رویارویی آمریکا و چین
در ۲۳ نوامبر، چین بخش بزرگی از حریم هوایی بر فراز دریای چین شرقی را به عنوان قسمتی از «منطقه تشخیص دفاع هوایی» جدید چین اعلام کرد.
در 23 نوامبر، چین بخش بزرگی از حریم هوایی بر فراز دریای چین شرقی را به عنوان قسمتی از «منطقه تشخیص دفاع هوایی» جدید چین اعلام کرد. تمام هواپیماهایی که قصد پرواز از این منطقه را داشته باشند باید برنامه پرواز خود را با مقامات چین تنظیم کنند، ارتباط رادیویی خود را حفظ کنند و از دستورالعمل‌های مقامات کنترل هوایی چین پیروی کنند در غیر این صورت با «اقدامات اضطراری دفاعی» مواجه خواهند شد.
دو خط اصلی هوایی ژاپن بلافاصله خود را با مقررات جدید وفق دادند. اما آمریکا اقدامی غافلگیرانه انجام داد. دو فروند هواپیمای بمب‌افکن بی-52 در 26 نوامبر بر فراز جزیره سنکاکو و در داخل منطقه مورد ادعای چین به پرواز درآمدند. به گفته مقامات پنتاگون پرواز آنها یک تمرین معمولی بود و آنها از رویه‌های رسمی پیروی کردند. این هواپیماها برنامه پرواز را از قبل اطلاع ندادند، ارتباط رادیویی برقرار نکردند و فرکانس‌هایشان را نیز ثبت نکرده بودند. ناگهان رویارویی جدیدی بین ابرقدرت جهانی و قدرت بزرگ نوظهور آسیایی آغاز شد. چین اصرار دارد که تشکیل منطقه دفاع هوایی امری طبیعی است. از همان روزهای اولیه جنگ سرد آمریکا و ژاپن هر دو چنین مناطقی را داشته‌اند. در آن زمان کشورها نگران تهاجم شوروی سابق بودند. با وجود این ایالات‌متحده تاکید دارد که هواپیماها زمانی ملزم به افشای هویت خود هستند که بخواهند وارد حریم هوایی چین شوند. هواپیماهایی که صرفاً از این منطقه -که از مرزهای قلمرو چین فاصله زیادی دارد- می‌گذرند مجبور به انجام چنین کاری نیستند. چین می‌گوید تمام هواپیماهایی که در منطقه تشخیص دفاع هوایی پرواز می‌کنند باید از مقررات جدید
تبعیت کنند.
موضوع مناقشه‌برانگیز اصلی آن است که منطقه تشخیص دفاع هوایی چین جزایر غیرمسکونی سنکاکو را -که چین آن را دیائویا می‌نامد- تحت پوشش قرار داده است. این جزایر از اواخر قرن 19 در تملک ژاپن بوده‌اند اما از دهه 1970 چین نیز ادعای مالکیت آنها را دارد. سال گذشته دولت ژاپن سه جزیره را از بخش خصوصی خریداری کرد. چین این اقدام را تحریک‌آمیز قلمداد کرد و تلاش کرد با استفاده از ابزارهای جاسوسی و هواپیماهای گشتی کنترل ژاپن بر این مناطق را تحت‌الشعاع قرار دهد و تضعیف کند. ژاپن با فرستادن جت‌های جنگنده به این اقدامات پاسخ داد. به تازگی یک هواپیمای بدون سرنشین چینی بر فراز جزایر به پرواز درآمد. هنگامی که ژاپن تهدید کرد هواپیمای بعدی را سرنگون می‌کند ژنرال‌های چین تهدید کردند این کار به معنای جنگ خواهد بود. حرکات اخیر بیانگر اوج‌گیری چالش چین در مقابل کنترل ژاپنی‌ها بر جزایر سنکاکو است. ایجاد منطقه جدید باعث می‌شود خطر بروز رویارویی عمدی یا تصادفی نظامی بیشتر شود. در آینده چین تصور خواهد کرد وجود منطقه دفاع هوایی می‌تواند زمینه اقدام علیه هواپیماهای ژاپنی را در منطقه فراهم کند. نه‌تنها منطقه دفاع هوایی چین قلمرو تحت حاکمیت
ژاپن را پوشش می‌دهد بلکه در برخی مناطق با حوزه دفاع هوایی ژاپن همپوشانی دارد. همزمان، نزدیک بودن این منطقه به تایوان - که ادعای مالکیت جزایر را دارد- و کره جنوبی زنگ هشدار را برای این دو کشور همسایه نیز به صدا درآورده است. یکی از مشاوران شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن این اقدامات را «بازی جدید» می‌خواند و عقیده دارد آنها بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی آزادی حرکت و نقل و انتقال در دریای چین شرقی خواهند بود. ژاپن اعتراض گسترده‌ای را به راه انداخت و شکایتی را ثبت کرد اما چین آن را نپذیرفت. استرالیا، کره جنوبی و تایوان نگرانی‌های خود را ابراز کردند. چاک هاگل وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد اقدام چین «تلاشی برای بی‌ثباتی و برهم زدن آرامش منطقه» است. ژاپن اصرار دارد پاسخگویی به این اقدام از طریق پرواز هواپیماهای بی-52 محصول درک مشترک این کشور با آمریکاست. همزمان چین می‌گوید این بمب‌افکن‌های غیرمسلح را رصد کرده است و آنها فقط در حاشیه شرقی منطقه پرواز کرده‌اند. این ادعا می‌تواند روشی برای حفظ آبرو در داخل کشور باشد. در 27 نوامبر یکی از سخنگویان دولت ادعا کرد چین با توجه به میزان تهدیدات در منطقه به آنها پاسخ می‌دهد. اکنون
هواپیماهای ژاپنی و کره جنوبی مقررات جدید را به مبارزه طلبیده‌اند. اما به نظر نمی‌رسد چین قصد داشته باشد اقدامات بیشتری انجام دهد. شی‌ین هوانگ از دانشگاه رن‌مین در پکن عقیده دارد اقدام چین اولین گام از سال 1949 به منظور توسعه فضای راهبردی کشور در حاشیه غربی اقیانوس آرام است. کشورهای جنوب شرق آسیا که در مرزهای دریایی خود با چین اختلاف نظر دارند نگران آن هستند که چین منطقه تشخیص دفاع هوایی دیگری در جنوب دریای چین برقرار سازد و عملاً این دریا را به دریاچه‌ای چینی تبدیل کند. در حال حاضر اقدام چین این سوال را ایجاد می‌کند که تمایل رئیس‌جمهور شی‌جین پینگ در برقراری «نوع جدیدی از روابط قدرت‌های بزرگ» تا چه اندازه قدرتمند است. باراک اوباما در ملاقات دوروزه سران دو کشور در ماه ژوئن به خوبی توانست با آقای شی کنار بیاید. اوباما هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد شش ماه بعد مجبور شود دو فروند هواپیمای بمب‌افکن را به نشانه اخطار به سمت چین بفرستد. درک بهتر از چگونگی و نیت دو کشور در حل موضوعات هنگامی حاصل خواهد شد که جو بایدن معاون رئیس‌جمهور در اوایل دسامبر از چین بازدید کند. آقای شی قبول دارد که وجود منطقه دفاع هوایی به تنش‌ها دامن
زده است اما پیش‌بینی می‌کند واشنگتن و توکیو از مناقشات بیشتر اجتناب ورزند. بدان معنا که آمریکا و ژاپن کوتاه آمده و شرایط جدید را خواهند پذیرفت. اما این حرف فقط یک آرزو است؛ درست به همان شکل که تعدادی از سیاستمداران چینی معتقدند ترس از جنگ با چین آمریکا را مجبور خواهد ساخت تعهد دیرباز خود را در حفظ امنیت ژاپن اندکی ملایم‌تر کند. از این نظر، آمریکا از ژاپن خواهد خواست تا با چین مدارا کند و در جدال بر سر قلمرو دو کشور کوتاه بیاید. در مقابل، اکنون احتمال بیشتری دیده می‌شود که آمریکا و ژاپن صراحت بیشتری به خرج دهند. مانی گلیزر از اتاق فکر «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» در واشنگتن اعتقاد دارد که پروازهایی مانند پرواز هواپیماهای بی-52 در هفته گذشته فقط تازه‌ترین اقدام در تاریخ تلاش درازمدت آمریکا به منظور تثبیت حق آزادی حمل و نقل در پهنه‌های دریایی و هوایی بین‌المللی است. این پرواز به خطوط هواپیمایی ژاپنی قوت قلب داد و آنها پس از مشورت با دولت خود اعلام کردند در آینده از مقررات جدید پیروی خواهند کرد. در توکیو، دستورالعمل‌های جدید دفاع هوایی که از پایان سال ابلاغ خواهد شد بیان‌کننده سیاست‌های جدیدی در مورد
گشت‌زنی مداوم در آسمان و دریای پیرامون جزایر سنکاکو هستند. این مسائل همه نشانگر آن هستند که لرزه‌ها در منطقه روندی تشدیدشونده دارند.
چه باید کرد؟
قرار است جو بایدن در آینده نزدیک از چین دیدن کند. شاید زمان این دیدار نامناسب باشد اما قبلاً چنین مسائلی پیش‌بینی نشده بود و همزمانی رویدادها کاملاً اتفاقی است. آقای بایدن و آقای شی یکدیگر را به خوبی می‌شناسند. قبل از ریاست جمهوری آقای شی، او پنج روز را به دعوت جو بایدن در آمریکا گذراند. همچنین قرار است آقای بایدن از کره جنوبی و ژاپن دیدن کند. چین موضع آمریکا در آسیا را چندان جدی نمی‌گیرد. به نظر می‌رسد آقای اوباما درگیر مسائل داخلی کشورش باشد. لازم است آقای بایدن تعهد آمریکا را برای تضمین نقل و انتقال آزاد در منطقه یادآور شود. ژاپن و کره جنوبی که در مورد مسائل کم‌اهمیت با یکدیگر چالش دارند باید اختلاف نظرات را کنار بگذارند. چین هم لازم است همانند یک قدرت بزرگ مسوولیت‌پذیر عمل کند، نه به عنوان دردسرسازی که حاضر است 60 سال صلح و آرامش منطقه را فدای چند صخره و سنگ کند. چین می‌تواند پیشنهاد ژاپن را در مورد تشکیل منطقه مشترک نظامی -شبیه آنچه هم‌اکنون بین پکن و واشنگتن توافق شده است- قبول کند. کشورهای منطقه باید بیشتر تلاش کنند تا نوعی معماری بسازند که در آن
قدرت‌های منطقه بتوانند درباره امنیت بحث و گفت‌وگو کنند. اگر چنین چارچوبی در سال 1914 در اروپا ایجاد می‌شد اوضاع به گونه دیگری تغییر می‌کرد.
دیدگاه تان را بنویسید