القاعده در یمن
بدون قلمرو
یک فرمانده ارتش امارات متحده عربی در حالی که پشت دیوارهایی چندلایه از کیسه‌های شن در پایگاه هوایی ساحل یمن ایستاده است به نقشه‌ای از جنوب یمن اشاره می‌کند که به رنگ قرمز درآمده است.
یک فرمانده ارتش امارات متحده عربی در حالی که پشت دیوارهایی چندلایه از کیسه‌های شن در پایگاه هوایی ساحل یمن ایستاده است به نقشه‌ای از جنوب یمن اشاره می‌کند که به رنگ قرمز درآمده است. او می‌گوید رنگ قرمز نشان‌دهنده حوزه و قلمرو القاعده شبه‌جزیره عربستان (اکاپ) در ماه مارس 2016 است. نقشه دومی که شش ماه پس از ورود نیروهای او در همان ماه مارس به سواحل یمن کشیده شده است، نقاط قرمز کمتری دارد.
نیروهای امارات در یک حمله چهارجانبه و بدون تلفات توانستند نیروهای اکاپ را از شهر مکلا (Mukalla) یکی از بزرگ‌ترین بنادر و مرکز استان هادرامات یمن بیرون برانند. اندکی پس از آن نیروهای اماراتی موفق شدند زن‌زیبار در 500کیلومتری غرب مکلا و منصوره سنگر اصلی اکاپ در بندر جنوبی عدن را آزاد سازند. امنیت به پایانه گازی بالهاف (Balhaf) یمن بازگشت. فرمانده اماراتی که هدایت پنج هزار سرباز در یمن را بر عهده دارد می‌گوید اگر ما نیامده بودیم، القاعده جنوب و شبه‌نظامیان حوثی شمال را تصرف می‌کردند و یمن برای همیشه از دست می‌رفت. کاش همه‌جا می‌شد به همین سادگی جهادی‌ها را شکست داد.
اگرچه اکاپ هنوز یکی از مهم‌ترین شاخه‌های القاعده به شمار می‌رود، اما امروزه توان خود را از دست داده است. رهبران این گروه هنوز ویدئوهایی را منتشر می‌کنند و از طرفداران پراکنده خود در سراسر جهان می‌خواهند به آمریکا و متحدانش حمله کنند. آخرین حمله‌ای که این گروه مسوولیت آن را بر عهده گرفته، حمله دو سال پیش به مجله شارلی‌ابدو در فرانسه بود. این گروه حتی در زمان اوج خود نیز حرفه‌ای نبود. تلاش‌های آنها در گذشته برای منفجرکردن کنیسه‌های یهودیان با کارتریج دستگاه چاپگر یا هواپیماهایی که به مقصد آمریکا می‌رفتند با استفاده از شلوارک‌های انفجاری موفقیت‌آمیز نبودند. مجموع حملات موفقیت‌آمیز خارجی اکاپ از زمان تشکیل آن در سال 2009 به شمار انگشت‌های یک دست هم نمی‌رسد.
پنتاگون می‌گوید حملات پهپادهایش اکاپ را تضعیف کرده است. باراک اوباما بیش از 150 حمله پهپادی به این گروه انجام داد و لایه‌های اصلی از جمله بهترین مهندسان آن را از بین برد. برای آن دسته از جهادی‌هایی که جان سالم به در برده‌اند، خروج از یمن و کشتن خارجیان دشوار شده است چرا که سه سال جنگ همه مراکز حمل و نقل را نابود کرد.
اماراتی‌ها عقب‌نشینی القاعده را محصول اقدامات خودشان می‌دانند. نیروهای آنها از تجهیزات کافی برخوردارند و توانسته‌اند حمایت مردم محلی را نیز جلب کنند. آنها قبل از حمله ماه مارس به اکاپ 30 هزار مبارز را آموزش دادند و مسلح کردند. بسیاری از نیروهای اکاپ افرادی بدون سازمان و از قبایل مختلف بودند که پس از فرار رهبران‌شان از جلو نیروهای امارات عملاً کلاشنیکف‌هایشان را کنار گذاشتند. در حالی که حلب در سوریه و موصل در عراق ویران شده بودند، شهر مکلا تقریباً دست‌نخورده باقی ماند.
اما عقب‌نشینی اکاپ از خطرات آن نمی‌کاهد. این گروه که قلمرواش را از دست داده است به شبکه‌ای بدون سازمان و عمدتاً نامرئی تبدیل می‌شود. رهبران این گروه که در مناطق غیرقابل دسترس کوهستانی (همانند منطقه تورابورا در افغانستان) مخفی شده‌اند هنوز بیش از 100 میلیون دلار سپرده‌های غارت‌شده از بانک‌ها، سلاح‌های سنگین و قدرتمند دزدیده‌شده از پایگاه‌های نظامی و ستادهایی را در شهرها دارند که هر آن ممکن است دوباره فعال شوند. جنگ دست‌های جدیدی برای قاچاق راکت در اختیار آنها قرار می‌دهد. تقاضا برای تفنگ نیز افزایش یافته است.
یمنی‌ها تمایلی به بازگشت القاعده ندارند اما با توجه به هرج و مرجی که هم‌اکنون بر جنوب کشور حکمفرماست، بسیاری در آرزوی نظمی هستند که القاعده در دوران حاکمیت درازمدت خود در مکلا ایجاد کرده بود. اکاپ پس از فتح این بندر در ماه مارس 2015 یک نظام قضایی خشن اما قابل پیش‌بینی مستقر کرد. در مقابل جانشینان اماراتی آنها هیچ دادگاهی برای محاکمه زندانیان ندارند. به گفته افراد بومی جهادی‌ها فاسد نبودند و از این نظر شایسته احترامند. آنها حقوق کارکنان دولت را می‌پرداختند و در تفسیر و برداشت خود از شریعت انعطاف‌پذیر بودند. مردان مجبور نبودند ریش بگذارند یا در زمان نماز کار را رها کنند. از آنجا که پزشکان زن اندک بودند، پزشکان مرد توانستند روحانیون را راضی کنند تا آنها بتوانند زنان را تحت عمل جراحی قرار دهند.
فرماندهان اماراتی اکنون امیدوارند بتوانند تا پایان ماموریت‌شان در یمن حمایت دونالد ترامپ را داشته باشند. حملات ترامپ در پنج ماه اول دوران ریاست‌جمهوری‌اش از کل حملات اوباما در سال 2016 بیشتر بود و یکی از حملات نیز در اولین روز ریاست‌جمهوری اتفاق افتاد. نیروهای زمینی آمریکایی (هر چند کم‌شمار) دوباره به یمن آمده‌اند و کاخ سفید برای تسهیل امور، محدودیت‌های صدور مجوز حملات هوایی را برداشته است.
مبارزه علیه اکاپ با وجود کسب موفقیت، منتقدانی نیز داشته است. برخی افسران اماراتی از خود می‌پرسند یمنی‌ها از چه زمانی به آنها به چشم اشغالگر خواهند نگریست. نگرانی دیگر آن است که شکست اکاپ ممکن است فضا را برای گروه «اصلاح» که شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین است باز کند. جنگ یمن به جای شکست دادن القاعده ممکن است به گسترش آن کمک کند.
