلکه فیلیپینی‌ها نیز از وجود چنین بانکی بسیار سود خواهند برد. به نظر من حوزه بانکی، یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که همکاری‌های دوجانبه در آن می‌تواند بسیار سودمند باشد. قبل از تحریم‌ها، ایران در نیروگاه‌هایی در فیلیپین سرمایه‌گذاری کرده بود ولی عرضه انرژی و سوخت به واسطه تحریم‌ها تعطیل شد. امیدوارم مجدداً با برداشته شدن مانع بزرگ تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری این کشور در بازار انرژی فیلیپین از سر گرفته شود. فیلیپین جمعیتی بالغ بر 103 میلیون نفر دارد و این جمعیت بازار بزرگی را در اختیار ایران قرار خواهد داد. این همکاری‌ها نه‌تنها میان دولت‌های دو کشور بلکه باید میان بخش‌های خصوصی دو کشور نیز انجام بگیرد. مطمئناً سطح این روابط حتی می‌تواند به تجار ایرانی و فیلیپینی نیز کشیده شود.
فیلیپین در زمینه نیمه‌رساناها یکی از کشورهای پیشرفته به حساب می‌آید. در این زمینه چه پتانسیل‌هایی برای توسعه روابط دوجانبه وجود دارد؟
در واقع ما قطعات نیمه‌رسانا را برای کشورهای دیگر فراهم می‌کنیم. ما تجار خارجی را به سرمایه‌گذاری در این عرصه تشویق می‌کنیم. در واقع قطعات تولید‌شده در فیلیپین در صنعت کامپیوتر و تجهیزات الکترونیک دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از محصولات شرکت‌های اپل، توشیبا، ایسر و بسیاری از شرکت‌های بزرگ دیگر در اینجا اسمبل می‌شوند. در واقع تکنولوژی از کشورهای دیگر آمده و اینجا تنها سرهم می‌شوند البته باید عرض کنم بخش کوچکی از این محصولات ساخت فیلیپین هستند.
به نظر من ایران و فیلیپین می‌توانند در این عرصه ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر داشته باشند و برنامه‌هایی بین‌المللی را با کمک یکدیگر به اجرا برسانند.
در فیلیپین یک منطقه اقتصادی وجود دارد که در آن فرصت فوق‌العاده‌ای برای سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد تا بدون پرداخت مالیات برای واردات در فیلیپین به کسب‌وکار بپردازند. معافیت‌های مالیاتی از جمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی را برای ایجاد کسب‌وکار در فیلیپین افزایش دهد. در آینده نزدیک دولت به دنبال توسعه مناطق اقتصادی این‌چنینی است. یکی دیگر از جنبه‌های همکاری دو کشور این است که بسیاری از محصولات وارداتی از ایران می‌تواند مجدداً از فیلیپین به کشورهای منطقه آسه‌آن و جنوب شرق آسیا صادر شود. یا مواد خام ایرانی در کارخانه‌های فیلیپینی تبدیل به محصول نهایی شده و سپس به کشورهای دیگر صادر شود، البته چنین روندی می‌تواند به طور عکس نیز اتفاق بیفتد.
اجازه دهید، فضای بحث را کمی تغییر دهیم. در مدت حضورتان در ایران، مردم، فرهنگ و رسوم کشور را چگونه ارزیابی کرده‌اید؟ چه چیزی در ایران نظر شما را جلب کرده است؟
اجازه دهید با شما صادق باشم؛ من همواره با برخورد گرم و مناسبی از سوی ایرانی‌ها مواجه شده‌ام، آنها بسیار مهمان‌نوازند. آنها کاملاً با آنچه در روزنامه‌های غربی در موردشان خواندم متفاوتند. مردم ایران بسیار قابل اعتمادند. زمانی که من به تخت جمشید سفر کردم، آنها از من خواستند تا با آنها عکس بگیرم، در واقع از این رفتار ایشان شوکه شدم، چراکه تا آن زمان چنین خوشرویی را از کسی ندیده بودم. به نظرم در سطح جهان درک اشتباهی از ایرانیان گسترش یافته است. ایران کشور بسیار زیبا و دارای پتانسیل بسیار بالای گردشگری است. در این کشور چندین میراث فرهنگی و تاریخی ثبت‌شده در یونسکو وجود دارد که می‌تواند گردشگران بسیاری را جذب کند. نکته منفی شما، ترافیک آن است که من اصلاً آن را نمی‌پسندم. هر چند خیابان‌های مانیل نیز به همین اندازه یا در بعضی مواقع حتی شلوغ‌تر از تهران است. علاوه بر ترافیک، آلودگی هوا نیز از تشابهات میان تهران و مانیل است. به هر حال مردم ایران بسیار گرم، خانواده‌دوست و مهمان‌نوازند. آنها تمام تلاش خود را برای رفاه خانواده خود به کار می‌گیرند.
در آینده نزدیک، آیا مقامات بلندمرتبه دو کشور برنامه‌ای برای ملاقات با یکدیگر دارند؟
ما به دنبال ملاقات مقامات بلندمرتبه دو کشور هستیم. در حال حاضر در تلاش برای جلسه‌ای میان وزرای کشاورزی و نماینده‌های تجاری شرکت‌های بزرگ در این حوزه هستیم. بخش خصوصی هم می‌تواند با برگزاری سمینارهایی به گسترش روابط میان دو کشور و جلسات ملاقات فعالان اقتصادی بخش خصوصی کمک کند. چنین جلساتی می‌تواند منجر به درک بهتر پتانسیل‌های موجود تجاری و کسب‌وکار در دو کشور شود. در واقع چنین جلساتی می‌تواند با شکستن موانع و برهم‌زدن سوءتفاهمات به توسعه بیشتر روابط دوجانبه کمک کند. فیلیپین کشوری است که به دنبال روابط دوستانه با دنیاست، ما سیاست خارجی مستقلی داریم و نه‌تنها با آمریکا بلکه با چین و روسیه روابط حسنه‌ای داریم. بنابراین من اینجا هستم تا نمایندگان و گروه‌های مختلف را به اینجا بیاورم و با تجار و فعالان اقتصادی ایران آشنا کنم. هرچقدر این روابط و جلسات بیشتر باشد مطمئناً درک بهتری می‌تواند حاصل شود و در نتیجه دو کشور به منافع مشترک بیشتری برسند.
