بررسی اوضاع بازار بعد از تفاهم سوئیس در گفت‌و‌گو با ابراهیم درستی
سیگنال رونق
وقتی تحریم نباشیم و نمایندگی‌های برندها و شرکت‌های مختلف بتوانند در کشور حضور پیدا کنند و دفاتر خود را راه‌اندازی کنند، مسلماً قاچاق کمتر خواهد شد و دیگر اصلاً قاچاق کالا سودمندی قبل را برای سودجویان نخواهد داشت.
با توجه به تحولات سیاسی اخیر و تفاهم صورت گرفته در لوزان سوئیس میان ایران و گروه 1+5 و مقرر شدن رفع تحریم‌ها احتمالاً شاهد تغییراتی در وضعیت بازار و نرخ ارز در ایران خواهیم بود. حال در پرونده این هفته به سراغ ابراهیم درستی، نایب رئیس اتاق اصناف کشور رفتیم و نظر او را درباره اوضاع بازار کالاهای دیجیتال در ایران بعد از تفاهم جویا شدیم. او آینده خوبی برای بازار ایران در آینده نزدیک ترسیم می‌کند و معتقد است با برداشته شدن تحریم‌ها و ثبات نرخ ارز بازار کالاهای دیجیتال رونق خواهد گرفت. او همچنین متذکر می‌شود باز شدن درها به روی کشورها بسیار به نفع اقتصاد کشور خواهد بود. ابراهیم درستی می‌گوید با برداشته شدن تحریم‌ها مطمئناً شرکت‌ها و برندها برای تاسیس نمایندگی خود در ایران اقدام خواهند کرد که این اتفاق دو نتیجه خوب خواهد داشت. اول اینکه قاچاق کالا که به علت کم‌حجم بودن کالای دیجیتال گریبانگیر این تجارت است، بسیار کم خواهد شد و دوم اینکه قیمت‌ها در این عرصه به دلیل نبود دلال و عرضه مستقیم کاهش خواهد یافت. وی معتقد است دولت تاجر خوبی برای این نوع کالاها نیست اما می‌تواند نقش موثری در رونق بازار دیجیتال
داشته باشد و همچنین معتقد است دولت باید زیرساخت‌های لازم را برای سهولت واردات کالاهای دیجیتال فراهم کند و تعرفه واردات را کاهش دهد تا وارد‌کننده برای واردات مجبور به پرداخت 18 تا 19 درصد هزینه اضافه کالا نشود. در این صورت قیمت کالا پایین می‌آید و قاچاق آن برای سودجویان صرفه نخواهد داشت و قاچاق کم خواهد شد. حضور کالاهای خارجی باعث افزایش رقابت و بهبود کیفیت کالای داخلی نیز خواهد شد. البته باید بدانید ثبات بازار و پایین‌تر آمدن قیمت‌ها زمان‌بر است.
به نظر شما به عنوان نایب رئیس اتاق اصناف کشور، بعد از تفاهم لوزان و در هفته‌های آتی، بازار دیجیتال چه تغییراتی خواهد داشت؟
آن چیزی که در چشم‌انداز بازار در این وضعیت وجود دارد و جوی که در بازار به راه افتاده است، خوشبختانه نشانه‌هایی از امید دیده می‌شود. همچنین ما می‌دانیم بخش‌هایی مانند تلفن همراه و سایر کالاهای دیجیتال کاملاً با تثبیت قیمت ارز در تعامل هستند و با بالا و پایین آمدن نرخ ارز مستقیماً تاثیر می‌پذیرند. کالاهای دیجیتال از آن دسته کالاهایی هستند که به علت نبود تولید مناسب ملی و نداشتن تکنولوژی ساخت در کشور برای تامین این اقلام به شدت به کشورهای خارجی وابسته هستیم. این وابستگی در نهایت به وابسته بودن قیمت این اجناس به نرخ ارزهای خارجی منتج خواهد شد. حال با توجه به تفاهم صورت گرفته در لوزان سوئیس امید به کاهش قیمت و رونق بازار دیجیتال در مردم زنده شده است. حال حداقل در حال حاضر آن جو روانی منفی گذشته در بازار وجود ندارد و چشم‌انداز بسیار خوبی در حال ترسیم است. با توجه به وابستگی شدید همه چیز در بازار کالاهای دیجیتال به قیمت ارز و دلار فروشندگان و خریداران باید روی یک قیمت
تقریباً ثابت حساب کنند تا بتوان به رونق گرفتن بازار امیدوار بود. لذا رونق بازار بستگی به برنامه‌ریزی و سیاستگذاری دولت و کارشناسانش و از طرف دیگر اوضاع سیاسی دارد که قیمت ارز تا چه حد تثبیت شود. قیمت بالای دلار در برخی اوقات به نفع تولیدکنندگان خارجی این کالاها تمام می‌شود و باید واقعاً به صورت کارشناسی روی این موارد کار و مطالعه شود. من به عنوان یک عضو صنفی می‌گویم آینده خوب و آرامی را برای بازار پیش‌بینی می‌کنم و به امید خدا و تلاش مسوولان تفاهم صورت‌گرفته اثر روانی مثبتی در آینده کوتاه و اثر واقعی در بلندمدت روی بازار خواهد گذاشت.
به نظر شما با شرایط موجود سیاسی و تفاهم صورت‌گرفته اخیر و اجرایی شدن آن و همچنین برداشته شدن تحریم‌ها، قیمت‌ها و تنوع کالا به حالت قبل برمی‌گردد؟
ببینید وقتی تحریم برداشته می‌شود باید ببینیم اثری که تحریم قبلاً روی کالاهای مورد استفاده ما گذاشته چه بوده است. مسلماً این یک اثر ملموس بوده و ما هزینه‌های هنگفتی بابت این تحریم‌ها متحمل شده‌ایم. ما در صنعت کشتیرانی، صنعت بیمه، ارز و حتی در بخش‌هایی که به صورت واسطه کالایی واردات داشته است، متضرر و متحمل صرف هزینه‌های زیاد شده‌ایم و حال مسلماً این هزینه‌ها کاهش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر جو خوبی به وجود آمده و هر چه جلوتر برویم راه‌های بیشتری باز می‌شود و شاهد اتفاقات مثبت‌تری خواهیم بود.
با توجه به اینکه هم قبل و هم در زمان تحریم‌ها بخش قابل توجهی از کالاهای دیجیتال به صورت قاچاق وارد کشور ما می‌شده است، به نظر شما بعد از این تفاهم، حجم مبادلات قاچاق چه تغییری خواهد کرد؟ یعنی شاهد کاهش مبادلات قاچاق خواهیم بود؟
ببینید با وجود کنترل‌های زیاد در تمامی بخش‌ها همیشه قاچاق کالا وجود داشته و دارد اما برخی اقلام وارداتی نظیر کالاهای دیجیتال که معمولاً هم این کالاها حجم کمتری دارند و سود بیشتری نیز نصیب قاچاقچی می‌شود، بیشتر مورد قاچاق واقع می‌شوند. به هر حال قاچاق هر نوع کالا آن تجارت را متضرر خواهد کرد و بازار دیجیتال نیز از این قاعده مستثنی نیست و شاهد اثر منفی و مخرب خواهد بود. اما وقتی ثبات در نرخ ارز وجود داشته باشد مطمئناً از این حجم کاسته خواهد شد. وقتی تحریم نباشیم و نمایندگی‌های برندها و شرکت‌های مختلف بتوانند در کشور حضور پیدا کنند و دفاتر خود را راه‌اندازی کنند، مسلماً قاچاق کمتر خواهد شد و دیگر اصلاً قاچاق کردن کالا سودمندی قبل را برای سودجویان نخواهد داشت. لذا اگر شرکت‌هایی که استانداردهای لازم و مطابق قوانین جمهوری اسلامی را داشته باشند بتوانند در ایران نمایندگی
داشته باشند، قاچاق و دلالی کالا بسیار کم خواهد شد که این یک مساله روشن است. وقتی درها باز باشد و از راه قانونی اجناس وارد شود دیگر نه کسی به سراغ قاچاق کردن و واردات غیرقانونی می‌رود و نه مصرف‌کننده با وجود قیمت منصفانه کالا و داشتن ضمانت‌نامه معتبر در کشور خودمان تمایلی به خرید جنس قاچاق خواهد داشت.
در ایران برخی شرکت‌ها مانند سامسونگ و ال‌جی نمایندگی دارند و از قبل داشته‌اند و تا حدودی قیمت اجناس آنها نزدیک به قیمت واقعی بوده است، اما برخی اجناس در ایران نمایندگی ندارند. آیا قیمت این اجناس بدون نمایندگی هم مانند بقیه تغییر خواهد کرد؟
البته باید بگویم ممکن است در حال حاضر کالایی دارای نمایندگی در ایران هم باشد اما قیمتش بالا باشد، لذا صرفاً داشتن نمایندگی به معنای ارائه قیمت مناسب نیست. نباید برای عرضه کالایی انحصار وجود داشته باشد. ما صحبت از کاهش یا افزایش قیمت نمی‌کنیم بلکه آنچه مهم است، ثبات قیمت در بازار است. در عین حال باید متذکر شوم وقتی اجناس دارای نمایندگی قیمت‌شان پایین بیاید فروشندگان کالاهای بدون نمایندگی هم برای از دست ندادن بازار و کاهش میزان فروش، مجبور به پایین آوردن قیمت کالاهای خود خواهند بود. لذا در حالت ثبات بازار همه می‌توانند برنامه‌ریزی کنند اما در روزهایی که نوسانات قیمت ارز داشتیم گاه صبح یک قیمت و بعد از ظهر قیمت دیگری ارائه می‌شد و تمامی اجناس چه دارای نمایندگی در داخل و چه بدون نمایندگی را تحت تاثیر قرار می‌داد.
در شرایط موجود و با فرض مثبت‌تر شدن اوضاع و کنار رفتن تحریم‌ها، فکر می‌کنید راه برای حضور شرکت‌ها و برندهایی که تاکنون به شکل رسمی در ایران حضور نداشته‌اند باز خواهد شد؟ و آیا آنها تمایلی برای حضور در بازار ایران خواهند داشت؟
وقتی ما تحریم نباشیم مطمئناً هر شرکت و برندی به خاطر اینکه به دنبال فروش کالای خود است و بازار خوبی در ایران می‌بیند برای حضور به شکل رسمی اقدام خواهد کرد. مطمئن باشید همه شرکت‌ها به فکر منافع مالی خود هستند و بازار ایران را از دست نخواهند داد. برخی از شرکت‌ها در حال حاضر در کشور امارات نمایندگی‌هایی دارند که ایران با واسطه از آن نمایندگی‌ها خرید می‌کند اما اگر راه برای حضور مستقیم این شرکت‌ها در ایران باز شود دیگر به دنبال دور زدن برای ورود جنس خود یا اینکه جنس به شکل قاچاق یا هر شیوه دیگر وارد شود، نیستند و کالا مستقیماً از طریق نمایندگی رسمی به مصرف‌کننده عرضه خواهد شد. همان‌طور که رئیس جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان می‌گویند کشورهای دیگر نیز به فکر افزایش و ایجاد روابط تجاری و ارتباطی با ایران هستند و به همین واسطه روابط تجاری و ارتباطات چه از کشور ما به
کشورهای دیگر و چه بالعکس بهتر خواهد شد. تاکنون ما به دلیل همین تحریم‌ها از داشتن بسیاری نمایندگی‌ها در کشورهای دیگر محروم بوده‌ایم که مطمئناً بعد از این راه ما نیز برای حضور در این کشورها باز خواهد شد و صادرات ما نیز قوت خواهد گرفت. اصناف، وزارت صنعت، گمرک و سایر بخش‌های مرتبط نیز باید برای رسیدن به این اهداف همسو عمل کنند و در جهت هموار کردن راه‌های ورود این شرکت‌ها به ایران اقدامات لازم را به عمل آورند. بوروکراسی‌های طولانی باید ساده‌سازی و روان شوند و هر هزینه‌ای را که امکان کاهش برایش وجود دارد کاهش دهند. یعنی باید انگیزه‌ای را برای حضور شرکت‌های خارجی در ایران ایجاد کنیم و در این صورت مطمئناً شاهد حضور آنها در کشور خواهیم بود.
در روزهای ابتدایی بعد از تفاهم صورت‌گرفته، فروشندگان موبایل و سایر کالاهای دیجیتال عنوان می‌کردند که به علت نبود ثبات در قیمت ارز فروش خوبی نداشته‌اند و عنوان می‌کردند حتی اگر قیمت پایین بیاید اما ثبات وجود داشته باشد بازار رونق بیشتری خواهد گرفت. به نظر شما چه زمانی بازار و قیمت ارز به ثبات خواهد رسید؟
جالب است بدانید در کشور ما تجربه ثابت کرده هنگامی که تصور می‌کنند قیمت کالایی قرار است پایین بیاید، مردم سعی می‌کنند خرید نکنند اما متاسفانه وقتی قیمت در حال افزایش است به خاطر ترس از اینکه قیمت بالا می‌رود و متضرر می‌شوند می‌خرند و بازار رونق می‌گیرد. به هر صورت بازار دو‌طرفه است و شامل عرضه و تقاضاست و این دو باید با هم تناسب داشته باشند. البته باید بدانیم درست است تفاهم صورت گرفته اما رسیدن شرایط بازار به حالت تعادل کمی زمان‌بر است و نباید انتظار داشت یکباره شاهد تغییرات زیادی باشیم. این‌گونه نیست که فردای روز تفاهم کالایی وارد شود یا قیمتی تغییر کند یا برداشتن تحریمی اعمال شود. رکود در این حالت طبیعی است و همان‌طور که می‌گویند باید ارز به ثبات برسد تا بازار رونق گیرد و البته کسی که
احتیاج به کالایی داشته باشد مجبور می‌شود بعد از چند روز تحمل کالا را خریداری کند و اقتصاد در هر حال چرخه خود را حفظ می‌کند اما به مرور زمان آن هیاهو و هیجان بازار رفع خواهد شد و داد و ستد در حالت طبیعی قرار خواهد گرفت.
حال به نظر شما برداشته شدن تحریم‌ها در تولید کالای ایرانی و تامین مواد اولیه برای تولید برخی کالاها در ایران چه تاثیری خواهد گذاشت؟ آیا می‌توان به رونق گرفتن بازار کالاهای تولید داخل نیز امیدوار بود؟
بله به نکته بسیار خوبی اشاره کردید. باید بدانیم برداشته شدن تحریم‌ها نباید منجر به واردات هر نوع کالایی شود. بلکه تا آنجا که امکان دارد باید از این سرمایه‌های داخلی و پول‌های آزاد‌شده در راستای تولید ملی و حمایت از آن استفاده شود. همچنین به جای تزریق پول در بخش توزیع و واردات کالاهایی که مشابه داخلی دارد، این پول به تامین مواد اولیه برای تولید داخلی تزریق شود تا چرخه اقتصاد تا آنجا که ممکن است در کشور خودمان فعالیت کند. من امیدوار هستم ارزهایی که وارد می‌شود در چرخه تولید مصرف شوند. در این صورت رقابت بین کالای داخلی و خارجی هم به وجود خواهد آمد که در نهایت به پیشرفت و بهبود کیفیت تولید داخل منجر خواهد شد. باید شرایط لازم برای فعالیت بنگاه‌های اقتصادی کوچک از سوی دولت تامین شود، در این صورت انگیزه برای تولیدکننده داخلی نیز به وجود خواهد آمد. در سال‌های اخیر شاهد کم‌شدن تولیدات داخلی به علت
نبود مواد اولیه بوده‌ایم که با وضعیت پیش‌رو این مشکل نیز حل خواهد شد. وقتی تحریم نداشته باشیم مواد اولیه بسیاری به کشور وارد خواهد شد که باعث بهبود تولید و بالا رفتن کیفیت خواهد شد.
با توجه به شرایط موجود به نظر شما کشورهایی مانند آمریکا و کانادا که تاکنون روابط اقتصادی با ما نداشته‌اند نیز به چرخه اقتصاد و تجارت ما وارد خواهند شد و مبادلات بین کشور ما با آنها آغاز خواهد شد؟
مطمئن باشید بازار مصرف ایران با جمعیت نسبتاً بالایی که دارد و مخصوصاً در بخش کالاهای دیجیتال که مصرف‌کننده زیادی دارد، بسیار وسوسه‌کننده است و اگر شرایط مهیا باشد چرا نیایند؟ البته ما وظیفه داریم شرایط لازم را برای حضور آنها فراهم کنیم. آنها به دنبال منافع خود هستند و ما فقط باید بستر را آماده کنیم و امنیت اقتصادی را برای آنها فراهم کنیم تا با خیال راحت وارد کشور ما شوند. در زمان انقلاب بسیاری از سرمایه‌های ما به بیرون از کشور منتقل شد. همین چرخش پول اگر به کشور برگردد ما حرف برای گفتن خواهیم داشت. امیدواریم این اتفاق بیفتد و من به این مساله بسیار خوش‌بین هستم
.
به نظر شما دولت چه سیاست‌های مکملی را برای بهتر شدن اوضاع باید اجرایی کند؟ آیا بهتر است دولت مستقیماً وارد عمل شود یا شرایط را برای شرکت‌ها فراهم کند؟
اگر به مدل اجرایی دنیا نگاه کنیم می‌بینیم تعرفه یا گمرک برای نظارت و نه درآمدزایی تاسیس شده است. وقتی به کشورهای دارای اقتصاد خوب و سالم نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم گمرک برای بررسی سلامت و ضمانت کالاست. ما نیز باید به این سمت برویم و اگر شرایطی ایجاد کنیم که کالای تولیدی داخل به سهولت صادرات داشته باشد و کالای خارجی نیز به سهولت و بدون هزینه وارد شود و البته نظارت جامع و کاملی روی آن وجود داشته باشد، بسیار موفق خواهیم بود. تجربه نشان داده است دولت‌ها نمی‌توانند تاجر خوبی برای بخش اقتصاد باشند اما می‌توانند به نظارت‌کننده و برنامه‌ریز خوبی بدل شوند. دولت باید زیرساخت‌های لازم برای بخش خصوصی را فراهم کند و برای بهبود کیفیت، نظارت انجام دهد تا بخش خصوصی در یک فضای آرام و استاندارد به تولید و تجارت بپردازد.
متاسفانه بر خلاف آنچه انتظار داشتیم در هفته گذشته، بر اساس آخرین تغییرات صورت گرفته در قوانین صادرات و واردات که توسط سازمان توسعه تجارت تدوین و منتشر می‌شود، تعرفه واردات ماشین‌های خودکار داده‌پردازی شخصی کیفی (نوت‌بوک) از 10 به 15 درصد افزایش یافت. سال گذشته نیز تعرفه کالای نوت‌بوک از 4 به 10 درصد افزایش یافته بود همچنین مالیات بر ارزش افزوده برای سال 1394، با یک درصد افزایش به 9 درصد رسیده است. فکر می‌کنید برای سایر اقلام دیجیتال نیز قرار است همین اتفاق تکرار شود و با افزایش تعرفه مواجه خواهیم بود؟
برای بالا بردن تعرفه باید انگیزه‌ای وجود داشته باشد. باید پاسخ درستی برای اینکه چرا تعرفه بالا برده شود، ارائه شود. آیا آن کالایی که تعرفه‌اش قرار است افزایش یابد مشابه داخلی دارد و در صورت اعمال نکردن تعرفه به آن کالای خارجی، به کالای مشابه داخلی ضربه وارد می‌شود؟ مثلاً در بخش گوشی تلفن همراه چندین بار در تعیین تعرفه اشتباه‌هایی صورت گرفته است، یعنی آمدند به بهانه تولید، تعرفه را بالا بردند و همین باعث افزایش کالای قاچاق در بازار شد. انگیزه و ساختاری ایجاد شد تا سودجویان به فکر قاچاق این نوع کالا
بیفتند. در حال حاضر 60 تا 70 درصد تلفن‌های همراه بالای 700 هزار تومان در بازار به‌صورت قاچاق وارد می‌شوند. قاچاق سود سرشار و زیادی دارد. همچنین حجم کالا کوچک است و مصرف‌کننده‌اش فراوان است. از طرف دیگر درصد تولید ما تک‌رقمی است و جوابگوی نیاز جامعه نیست. در حال حاضر تعرفه و ارزش افزوده و سایر موارد 18 تا 19 درصد برای وارد‌کننده تمام می‌شود و با وجود کالای قاچاق، وارد‌کننده بسیار ضرر خواهد کرد اما اگر تعرفه را پایین بیاورند یا برداشته شود و منطقی باشد مطمئناً اوضاع خیلی بهتر از وضعیت اکنون خواهد شد. آن موقع دولت نیز بهره‌مند می‌شود به خاطر اینکه به هر حال وارد‌کننده هشت درصد مالیاتش را باید بپردازد و بار مالی دولت مثبت خواهد شد. من امیدوار هستم دولت زیرساخت‌های لازم را برای این تولیدکنندگان فراهم کند تا تولیدکننده بتواند در یک فضای خوب به تولید محصول باکیفیت و قابل رقابت با کالای مشابه خارجی بپردازد.
دیدگاه تان را بنویسید