توانمندی در ارقام

کتاب رازهای روسیه که مجموعه روایات یک مرد فرانسوی از خشونت زندگی اسلاوها بود در دهه 1940 صنعت نشر اروپا را تکان داد. در یکی از غم‌انگیزترین داستان‌های کتاب سرگذشت یک زن روستایی توصیف می‌شود که سوار بر سورتمه در حال فرار از دست گرگ‌هاست. او که شاهد نزدیک شدن هر لحظه دسته گرگ‌ها و سرعت کم خود است فرزندانش را یکی‌یکی پرتاب می‌کند و آنها به چنگال گرگ‌ها گرفتار می‌شوند. اکنون در سال 2017 رهبران اروپا نگران آن هستند که دونالد ترامپ دیدگاه مشابهی را در مورد متحدان آمریکا به ویژه 28 عضو اتحاد نظامی ناتو داشته باشد.

سیاستمداران، ژنرال‌ها و دیپلمات‌های اروپایی با دقت تمام مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های ترامپ را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که او حداقل به طور غریزی متحدان آمریکا را همانند باری اضافی می‌بیند که بهتر است آنها را به خلأ پرتاب کرد.

آقای ترامپ در بخشی از اولین رویکرد آمریکا در مسائل ژئوپولتیک به صراحت نشان داد که از ماهیت بدون قید و شرط ماده 5 بیزار است. طبق این ماده پیمان ناتو هرگونه حمله به یک کشور عضو همانند حمله به تمام اعضا تلقی می‌شود و همه موظفند به طور جمعی به آن پاسخ دهند.

ترامپ در کارزار انتخاباتی سال 2016 با تهدید اعلام کرد فقط آن متحدانی می‌توانند روی حمایت آمریکا حساب کنند که تعهد سیاسی بدهند که حداقل دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه‌های دفاعی اختصاص دهند (یا طبق گفته ترامپ صورت‌حساب‌های خود را بپردازند). او هم قبل و هم پس از انتخابات پیمان ناتو را منسوخ خواند چراکه این پیمان بر مقابله با تروریسم تمرکز نمی‌کند. آقای ترامپ اعلام کرد در صورتی که بتواند با آقای پوتین به توافق‌های مناسبی برسد ممکن است بر سر تحریم‌های روسیه معامله کند. این تحریم‌ها در سال 2014 در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین وضع و به تازگی در دسامبر 2016 تشدید شدند. از دیدگاه ترامپ توافق مناسب می‌تواند کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای یا تشویق ارتش روسیه به نابود کردن شبکه تروریستی داعش باشد.

طبیعت معامله‌گرانه ترامپ حداقل یک تاثیر سودمند دارد. او متحدان غربی خود را وادار می‌سازد تا در اصول اولیه نظم بین‌‌الملل تجدیدنظر کنند. نظمی که از زمان جنگ جهانی دوم تا به حال از آنها محافظت کرده بود. اعضای ناتو به ویژه لهستان و کشورهای بالتیک که در همسایگی روسیه قرار دارند به جای دلبستگی به شعارهای اتحاد و اشتراک مساعی دو سوی اقیانوس اطلس و وعده‌های گاه‌و‌بیگاه برای افزایش هزینه‌‌های دفاعی خود وارد عمل شده و بودجه دفاعی‌شان را بالا برده‌اند. اکنون که هواپیما، کشتی‌ها و زیردریایی‌های روسیه در حال آزمودن توان دفاعی ناتو در بالتیک و دریاهای شمالی هستند اعضای ناتو از ورود تانک‌ها و نیروهای نظامی آمریکا، بریتانیا، کانادا و سایر متحدان به خاک خود استقبال می‌کنند.

تازه‌ترین ورود از این نوع در ماه ژانویه اتفاق افتاد. آلمان که از مدت‌ها قبل هزینه اندکی را به ناتو اختصاص می‌داد از تیم ترامپ می‌خواهد بفهمند که با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا پیمان آتلانتیک شمالی آخرین چارچوب نهادی برای همکاری است و از آنجا که اعضای این پیمان برنامه‌ریزی‌ها و اجرای دوره‌های تمرینی و آموزشی را با هم انجام می‌دهند خریدهای تسلیحاتی زیادی را از آمریکا خواهند داشت. فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه در یک تغییر موضع تعجب‌برانگیز در اولین تماس تلفنی خود با ترامپ ماهیت شکست‌ناپذیر ناتو را به او یادآوری کرد. این اتفاق 50 سال پس از آن روی داد که شارل‌دوگل فرانسه را از پیمان همکاری نظامی با متحدان بیرون کشید. رویکردی که در سال 2009 روند معکوس پیدا کرد.

بزرگان ناتو در ادارات مرکزی آن تلاش می‌کنند استدلال‌هایی را گردآوری کنند که به مذاق جهان‌بینی منفعت‌طلبانه ترامپ خوش بیاید. جونز اشتولتنبرگ دبیرکل ناتو نخست‌وزیر سابق نروژ بود بنابراین با رویارویی گرگ‌ها و خرس‌ها آشناست. او در بخش عمومی ادارات ناتو به مصاحبه پرداخت. مکانی که بر روی تابلوهای آن نوشته شده است: گفت‌وگوی محرمانه ممنوع. به گفته جونز «آمریکا تنها ابرقدرتی است که متحدان رسمی زیادی دارد و این خود منبع قدرتی است که چین و روسیه فاقد آن هستند. وقتی می‌گوییم آمریکا اول است به معنای آمریکای تنها نیست». آقای ترامپ بیش از هر چیز از ناتو دو انتظار دارد: هزینه بیشتر و کمک بیشتر برای مقابله با تروریسم.

هر دو انتظار منطقی هستند. آقای اشتولتنبرگ تاکید می‌کند کاهش بودجه‌های دفاعی متوقف شده است هرچند برخی کشورها از جمله آلمان راه زیادی تا جبران گذشته‌ها دارند. او به ماموریت‌های ناتو از قبیل مقابله با تروریسم در افغانستان و دماغه آفریقا، پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز عراق و سوریه، و آموزش نیروهای عراقی و سایر ارتش‌های عرب اشاره می‌کند. هم‌اکنون یک واحد اطلاعاتی جدید پروازهای تجسسی را از سیسیل ایتالیا هدایت می‌کند.

دبیرکل ناتو عقیده دارد اتحادهای چندملیتی صرف نظر از دخالت قدرت‌های بزرگ توانایی بازدارندگی خوبی دارند که از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به‌صرفه است چراکه وجود یک نیروی کوچک بین‌المللی بدان معناست که چندین کشور در پشت آن قرار دارند و آماده اقدام هستند. او خود در دوران سربازی عضو یک نیروی کوچک بود که در مرز شمالی نروژ با شوروی سابق گشت‌زنی می‌کردند. اما نکته مهم آن بود که این نیروی کوچک به متحدین تعلق داشت و همگان بدون تردید می‌دانستند که اگر نیروهای شوروی به مرز نزدیک شوند تمام کشورهای عضو ناتو عکس‌العمل نشان می‌دهند. بزرگان ناتو با وجود جیمز ماتیس احساس آرامش می‌کنند. این ژنرال بزرگ و مخوف سابق نیروی دریایی که ترامپ او را به عنوان وزیر دفاع انتخاب کرده است در جلسه استماع مجلس سنا اعلام کرد ملت‌هایی که متحدان قدرتمند دارند رشد می‌کنند و کشورهای بدون متحد از بین می‌روند. او همچنین صراحتاً اعلام کرد که پوتین قصد دارد ناتو را در‌هم فروپاشد.

چیزی بیشتر از هنر معامله

یکی دیگر از مقامات ارشد ناتو امیدوار است آقای ترامپ به این نتیجه برسد که اگر خطوط دفاعی خود را در امتداد اقیانوس اطلس قرار دهد بیشتر به نفع آمریکا خواهد بود. این مقام با تردید بیان می‌کند که ممکن است ترامپ به روسیه اعتماد کند و در قبال کمک روسیه برای مبارزه با داعش، کریمه را به آن کشور واگذار کند. این مقام همچنین از وقوع یک معامله بد کنترل نظامی نگران است. او اشاره می‌کند روسیه با زیرکی تمام می‌تواند پیمان‌هایی را بنویسد که سامانه‌های تسلیحاتی غرب را مهار می‌کند اما فناوری‌های اولویت‌دار روسیه را مستثنی می‌سازد. از همه مهم‌تر، این مقام ناتو از آن می‌ترسد که ترامپ فکر کند ترک کردن متحدان نشانه قدرت است. ممکن است روس‌ها به او بگویند ما به قدرت شما احترام می‌گذاریم و از همه دوستان شما نیز به خوبی محافظت می‌شود. آمریکا در بحبوحه تنش‌های هسته‌ای جنگ سرد هیچ‌گاه اشغال جمهوری‌های بالتیک یعنی استونی، لاتویا و لیتوانی را به رسمیت نشناخت. اکنون واگذاری‌ این جمهوری‌ها به حوزه پوتین به معنای اظهار ضعف و ناتوانی است. به ویژه در زمانی که روسیه سخت تلاش می‌کند با استقرار موشک‌های ضدناو و سایر سلاح‌ها از دسترسی ناتو به دریای بالتیک جلوگیری کند. قدرت‌های بزرگ هیچ‌گاه دوستان خود را جلوی گرگ نمی‌اندازند.
منبع:‌اکونومیست