خروج آنگلا

او هنوز صدراعظم آلمان است اما پس از 13 سال کار هوشمندانه و تحسین‌برانگیز در راس کشور، آنگلا مرکل اکنون قدرت خود را در حال نزول می‌بیند. در 29 اکتبر و به دنبال شکست سنگین حزب اتحاد دموکرات مسیحی در ایالت بزرگ هسن (Hessen)، مرکل اعلام کرد در ماه دسامبر از رهبری حزب کنار می‌رود. از دیدگاه نظری او می‌تواند تا سال 2021 همچنان صدراعظم آلمان باشد. اما همان‌گونه که او در گفتارش درباره صدراعظم قبلی گرهارد شرودر اعلام کرد این دو منصب به یکدیگر تعلق دارند. در سال 2004 گرهارد شرودر تلاش کرد با اجرای مانوری مشابه برای خود زمان بخرد. اما وضعیت کنونی مرکل از شرایط آن زمان شرودر بدتر است.

دستورات خانم مرکل حتی در داخل حزب مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند. به تازگی حزب یکی از متحدان نزدیک مرکل را از سمت رهبری مجلس در پارلمان کشور (بوندستاگ) برکنار کرد. از آن بدتر، ائتلاف خانم مرکل با سوسیال‌دموکرات‌ها در آستانه فروپاشی اشت. آنها نیز در انتخابات ایالت هسه شکست خوردند.

حتی اگر حزب سوسیال‌دموکرات در روزهای آتی از ائتلاف خارج نشود، دو حزب آنقدر از یکدیگر بدشان می‌آید که مرکل قادر به اداره آنها نخواهد بود.

آقای شرودر پس از استعفا از ریاست حزب فقط 15 ماه دوام آورد. او مجبور شد انتخابات زودهنگام برگزار کند و در آن انتخابات نیز شکست خورد. نمی‌توان انتظار داشت که خانم مرکل مدت بیشتری دوام آورد.

اکنون از نظر زمانی نیز بدترین موقع است. خروج بریتانیا اتحادیه اروپا را تضعیف می‌کند و خطر بروز بحران یورو از جانب ایتالیا وجود دارد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اتحادیه اروپا را وادار می‌کند تا وضعیت امنیتی خود را بازنگری کند. در زمانی که ضرورت وجود یک رهبر به شدت احساس می‌شود نه اتحادیه اروپا و نه جهان نمی‌توانند یک دوره طولانی بلاتکلیفی در آلمان را به نظاره بنشینند.

به ویژه آنکه خروج حزب سوسیال‌دموکرات از ائتلاف روند بهبودی را کندتر خواهد کرد. هفته گذشته خانم مرکل اعلام کرد که در انتخاباتی دیگر مبارزه نمی‌کند و به عنوان رهبر یک ائتلاف جدید یا یک دولت اقلیتی فعالیت نخواهد کرد. او همانند یک اردک لنگ است که نمی‌تواند هیچ چیز به دست آورد.

حتی اگر ائتلاف بزرگ با حالتی متزلزل به‌کار خود ادامه دهد نباید خانم مرکل مدت زیادی سرکار بماند. هنگامی‌که حزب اتحاد دموکرات مسیحی در ماه دسامبر در کنگره گردهمایی داشته باشد و رهبر جدید را انتخاب کند باید هوشیار باشد که همزمان صدراعظم احتمالی آینده را نیز برمی‌گزیند. به همین دلیل است درست در همان روزی که خانم مرکل استعفا داد سه نامزد قدرتمند آمادگی خود را برای جانشینی او اعلام کردند. نامزدی‌های دیگری نیز در راه هستند و برنده این رقابت به سرعت جای مرکل را خواهد گرفت.

این فرآیند باید هم سریع و هم شفاف باشد. حزب اتحاد دموکرات مسیحی در زمینه‌های سیاست مهاجرت، اصلاحات منطقه یورو و مسائل دفاعی اختلاف نظرهای زیادی در درون خود دارد که باید آنها را برطرف سازد. فرآیند انتخاب جانشین خانم مرکل فرصتی را برای رفع اختلاف نظرها فراهم می‌کند. بنابراین لازم است بحث‌های اصولی مطرح شوند و از همه مهم‌تر آنکه خانم مرکل تلاش نکند کسی را برای جانشینی خود معرفی کند.

تاکنون خانم مرکل نشان نداده است که بی‌طرف می‌ماند. بر همه آشکار است که او ترجیح می‌دهد خانم آنگرت کرامپ-کارن‌بر به رهبری حزب برسد. بسیاری عقیده دارند که مرکل با همین منظور در ماه فوریه خانم کرامپ را برای دبیرکلی حزب معرفی کرد. خانم کرامپ با بسیاری از تمایلات مرکزگرایانه خانم مرکل موافق است در حالی که دو نامزد دیگر یعنی جنس اسپان و فردریک مرز به شدت تمایلات راستگرایانه دارند.

هر کدام از این افراد می‌توانند به حزب اتحاد دموکرات مسیحی کمک کنند مانع از آن شوند که آرا به سمت حزب آلترناتیو آلمان برود اما با فرض اینکه سوسیال‌دموکرات‌ها همچنان در ائتلاف می‌مانند به آنها توجه زیادی نخواهند داشت.

زمانی که خانم مرکل از جایگاه صدراعظمی نیز کنار برود آلمان باید به سرعت انتخاباتی دیگر را برگزار کند. رهبرانی که به یک حزب وفادار نباشند اغلب در انتخابات اقبالی ندارند. همچنین از زمان آخرین انتخابات در سپتامبر 2017 نظام انتخابات کاملاً تغییر کرده است. به خاطر عدم استقبال عمومی از توافق دوباره دو حزب، حمایت از ائتلاف کم شده در حالی که ائتلاف بین سبزها و آلترناتیو آلمان طرفداران بیشتری پیدا کرده است. اگر دولت می‌خواهد کارها را به سرعت و به خوبی انجام دهد باید این واقعیت‌ها را مدنظر داشته باشد.