بازگشت ثبات به بازار ارز؟

هفته گذشته بازار ارز، نوسان قابل توجهی نداشت و عمدتاً قیمت دلار در کانال 14 هزار تومان نوسان می‌کرد. آغاز نشست FATF در پاریس، کاهش نرخ حواله درهم، افزایش عرضه ارز و کاهش حجم معاملات باعث کاهش نوسان و ثبات قیمتی در بازار ارز شد. این‌ روند باعث شد که نوسان بازار سکه نیز کاهش یابد. در بازارهای جهانی، بهای نفت در برابر عوامل کاهشی نظیر افزایش تولید و ذخایر آمریکا مقاومت کرد. بازار طلا نیز پس از قدرت‌گیری بازار سهام، از اوج چهارماهه عقب‌نشینی کرد. در انتهای هفته قبل، رونمایی از عملکرد مثبت سه‌ماهه از سوی غول‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، موجب بهبود شاخص‌های سهام آمریکا شد.

مقاومت نفت در برابر کاهش

هفته گذشته بهای نفت نسبت به فشار کاهشی مقاومت کرد. روز دوشنبه، به‌‌رغم نگرانی پیرامون چشم‌انداز بلندمدت تقاضای نفت و بروز تنش جغرافیایی- سیاسی ناشی از ناپدید شدن یک روزنامه‌نگار سعودی و تشدید نگرانی‌ها پیرامون عرضه نفت ریاض، قیمت‌های نفت تثبیت شد. برخی از تولیدکنندگان نفت در خلال افت صادرات نفت ایران، قصد افزایش تولید را دارند. از این‌رو، عراق در حال برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات نفت خود از بنادر جنوبی خود و رساندن آن به چهار میلیون بشکه در روز در سه‌ماهه اول سال 2019 است. در این روز، فزونی بهای بنزین به نفت آمریکا به پایین‌ترین سطح از فوریه سال 2017 رسید. در معاملات پایانی روز دوشنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 35 و 44 سنت رشد نشان داد.

قیمت جهانی نفت در معاملات روز سه‌شنبه، تحت تاثیر افزایش تولید نفت خام آمریکا و پیش‌بینی رشد ذخایر تجاری نفت خام این کشور روندی کاهشی داشت. به گزارش رویترز، این ‌روند کاهشی با انتشار خبری مبنی بر افت صادرات نفت خام ایران ریزش قیمت‌ها را محدود کرد. بر اساس گزارش‌های موجود، تولید نفت آمریکا طی پنج سال گذشته به ‌طور مرتب افزایش یافته است. مجموع تولید نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۵ اکتبر به بالاترین رکورد خود، یعنی 2 /11 میلیون بشکه نفت در روز دست یافت. اما زیرساخت‌های انتقال نفت خام متناسب با این میزان افزایش تولید رشد نداشته و این موضوع تبدیل به مانعی پیش‌روی تولیدکنندگان نفت خام آمریکا برای تولید بیشتر شده است. با این حال کارشناسان عقیده دارند با ساخته شدن خطوط لوله انتقال نفت خام و ترمینال‌هایی که می‌توانند میدان نفتی پرمیان را به خلیج آمریکا (خلیجی واقع در جنوب آمریکا و در جوار خلیج مکزیک) متصل کنند، صادرات نفت آمریکا با تحول چشمگیری همراه خواهد شد که منجر به افزایش صادرات آن می‌شود. در کنار رشد تولید روزانه نفت خام آمریکا که چشم‌انداز افزایش عرضه را برای بازار نفت به همراه داشته است، افزایش حجم ذخایر نفت خام تجاری آمریکا دیگر اهرمی بود که باعث فشار بر قیمت نفت شد. بر اساس گزارش موسسه نفت آمریکا (API)، انتظار می‌رود ذخایر نفت خام تجاری آمریکا برای چهارمین هفته متوالی با رشد همراه باشد و حدود 1 /1 میلیون بشکه به حجم آن افزوده شود. محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک، روز سه‌شنبه از شرکت‌های تولیدکننده نفت خواست ظرفیت خود را بالا برده و برای تامین تقاضای آتی سرمایه‌گذاری بیشتری کنند، زیرا ظرفیت تولید جهانی کاهش پیدا کرده است. در روز چهارشنبه قیمت نفت روند صعودی را در پیش گرفت و صعودی شد. تنش‌های ژئوپولتیک بر سر ناپدید شدن جمال خاشقجی، خبرنگار منتقد ریاض، همچنان ادامه دارد. جیم ریتر بوش رئیس شرکت «ریتر بوش‌اند آسوشیتس» در این باره اظهار کرد: عربستان سعودی ممکن است حداکثر ۵۰۰ هزار بشکه در روز تولید نفت خود را به عنوان هشدار به آمریکا برای وضع هرگونه تحریمی در واکنش به تحولات پرونده خاشقجی کاهش دهد. آمارهای عصر چهارشنبه نشان می‌دهد بهای نفت برنت در محدوده 80دلاری و قیمت نفت آمریکا در سطح 71دلاری برای هر بشکه قرار دارد.

تعدیل آخر هفته طلا

بهای طلا در ابتدای هفته روند صعودی خود را حفظ کرد، اما با قدرت گرفتن شاخص سهام، این قیمت کمی تعدیل شد. هر اونس طلای جهانی در روز دوشنبه با رشد یک‌درصدی، به سقف دو ماه و نیم اخیر، یعنی قیمت 1231 دلار رسید. پس از سقوط بازارهای جهانی سهام در روزهای انتهایی دو هفته قبل، بهای طلا جهش قابل‌توجهی را ثبت کرد. با این حال، بهبود نسبی نرخ بازده اوراق خزانه آمریکا و گزارش مطلوب تراز تجاری چین نگرانی‌ها را موقتاً التیام بخشید و موجب توقف جهش‌های طلا در روز جمعه شد. در ادامه افت سهام آسیایی و اروپایی و فشار عواملی چون تداوم مناقشات تجاری چین و آمریکا، تاثیر نامطلوب صعود نرخ بهره دلار بر بازارهای نوظهور، توقف مذاکرات «برگزیت» و همچنین نگرانی از بحران بدهی ایتالیا ارزش طلا را طی روز دوشنبه تقویت کرد. با وجود رشد بهای طلای نقدی، افزایش خالص موقعیت فروش در بازار آتی سیگنال منفی خود را به بازار نقدی فرستاد. روز سه‌شنبه بهای طلا، بدون تغییر نسبت به روز قبل از آن در سقف دو و نیم ماه اخیر یعنی 1231 دلار باقی ماند. دو عامل اساسی همچنان از طلا به عنوان دارایی امن حمایت می‌کند: افزایش تنش‌های سیاسی و چشم‌انداز تنزل رشد اقتصاد جهانی با موانع تجاری بین اقتصادهای بزرگ. باید اضافه کرد که رویکرد انقباضی بانک مرکزی آمریکا و ارتباط آن با بحران ارزی بازارهای نوظهور نیز بر عدم قطعیت‌های اقتصادی افزوده است. در همین راستا، روز سه‌شنبه نرخ بازده اوراق خزانه ۱۰ساله آمریکا با تقویت نسبی به سطح 16 /3 درصد بازگشت. از طرف دیگر، آمار غالباً ضعیف اقتصادهای اروپایی در کنار تضعیف ین ژاپن، شاخص دلار را تقویت کرد و طلا را تحت فشار گذاشت.

در روز چهارشنبه بهای اونس افت چهاردلاری را ثبت کرد. رونمایی از عملکرد مثبت سه‌ماهه از سوی غول‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، نظیر گلدمن ساکس و مورگان استنلی، موجب بهبود شاخص‌های سهام آمریکا طی روز چهارشنبه شد و جریان سرمایه به سهام را پس از سقوط هفته قبل تقویت کرد. شاخص دلار هم به‌رغم انتقاد مجدد ترامپ از سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو، در پی گزارش‌های مثبت از بازار کار (شاخص JOLTS) به بالای مرز 95 واحد ارتقا یافت. برآیند این عوامل طلا را از سقف سه ماه اخیر پایین کشید. در همین راستا، انتظار بازار این است که فدرال‌رزرو با احتمال 83 درصد نرخ بهره را در دسامبر افزایش خواهد داد که اجرای این تصمیم عامل فشار بر طلاست.

کاهش نوسان در بازار ارز

هفته گذشته بازار ارز یکی از کم‌نوسان‌ترین هفته‌ها را پشت سر گذاشت. روز شنبه، قیمت دلار برای چهارمین روز متوالی (از هفته قبل از آن) در کانال ۱۴ هزارتومانی نوسان کرد و قیمت ثبت‌شده برای روز نخست 14 هزار و 300 تومان بود. به گفته فعالان، امنیتی شدن فضای بازار یکی از عواملی بود که موجب کاهش حجم معاملات در بازار شد. در روزی که قیمت دلار رو به سوی اعداد پایین‌تر داشت، سکه تمام بهار آزادی نیز با سرعت بیشتری ریزش کرد و روی عدد چهار میلیون و ۳۴۰ هزار تومان قرار گرفت. روز یکشنبه قیمت دلار یک کانال پایین رفت؛ دلار با عقب‌نشینی از مرز ۱۴ هزارتومانی به محدوده ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان رفت. به گفته فعالان، آغاز نشست FATF در پاریس، کاهش نرخ حواله درهم، افزایش عرضه ارز و کاهش حجم معاملات از جمله عواملی بودند که خریداران را از بازار ارز دور و زمینه را برای نزول قیمتی فراهم کردند. در این روز، سکه تمام بهار آزادی نیز ۱۹۰ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت چهار میلیون و ۱۵۰ هزار تومان رسید.

در سومین روز هفته، دلار نوسانات رفت و برگشتی را در کف و سقف کانال ۱۳ هزارتومانی تجربه کرد. روز دوشنبه، دلار معاملات خود را در مرز ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان آغاز و به سرعت تا محدوده ۱۳ هزار و ۱۰۰ تومان عقب‌نشینی کرد. با برخورد به محدوده یادشده، معامله‌گران خریدهای خود را بالا بردند تا قیمت نتواند یک‌بار دیگر به کانال ۱۲ هزارتومانی سرک بکشد، در روز دوشنبه سکه تمام بهار آزادی نیز همسو با دلار نوسانات رفت و برگشتی را تجربه کرد. سکه در ساعات ابتدایی روز چنان دچار موج کاهشی شده بود که تا قیمت چهار میلیون و ۳۰ هزار تومان پایین رفت. با این حال، از این نقطه به سرعت خریدهای سکه بالا رفت و قیمت تا کانال چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بالا آمد.

حراج شمش در میانه هفته

در روز سه‌شنبه، دلار معاملات خود را در حالی در کانال ۱۴ هزارتومانی آغاز کرد که در روز دوشنبه در انتهای کانال ۱۳ هزارتومانی به کار خود پایان داده بود. به گفته فعالان، شاخص ارزی در محدوده ۱۴ هزار و ۳۰۰ تومان معاملات خود را آغاز کرد؛ حدود ساعات ۱۲ بعدازظهر تا محدوده ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان بالا رفت و در نهایت ساعت ۴ بعدازظهر با قیمت ۱۴ هزار و ۱۰۰ تومان به کار خود پایان داد. این قیمت ۱۷۰ تومان بیشتر از روز دوشنبه بود. برخی فعالان باور داشتند افزایش قیمت دلار بخشی از روند اصلاحی قیمت آن پس از برخورد به کف ۱۳ هزار و ۲۰۰تومانی بود. از نظر این عده هرگاه قیمت در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد، در نقطه‌ای با افزایش تقاضا مواجه می‌شود و از آن نقطه به سوی محدوده‌ای حرکت می‌کند که پیش از آغاز روند کاهشی در آن قرار داشت. در روزی که دلار به کانال ۱۴ هزارتومانی رفت، سکه تمام بهار آزادی نیز تا قیمت چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رشد کرد ولی در نهایت ساعت ۴ بعدازظهر روی عدد چهار میلیون و ۳۹۰ هزار تومان به کار خود پایان داد.

به گفته فعالان، فروشنده‌ها در روزهای اخیر سعی کرده‌اند با بالا بردن فاصله نرخ خرید و فروش سکه خود را در برابر نوسانات بیمه کنند. با این حال، برخی از معامله‌گران عنوان کرده‌اند در شرایطی که قیمت در مسیر صعودی قرار دارد، خریدشان در قیمت‌های بالاتری صورت می‌گیرد. روز سه‌شنبه بانک کارگشایی اقدام به حراج شمش طلا کرد. در این روز، پس از اعلام حراج شمش توسط بانک کارگشایی، برخی خبرگزاری‌ها به نقل از این بانک خبر دادند، که این اقدام تازه‌ای نیست و معمولاً ماهی دو بار توسط این بانک صورت می‌گیرد.

روز چهارشنبه، بازار ارز به تحریم‌های جدید آمریکا واکنش افزایشی نشان نداد تا بخشی از نوسان‌گیران را غافلگیر کند. در پنجمین روز هفته، دلار معاملات خود را در ابتدای روز در محدوده 14 هزار و 400 تومان آغاز کرد که حدود 300 تومان بالاتر از روز سه‌شنبه بود. شروع افزایشی بازار حتی برخی معامله‌گران را امیدوار به رشد بیشتر کرد، ولی برخلاف انتظار آنها بازار به سرعت هیجان خود را از دست داد و در مسیر عادی روزهای قبل قرار گرفت. تنها یک ساعت پس از شروع معاملات، قیمت دلار تا مرز 14 هزار و 100 تومان عقب‌نشینی کرد و پس از نزدیک شدن به مرز 14 هزارتومانی دامنه نوسانات بسیار کاهش یافت. همزمان با کاهش قیمت دلار در بازار آزاد، سکه تمام بهار آزادی نیز در مسیر نزولی قرار گرفت. روز سه‌شنبه، سکه تا کانال چهار میلیون و 400 هزار تومان نیز افزایش یافت ولی حدود ساعت 4 بعدازظهر روز چهارشنبه روی عدد چهار میلیون و 300 هزار تومان به کار خود پایان داد. این قیمت 90 هزار تومان کمتر از قیمت روز سه‌شنبه بود.

تثبیت شاخص بورس

در هفته منتهی به 25 مهرماه، شاخص کل بورس تهران با رشد 1 /1درصدی در کانال 182 هزار واحدی تثبیت شد. شاخص کل فرابورس نیز در هفته گذشته با رشد 4 /0درصدی به سطح 2020 واحد رسید. در مقابل شاخص کل هم‌وزن با افت هفتگی 6 /2درصدی مواجه شد و به سطح 28 هزار و 684 واحد رسید. افت هفتگی شاخص کل هم‌وزن نشان می‌دهد که شاخص‌سازها و سهم‌های بزرگ بازار از افت جدی شاخص کل جلوگیری کرده‌اند و فضای کلی بازار در هفته گذشته صعودی نبوده است.

در هفته گذشته شاخص کل با افت بیش از 5900 واحدی هفته خود را آغاز کرد و به کانال 175 هزار واحدی سقوط کرد. این کاهش در روز یکشنبه با سرعت کمتری ادامه یافت و شاخص کل 206 واحد از ارزش خود را از دست داد و به کانال 174 هزار واحدی رسید. در روز دوشنبه ‌بازار با کمک بزرگان بازار 5775 واحد رشد کرد و مجدداً به کانال 180 هزارتایی وارد شد. در نهایت با افزایش بیش از 2200 واحدی در نیمه هفته به کانال 182 هزارتایی رسید و سطح خود در این کانال را در روز چهارشنبه حفظ کرد.

بازار سهام در هفته‌های اخیر با نوسانات چشمگیری همراه بوده است به طوری که در برخی روزها جهش بیش از شش کانال را در یک روز تجربه کرده است. از نوسانات شدید شاخص کل می‌توان نااطمینانی و سردرگمی در طرف تقاضا را نتیجه گرفت. یکی از اهرم‌های تثبیت‌کننده بازار در هفته گذشته سودآور شدن برخی شرکت‌ها با نرخ ارز نیمایی بوده است. از سوی دیگر تحلیلگران بازار در هفته‌های آتی منتظر گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌ها هستند که دقیق‌تر وضعیت شرکت‌ها را بررسی کنند.

تاثیر تحریم‌های جدید بر بازار

در نیمه‌های هفته گذشته، لیستی از نام چند بانک و شرکت مهم توسط وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده در فهرست تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفت. به این ترتیب دفتر نظارت بر دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) اعلام کرد ۲۰ نهاد و شرکت مرتبط با بنیاد تعاون بسیج از سوی این وزارتخانه مورد تحریم قرار گرفته است.

در این فهرست از چند شرکت بورسی شامل فولاد مبارکه، تراکتورسازی تبریز، شرکت کالسیمین، گروه بهمن، توسعه معادن روی ایران، مهندسی تکنوتار و تعدادی از بانک‌های بورسی و فرابورسی (بانک ملت، بانک پارسیان، بانک سینا، بانک مهر اقتصاد) و شرک‌های گروه کالسیمین به صورت مستقیم نام برده شده است. انتشار این لیست سبب افزایش هیجانات و صف‌های فروش سنگین در ساعات ابتدایی معاملات شد. برخی از شرکت‌ها مانند شرکت فولاد مبارکه اصفهان با نماد معاملاتی «فولاد» گزارش شفاف‌سازی روی سامانه کدال منتشر کردند. فولاد در گزارش ارسالی خود تاکید کرد تحریم‌های بین‌المللی موضوع جدیدی نیست و فولاد مبارکه از سال‌ها قبل همچون سایر بخش‌های اقتصادی کشور با آن روبه‌رو بوده است و این امر خللی در جریان فعالیت‌های تولیدی، مالی و صادرات محصولات شرکت ایجاد نخواهد کرد. همچنین فولاد مبارکه از سال‌ها قبل در اقدامی هوشمندانه با استراتژی بومی‌سازی و استفاده از توان داخل کشور، کلیه قطعات مورد نیاز خود و شرکت‌های گروه را از این طریق تامین کرده و در معدود موارد باقی‌مانده با جایگزینی دیگر کشورها، عملاً هیچ‌گونه وابستگی به کشور آمریکا نداشته است. بانک ملت نیز اعلام کرد که تحریم‌های جدید آمریکا بر فعالیت‌های این بانک بی‌اثر خواهد بود و از سوی دیگر به دلیل نرخ تسعیر ارز شرایط این نماد از لحاظ سودآوری مطلوبیت بالایی خواهد داشت. خبر دوم که اثرگذاری بیشتری به نسبت خبر تحریم‌ها داشت صف خرید 100میلیونی برای «وبملت» به دنبال داشت. در همین راستا بانک پارسیان نیز اعلام کرد بر اساس سیاست‌های پیش‌نگرانه بانک پارسیان همسو با بانک مرکزی، فعالیت‌های بین‌المللی این بانک با ارز دلار و کشور آمریکا سال‌هاست متوقف شده است و بر اساس بازارهای هدف صادرکنندگان و واردکنندگان که عمدتاً در اروپا و آسیا متمرکز است، مبادلات با استفاده از سایر ارزها صورت می‌پذیرد. بنابراین با توجه به تفاهمات دولت با این کشورها و پروتکل‌های تنظیمی در خصوص مبادلات مالی با این ارزها، تحریم مذکور تاثیری در فعالیت‌های این بانک ندارد. پس از انتشار گزارش‌های شفاف‌سازی، فشار عرضه به تدریج کاسته شد و شاخص کل به مدار صعودی بازگشت.

بهترین‌ها و بدترین‌های هفته

در هفته منتهی به 25 مهرماه، گروه اطلاعات و ارتباطات با بازدهی 2 /14 درصد بهترین عملکرد را در میان صنایع بورسی به خود اختصاص داد. این گروه شامل سهم شرکت داده‌گستر عصر نوین با نماد معاملاتی «های وب» است که در هفته گذشته بیش از 12 درصد سود نصیب سهامداران خود کرد.

رشد شاخص گروه تامین آب، برق و گاز نیز در هفته گذشته 7 /7 درصد مثبت شد و در جایگاه دوم قرار گرفت. این گروه شامل دو سهم بزرگ پتروشیمی فجر و پتروشیمی مبین است.

در هفته گذشته گروه رایانه نیز عملکرد مناسبی از خود نشان داد و بازدهی هفتگی شاخص آن 4 /5 درصد بود.

در مقابل گروه انتشار و چاپ با بازدهی منفی 9 /9 درصد بدترین عملکرد هفتگی را به خود اختصاص داد. گروه انبوه‌سازی نیز با بازدهی منفی 8 /9 درصد با فاصله کمی در جایگاه دوم قرار گرفت. گروه وسایل ارتباطی نیز با عملکرد منفی 8 /8 درصد جایگاه سوم را به دست آورد.

تازه‌واردها به بورس

در هفته گذشته عرضه اولیه شرکت داروسازی آوه سینا با مشارکت بیش از ۲۰۱ هزار نفر انجام شد. دیروز به هر سهامدار متقاضی ۱۷۳ سهم «دآوه» به ارزش کلی ۵۷ هزار تومان رسید. در هفته گذشته عرضه اولیه شرکت کشت و صنعت دامپروری پارس به دلیل ریسک بالای سامانه معاملاتی، بورس تهران یک‌بار لغو و پس از آن در روز چهارشنبه ۱۰ درصد سهام آن عرضه شد. به این ترتیب ۳۲ میلیون و ۵۳۴ هزار سهم «زپارس» در محدوده قیمتی ۳۲۰ تا ۳۵۰ تومان و سهمیه حداکثر ۳۰۰ سهمی در بازار دوم معاملات بورس عرضه اولیه شد.