5 میلیون کشته بعد از 11 سپتامبر
آسیب‌های ماندگار جنگ جهانی علیه تروریسم چیست؟
دو دهه از حادثه 11 سپتامبر گذشته است و رقم حیرت‌انگیز هزینه هشت تریلیون‌دلاری و از دست رفتن غم‌انگیز جان نزدیک به پنج میلیون نفر، نتیجه وحشت از وقایع و پیامدهای این حادثه بوده است که همچنان نیز ادامه دارد. در حالی که درگیری‌های آشکار «جنگ جهانی علیه ترور» با خروج ایالات‌متحده از عراق و افغانستان به پایان رسیده است، رد بسیاری از تنش‌ها و ناآرامی‌های امروز را می‌توان به‌طور مستقیم در فعالیت‌های ناتو یافت. بودجه ضدترور با کمی بازبینی همچنان اختصاص می‌یابد و نیروهای امنیتی و صنعت تسلیحات جهانی همچنان شارژ می‌شوند. افزایش مداوم کودتاها در غرب آفریقا، ناکارآمد بودن کمک‌های غربی را نشان می‌دهد. چه اینکه این کمک‌ها به جای تقویت نهادهای مدنی به تقویت نهادهای نظامی در کشورهای آفریقایی انجامیده است. در شمال جهانی (کشورهای توسعه‌یافته غربی) کارشناسان ضدتروریسم که خود را به‌عنوان صاحب‌نظران امنیتی معرفی کردند از رویکرد رویارویی هولناک‌تر با چین و روسیه حمایت می‌کنند. به همین ترتیب، در آسیای میانه، شبکه‌ها و سازمان‌های جهانی یک صنعت کمک به توسعه را نه مطابق با نیازهای واقعی مردم بلکه منطبق بر کلمات کلیدی نظیر «تروریسم» و «امنیت» ارائه می‌کنند؛ مفاهیمی که به گوش اهداکنندگان کمک‌های بین‌المللی آشناست. در عین حال، در مکان‌هایی که به اندازه نپال متفاوت هستند، می‌توان با احیای موسسات آموزشی نظیر هنگ سلطنتی گورخا، که زمانی توسط نیروهای ائتلاف در عراق و افغانستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند و حالا تحت نظارت شرکت‌های خصوصی هستند، تفاوت را احساس کرد. واقعیت این است که منابع و شبکه‌های گسترده‌ای که به‌وسیله جنگ علیه تروریسم بسیج شده‌اند، به سادگی از بین نمی‌روند، بلکه از شکلی به شکلی دیگر درمی‌آیند و کانال‌های جدید را جعل کرده و به‌طور مداوم از منظر تحولات جهانی، تغییر شکل می‌دهند. جنگ جهانی علیه تروریسم، فراتر از ردپای نظامی خود، موج بزرگی از فلسفه و چارچوب‌های قانونی تهاجمی را ایجاد کرده است. از انگلستان و فرانسه گرفته تا هند و اندونزی، ملت به دلیل حملات تروریستی داخلی، لحظه‌های مشابه 11 سپتامبر داشته‌اند و به تبع آن قوانین سرسختانه مبارزه با تروریسم وضع شده است.
تغییر استراتژی
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، وزیر دفاع خود را عزل کرد. البته این اقدام با توجه به فشارهایی که وزیر دفاع از زمان حمله روسیه و حتی قبل از آن متحمل شده، جای تعجب ندارد. هم‌میهن در گزارشی نوشت، با این حال، چندان به نگرانی زلنسکی درباره وزیر دفاعش ربط ندارد و بیشتر به این واقعیت مربوط است که اوکراین به مرحله حساسی از جنگ رسیده است. دیدار گروهی از ژنرال‌های ارشد آمریکایی با ژنرال‌های اوکراینی در مرز لهستان رخداد بسیار مهمی بود. این نشست در آنجا برگزار شد تا ادعای عدم دخالت مستقیم نیروهای آمریکایی در اوکراین را تایید کند که هم درست است و هم نادرست. نیروهای ایالات‌متحده در اوکراین نیستند، اما پشتیبانی لجستیک و مشاوره استراتژیک سخاوتمندانه‌ای به اوکراین می‌دهند. ظاهراً پیامی که به اوکراین داد این بود که استراتژی اوکراین شکست خواهد خورد و باید استراتژی جدیدی اتخاذ شود. به نظر می‌رسد که زلنسکی به این پیام توجه کرد. استراتژی اوکراین، به‌ویژه در مراحل اولیه جنگ، درخشان بوده است. اوکراین به جای تلاش برای جلوگیری از پیشروی روسیه، نیروهای خود را در واحدهای کوچکی پراکنده کرد و به هر یک از این گروه‌ها درجه بالایی از آزادی عمل داد. هدف تمرکز بر سطح تاکتیکی به جای ایجاد یک نیروی واحد، یکپارچه و متمرکز بود. این استراتژی حمله اولیه روسیه را خنثی کرد و یک نیروی انبوه روسی، به آرامی به‌وسیله نیروهای بسیار کوچک‌تر منهدم شد. دانش و آشنایی ارتش اوکراین با زمینی که در آن می‌جنگید، تیم‌های کوچک را قادر کرد تا نیروهای روسی را پیدا کنند، درگیر شوند و بلافاصله ناپدید شوند. امید این بود که مسکو به واسطه در هم شکستن تصورش از سادگی جنگ، دلسرد شده و از ادامه کار منصرف شود. این اتفاق نیفتاد؛ در عوض، ارتش روسیه یک سال را صرف تلاش برای تصرف شهرها کرد و توجهی به نابود کردن ارتش اوکراین نداشت. با وجود اینکه استراتژی مسکو نامشخص بود، به قدرت یافتن نیروهای انبوه و توپخانه مسکو انجامید. به لحاظ تئوریک، این روش این مزیت را داشت که روحیه اوکراینی‌ها را از بین ببرد. اما با توجه به روشی که گروه واگنر جنگ را به پیش می‌برد، تصرف شهرها بسیار طولانی شد و هرگونه تاثیرات روانی ممکن بود به سرعت از بین برود. با کنار گذاشته شدن واگنر، ستاد کل ارتش روسیه اکنون کنترل را در دست دارد و استراتژی خاصی را طراحی کرده است. روسیه با بازگشت به استراتژی قبلی خود، نیروهای خود را جمع‌آوری می‌کند تا ارتش اوکراین را مجبور به جنگ کند و امیدوار باشد که اوکراینی‌ها شکست بخورند. مسکو اکنون می‌داند که اوکراین تا چه حد خواهد جنگید و ماهیت استراتژی اوکراین را درک می‌کند.
آمریکا به ما اعلان جنگ کرده
وزیر خارجه روسیه گفت وقتی غرب سعی دارد روسیه را متحمل شکست استراتژیک کند، آمریکا و روسیه نمی‌توانند درباره ثبات استراتژیک مذاکره کنند. سرگئی لاوروف در پاسخ به این سوال که آیا امضای بیانیه گروه ۲۰ موجب ازسرگیری گفت‌وگوهای مسکو و واشنگتن درباره ثبات استراتژیک می‌شود، گفت: پیمان استارت (کاهش تسلیحات استراتژیک) معاهده‌ای است که میان آمریکا و روسیه در شرایط کاملاً متفاوتی امضا شد، هم در صحنه بین‌الملل و هم در روابط واشنگتن و مسکو. این شرایط امروز تغییر کرده و آمریکا با اعلان‌جنگ علیه روسیه از طریق جنگ اوکراین، سعی دارد یک شکست استراتژیک را به مسکو تحمیل کند. با این اوضاع، نمی‌توان مذاکره‌ای برای تحقق معاهده فعلی یا گفت‌وگوی تازه‌ای برای ثبات استراتژیک داشت. لاوروف گفت: ما از تلاش‌های آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، قدردانی می‌کنیم، اما در وضعیت کنونی که غرب فقط وعده‌های توخالی می‌دهد، این تلاش‌ها محکوم به شکست هستند. به گفته لاوروف، بازگشت روسیه به معاهده غلات تنها در صورتی ممکن است که تمامی خواسته‌های مسکو برآورده شود، از جمله رفع محدودیت‌ها بر صادرات غلات روسیه.
درس‌های جنگ سرد
کاندولیزا رایس وزیر خارجه سابق آمریکا و نایال فرگوسن تحلیلگر موسسه هوور در گزارشی نوشتند؛ رقابت در حال شدت گرفتن بین آمریکا و چین باعث شده بسیاری از جنگ سرد دوم حرف بزنند. دیگران این تشبیه را رد می‌کنند. می‌توانیم این را بگوییم: به نظر می‌رسد، دو اقتصادی که بزرگ‌ترین‌های دنیا هستند، فضای اندکی برای همکاری دارند و جای بسیاری برای درگیری. البته بزرگ‌ترین تفاوت این وضعیت با جنگ سرد اول، منشأ این رقابت است. بعد از جنگ جهانی دوم، دو ابرقدرت بلافاصله مشغول تقابل شدند. اشتراکات اندکی داشتند. شوروی یک غول نظامی بود اما به لحاظ اقتصادی منزوی بود و از بیشتر عرصه اقتصادی جهانی جدا افتاده بود. برعکس، چین با انتخاب‌های خودش در دوران دنگ شیائوپینگ و با تصمیمات کاپیتالیست‌های جهانی، به صحنه اقتصاد بین‌المللی آورده شد. رویکرد تقابلی‌تر شی جین پینگ بود که آمریکا و متحدانش را شوکه کرد تا کاملاً چالش‌های پیش‌رو را بفهمند. آمریکا کند عمل کرده است. اغلب دست به دامن این شده که در صحنه علنی دیگر کشورها را در رودربایستی بیندازد که در مقابل سرمایه‌گذاری چین مقاومت کنند، در حالی که جایگزین‌های اندکی ارائه کرده است. حقیقت اما این است که راهبرد سرمایه‌گذاری خارجی چین کم‌کم ایراداتش را نشان می‌دهد. چین مشتریانی دارد که به شکلی مدیونش هستند. مهم‌ترینشان روسیه است که به خاطر جنگ ولادیمیر پوتین در اوکراین، به یک مشکل تبدیل شده است؛ در عین حال، این نعمت به آمریکا رسیده است که اتحاد اروپایی‌اش با واکنش محکم به روسیه جان دوباره‌ای گرفت. درس دوم این است که بازدارندگی مستلزم ظرفیتی نظامی است که با ادبیاتش بخواند. چین دارد همه جنبه‌های ظرفیت نظامی‌اش را بهبود می‌دهد، در حالی که جنگ در اوکراین و جنگ‌افروزی حول تایوان ضعف‌های غرب را آشکار کرده است. غرب باید بلافاصله با تهیه تسلیحات پیشرفته‌تر، شکل‌دهی به زنجیره‌های تامین امن برای مواد و اجزای کلیدی و بازسازی پایگاه دفاعی صنعتی واکنش نشان دهد. واقعاً صلح از طریق قدرت، جواب می‌دهد. سومی، تلاش برای پرهیز از جنگ‌های تصادفی. تا امروز ما از تماس‌های بین نیروهای مسلح آمریکایی و روسی که در دوران جنگ سرد برپا شد، سود می‌بردیم تا از حادثه بینشان جلوگیری شود. با توجه به ذات فناوری‌های امروز، جنگ بین آمریکا و چین ممکن است حتی از آنچه با شوروی شد، خطرناک‌تر باشد. چین مایل به صحبت درباره پیشگیری از حادثه نیست، به‌رغم اینکه بین هواپیماها و کشتی‌های چینی و آمریکایی اتفاقاتی افتاده که بسیار نزدیک به حادثه بوده است؛ این اشتباه است. چهارم اینکه جرج کنان را به یاد بیاورید، دیپلمات آمریکایی مستقر در مسکو که «تلگرام طولانی» را نوشت. بزرگ‌ترین نکته در پیام کنان که در سال ۱۹۴۶ به وزارت خارجه هری ترومن ارسال شد و در اندازه یک مقاله بود، این بود که آشکارا به اشکالاتی اشاره کند که شوروی را درگیر کرده بودند. او به دولت توصیه کرد که به مسکو فضا برای گسترش خارجی ندهد و استدلال کرد که تناقضات داخلی خود شوروی در نهایت تضعیفش خواهد کرد. چین به لحاظ اقتصادی از شوروی قوی‌تر است اما آنجا هم تناقضات در حال بروز هستند. اما درس آخر جنگ سرد اول این است که هیچ چیز اجتناب‌ناپذیر نیست.
پلوسی نامزد انتخابات شد
رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر نامزد انتخابات کنگره در سال ۲۰۲۴ می‌شود. این نماینده قدیمی کنگره آمریکا از ایالت کالیفرنیا که در پایان کار کنگره پیشین از رهبری دموکرات‌ها کناره‌گیری کرد، اعلام کرد که برای یک دوره دیگر نامزد ورود به این مجلس خواهد شد. پلوسی ۸۳ساله در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: اکنون بیش از هر زمان دیگری شهر ما برای پیشبرد ارزش‌های سانفرانسیسکو و بهبودی بیشتر به ما نیاز دارد.
♦♦♦
ایسنا: هیاتی از رژیم اسرائیل برای شرکت در کنفرانس یونسکو به عربستان رفت. این هیات برای شرکت در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی وابسته به سازمان یونسکو که تا ۲۵ سپتامبر جاری ادامه دارد، وارد عربستان شد. در گزارش‌های رسانه‌های عبری اعلام شد که این هیات متشکل از نمایندگانی از وزارت خارجه اسرائیل است. این سفر در حالی انجام شده که عربستان در صدور روادید این هیات تعلل ورزید.
ایرنا: رهبر کره‌شمالی با قطار شخصی خود برای دیدار با رئیس‌جمهوری روسیه به این کشور سفر کرد.
ایلنا: گزارش‌ها حاکی از آن است که در پی وقوع زلزله مهیب، دولت مغرب سه روز عزای عمومی اعلام کرده است. مقامات بهداشتی مغرب از شهروندان خواستند تا برای نجات مصدومان زلزله، خون اهدا کنند.
ایرنا: سرانجام لوئیس روبیالس پس از بوسه جنجالی از ریاست فدراسیون فوتبال اسپانیا کناره‌گیری کرد.
مهر: رزمایش ۱۰روزه موسوم به «شریک عقاب» با شرکت ۸۵ نظامی آمریکایی و ۱۷۵ سرباز ارمنی و برای آماده‌سازی ارمنستان برای شرکت در ماموریت‌های بین‌المللی حفظ صلح، آغاز شد.
ایسنا: «آدرین واتسون» (Adrienne Watson) سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در واکنش به بیانیه روسیه و کره‌شمالی گفت: همان‌طور که علناً هشدار داده‌ایم، انتظار می‌رود مذاکرات تسلیحاتی بین روسیه و کره‌شمالی در طول سفر «کیم جونگ اون» به روسیه ادامه یابد. سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در این ارتباط ادامه داد: ما از کره‌شمالی می‌خواهیم به تعهدات عمومی که پیونگ یانگ مبنی بر عدم ارائه یا فروش تسلیحات به روسیه داده است، پایبند باشد.
شرق‌آنلاین: امارات رویکردی علمی مبتنی بر نوآوری برای توسعه راه‌حل‌های کاربردی برای مقابله با چالش‌های کمبود منابع آب و تامین ناکافی آنها اتخاذ می‌کند، زیرا این موضوع یکی از پیامدهای ناشی از پدیده تغییر اقلیم تلقی می‌شود.
ایسنا: حمد بوراک، رئیس دفتر سرمایه‌گذاری ریاست‌جمهوری ترکیه اعلام کرد که ارزش سرمایه‌گذاری‌های قطر در ترکیه به 10 میلیارد دلار رسیده و انتظار می‌رود این عدد در سال‌های پیش‌رو افزایش یابد. به زودی چندین توافق‌نامه و تفاهم‌نامه در نشست‌های کمیته عالی مشترک بین قطر و ترکیه امضا خواهد شد که از مسیر سرمایه‌گذاری رو‌به‌رشد بین دو کشور حمایت خواهد کرد.
♦♦♦
گسترش روابط اسرائیل و باکو
هم‌میهن نوشت: با گذشت چند روز از سفر دستیار الهام علی‌اف به فلسطین اشغالی و دیدار او با مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی، سفر وزیر کشاورزی کابینه بنیامین نتانیاهو به باکو خبرساز شده است. رسانه‌های جمهوری آذربایجان خبر دادند که «آوی دیختر» وزیر کشاورزی رژیم صهیونیستی و الهام علی‌اف به صورت ویدئوکنفرانس درباره روابط دوجانبه تل‌آویو و باکو رایزنی کردند. این وزیر کابینه نتانیاهو در صدر هیاتی به باکو سفر کرده اما به دلیل مثبت شدن نتیجه آزمایش یکی از همراهان او به ویروس کرونا، او با رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان به صورت ویدئوکنفرانس گفت‌وگو کرد.
ادعای زنده بودن پریگوژین
شرق نوشت: والری سولووی، یک تحلیلگر روسی مدعی شد، یوگنی پریگوژین، رئیس میلیاردر واگنر، از خشم ولادیمیر پوتین در امان ماند و در حال حاضر در کارائیب زندگی می‌کند. وی به تازگی مدعی شده که «یوگنی پریگوژین» رئیس گروه مزدور واگنر زنده و سالم است و در جزیره‌ای در ونزوئلا به سر می‌برد. او سانحه هوایی رخ‌داده در ماه آگوست گذشته را عملیات فریب خوانده است. او همچنین مدعی شده که ولادیمیر پوتین به بیماری لاعلاجی مبتلا شده و تمام حضورهای عمومی منتسب به پوتین نه از سوی شخص او بلکه به‌وسیله بدل‌هایش صورت می‌گیرد و وظیفه هماهنگی این کار بر عهده سرویس‌های امنیتی روسیه است.
نقش افغانستان در بازار مواد مخدر
ایسنا نوشت: سازمان ملل می‌گوید: با مقابله طالبان با کشت و فروش هروئین، تجارت مواد مخدر در افغانستان افزایش یافته است. در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که قاچاق متامفتامین در داخل و اطراف افغانستان در سال‌های اخیر افزایش یافته است، حتی در شرایطی که طالبان از زمان به قدرت رسیدن، قاچاق هروئین را مهار کرده است. «غاده ولی» مدیر اجرایی دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) گفت: افزایش قاچاق متامفتامین در افغانستان و منطقه حاکی از تغییر قابل توجهی در بازار مواد مخدر غیرقانونی است و توجه فوری ما را می‌طلبد.
غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان
اعتماد نوشت: روزنامه عبری‌زبان هاآرتص مدعی شده که دولت آمریکا در حال بررسی طرحی برای ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان است اما تحت نظارت و شاید کنترل از راه دور آمریکا، هرچند تاکنون مشخصات فنی دقیقی برای این ایده ارائه نکرده است. این روزنامه در ادامه نوشته است: بایدن برای تایید توافق آمریکا و عربستان در خصوص تقاضای هسته‌ای به حمایت ۶۷ سناتور نیاز دارد و حزب او در حال حاضر ۵۱ کرسی در سنا دارد. براساس این گزارش، مقامات کاخ سفید احتمال می‌دهند که این موضوع نیازمند تلاش‌های متقاعدکننده بزرگی در برابر گروهی از سناتورهاست.