تحلیل‌ها و هشدارها

پنجاه و پنجمین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد (WEF)، تحت عنوان «همکاری برای عصر هوشمند» در داووس سوئیس با حضور مقامات ارشد دولتی، رهبران بخش خصوصی از 20 تا 24 ژانویه 2025 برگزار شد. داووس، سوئیس، جایی است که مجمع جهانی اقتصاد نشست سالانه خود را برگزار می‌کند. نمایندگان بسیاری از بخش‌ها برای چند روز گفت‌وگو و جلسات برای رسیدگی به مسائل فوری جهانی گرد هم می‌آیند. داووس هر سال در ژانویه میزبان نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) است. گروهی از نمایندگان تجارت جهانی، دولت، جامعه مدنی، رسانه‌ها و دانشگاه‌ها در این شهر سوئیس گرد هم می‌آیند تا به مبرم‌ترین مسائل روز رسیدگی کنند و در نهایت راه‌حل‌هایی را توسعه دهند. در سال 2025، نشست سالانه بر روی همکاری در عصر هوشمند متمرکز شد. نمایندگان داووس 2025 طیفی از موضوعات مختلف از جمله شناسایی منابع جدید رشد در اقتصاد جهانی، تبدیل صنایع در عصر هوشمند، سرمایه‌گذاری در توسعه انسانی، ایجاد اقدامات برای مقابله با تغییرات آب‌وهوا و همکاری در راه‌حل‌هایی برای مشکلات بین‌المللی و منطقه‌ای را مورد بررسی قرار دادند.

در میان انبوهی از چالش‌های مداوم، رهبران جهانی در داووس گرد هم آمدند تا به اولویت‌های سال آینده بپردازند و راه‌حل‌های تاثیرگذار را شناسایی کنند که برای تبدیل شدن به جهانی بهتر کمک می‌کنند. مجمع داووس به‌عنوان بستری برای تقویت روابط دیپلماتیک و تجاری میان رهبران جهانی عمل می‌کند و با حضور بیش از سه هزار شرکت‌کننده از 130 کشور، از جمله 60 رئیس دولت و مقام‌های ارشد دولتی شاید بتوان آن را بزرگ‌ترین مجمع تصمیم‌گیرندگان جهانی در تمام سال دانست. شخصیت‌های برجسته تجاری و سیاسی در نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس شرکت کردند، و در آن درباره موضوعاتی مانند فناوری، تعرفه‌ها، تغییرات آب‌وهوایی، اوکراین، غزه و اقتصاد جهانی بحث و گفت‌وگو کردند که در اینجا برخی از سخنان آنها آمده است. رهبران جهان و مدیران تجاری پس از یک هفته بحث و گفت‌وگو با بازگشت دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، تفرجگاه کوهستانی داووس سوئیس را ترک کردند.

صحبت‌های واقعی درباره صلح منطقه‌ای وجود داشت که ناشی از آتش‌بس اسرائیل با حماس و حزب‌الله بود، و دوستان و دشمنان توافق کردند که اگر کسی بتواند بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را وادار کند تا با تشکیل کشور فلسطین موافقت کند، ترامپ است.

ایران، یکی از اهداف اصلی ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، داووس را انتخاب کرد تا به جهان بگوید که آماده مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای است و هیچ‌گونه هدف یا قصدی برای ساخت بمب هسته‌ای ندارد و هیچ تهدیدی برای همسایگان خود یا جهان به‌شمار نمی‌رود. جواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور، چهره دیپلماتیک تهران گفت: اکنون زمان آن فرا رسیده است که بر اساس فرصت پیش برویم، نه تهدید. همچنین، رهبران جهان و کسب‌وکارها محور سخنان خود را برای آتش‌بس در اوکراین قرار دادند و ترامپ با استفاده از تماس ویدئویی گفت که می‌خواهد «فوراً» با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کند تا درباره پایان جنگ تقریباً سه‌ساله مذاکره کند.

بازگشت ترامپ به عقلانیت

جواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور در امور استراتژیک، در پنجاه و پنجمین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در داووس، سوئیس، 22 ژانویه 2025 سخنرانی کرد. گفت‌وگوی سی‌ان‌ان با محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور ایران در جریان اجلاس جهانی اقتصاد (WEF) در داووس به پربیننده‌ترین ویدئوی این اجلاس تبدیل شده است. وب‌سایت رسمی اجلاس داووس گزارش داد که این مصاحبه که فرید زکریا از شبکه سی‌ان‌ان آن را انجام داد، بیش از 143هزار بازدید داشته و یک رکورد بیننده برای این اجلاس در دو سال گذشته به ثبت رسانده است.

ظریف، وزیر امور خارجه سابق در این مصاحبه به سوال‌های زکریا درباره سیاست داخلی و خارجی، منافع ملی و راهبردهای دفاعی ایران پاسخ داد. ظریف در سراسر جهان به دلیل مذاکره بر سر توافق هسته‌ای 2015، برجام، با قدرت‌های جهانی شناخته شده است. او بیش از یک میلیون دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی دارد. جواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور ایران در گفت‌وگو با فرید زکریا، مجری شبکه سی‌ان‌ان، درباره آخرین تحولات خاورمیانه و درگیری‌های جاری صحبت کرد. وی ضمن صحبت در مورد تلاش برای کاهش تنش در منطقه گفت: «ما می‌توانیم بر اساس فرصت‌ها پیش برویم، نه بر اساس تهدیدها.»

محور سخنرانی ظریف بر انتخاب «عقلانیت» از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در برخورد با جمهوری اسلامی بود و در بخشی از سخنرانی خود گفت: امیدوارم این ‌بار «ترامپ 2» جدی‌تر، متمرکزتر و واقع‌بینانه‌تر باشد. در سال 2018، ترامپ، رئیس‌جمهور وقت، توافق هسته‌ای سال 2015 تهران با قدرت‌های جهانی را زیر پا گذاشت و تحریم‌های شدید آمریکا را به‌عنوان بخشی از سیاست «فشار حداکثری» خود علیه این کشور دوباره اعمال کرد. در پاسخ، تهران از چند طریق از جمله با تسریع در غنی‌سازی اورانیوم خود، این توافق را نقض کرد.

ترامپ متعهد شده است که به سیاستی که در دوره قبلی خود دنبال کرده بود، بازگردد که به‌دنبال استفاده از فشار اقتصادی برای مجبور کردن کشور به مذاکره درباره برنامه هسته‌ای، برنامه موشک‌های بالستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای بود.

جواد ظریف، معاون رئیس‌جمهور ایران در امور راهبردی، در گفت‌وگو با فرید زکریا از شبکه سی‌ان‌ان ابراز امیدواری کرد که در دوره دوم ریاست‌جمهوری، ترامپ در مورد خروج از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام یا توافق هسته‌ای ایران) در سال 2018 در دولت اول تجدیدنظر کند. 

وی گفت: اینکه بتوانیم ایران را منصرف کنیم، (خروج از برجام) شکست خورده است. این امر هزینه‌های اقتصادی سنگینی بر مردم ایران تحمیل کرده است. البته دولت ایران رنج می‌برد، اما مردم ایران و آسیب‌پذیرترین گروه‌های ایران بیشترین آسیب را می‌بینند.

معاون راهبردی ایران، در گفت‌وگوی خود با فرید زکریا، مجری شبکه سی‌ان‌ان در نشست مجمع جهانی اقتصاد (WEF) در داووس تاکید کرد که تهران هرگز به‌د‌نبال سلاح هسته‌ای نبوده است، زیرا اگر قصد تولید سلاح هسته‌ای را داشت از مدت‌ها قبل این کار را انجام می‌داد. ایران یک تهدید امنیتی برای جهان نیست. برخی تلاش می‌کنند ایران را به‌عنوان یک تهدید امنیتی معرفی کنند و از ابزارهایی مانند ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی برای توجیه اقدامات خود علیه مردم بی‌گناه از جمله در غزه استفاده کنند. با این حال، این ادعاها هیچ مبنای واقعی ندارد.

ظریف که مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های جهانی را رهبری می‌کرد که به توافق هسته‌ای 2015 ختم شد، گفت: کسانی که ادعا می‌کنند ایران در آستانه ساخت بمب هسته‌ای است، باید از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) استقبال می‌کردند تا حداقل به مدت 15 سال از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای جلوگیری کند.

ایران همیشه آماده گفت‌وگو و همکاری با کشورهای منطقه بوده است. پیشنهاد ما برای ایجاد یک سازوکار گفت‌وگوی منطقه‌ای به نام «مجمع گفت‌وگوی غرب آسیا» نشان‌دهنده تعهد ما به صلح و ثبات در منطقه است.

ظریف با اشاره به هشدارهای دیرینه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای ظرف شش ماه، گفت: نزدیک به 30 سال از نخستین بار که این ادعاها مطرح شد، اما ایران همچنان به‌عنوان تهدیدی قریب‌الوقوع شناخته می‌شود. او همچنین به تاریخچه مقاومت در منطقه پرداخت و افزود: این مفهوم هم قبل و هم بعد از انقلاب اسلامی ایران وجود داشت. وی از حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 به‌عنوان یک لحظه مهم یاد کرد که به تاسیس گروه‌های مقاومت مانند جهاد اسلامی، حزب‌الله و حماس منجر شد.

معاون راهبردی ایران گفت، تا زمانی که «اشغال، آپارتاید و نسل‌کشی» وجود داشته باشد، مقاومت ادامه خواهد داشت. ظریف بار دیگر تاکید کرد که گروه‌های مقاومت تحت حمایت ایران فعالیت نمی‌کنند، اما افزود: در حالی که ایران از حقوق مردم برای تعیین سرنوشت حمایت می‌کند، این گروه‌ها برای اهداف خود مبارزه می‌کنند.

حرکت خلاف سیاست جهانی ترامپ

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، در اولین سخنرانی مهم خود برای رهبران جهان در مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سوئیس، قول داده است که به جنگ روسیه و اوکراین پایان دهد. ترامپ که از راه دور از طریق تماس ویدئویی صحبت کرد، درخواست خود را برای هزینه‌های دفاعی بیشتر از سوی متحدان ناتو تکرار و تهدید کرد که تعرفه‌های آمریکا را علیه چندین کشور اعمال خواهد کرد. این سخنرانی در بحبوحه اقدامات اجرایی ترامپ انجام می‌شود که در اولین روز روی کار آمدن خود، از برنامه‌های خود برای خروج از سازمان بهداشت جهانی و توافق‌نامه آب‌وهوایی پاریس خبر داد. در داخل کشور، رئیس‌جمهور تازه تحلیف‌شده به‌سرعت برای سرکوب مهاجرت، توسعه تولید انرژی و عفو بیش از 1500 حامی که در 6 ژانویه 2021 به ساختمان کنگره ایالات‌متحده حمله کردند، اقدام کرده است. ترامپ همچنین، نارضایتی‌های همیشگی خود را تکرار می‌کند و متحدانی مانند کانادا و اتحادیه اروپا را به اعمال تعرفه تهدید می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، اولین سخنرانی بین‌المللی دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را ایراد کرد که از طریق ویدئوکنفرانس در مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سوئیس، ظاهر شد. با این حال، اظهارات او، رویکردی مبارزه‌جویانه به دیپلماسی بین‌المللی داشت، زیرا او بار دیگر تهدید کرد که علیه رقبای خارجی و حتی متحدانی مانند اتحادیه اروپا (EU) و کانادا، تعرفه‌های گمرکی اعمال خواهد کرد.

ترامپ گفت: «پیام من به هر کسب‌وکار در جهان بسیار ساده است: بیایید محصول خود را در آمریکا بسازید و ما به شما یکی از پایین‌ترین مالیات‌ها را در میان هر کشور روی زمین خواهیم داد. اما اگر محصول خود را در آمریکا که حق شماست تولید نکنید، خیلی ساده باید تعرفه بپردازید؛ تعرفه با مقادیر متفاوت.»

سخنرانی این جمهوری‌خواه تنها سه روز پس از تحلیف او در واشنگتن دی‌سی انجام شد و سخنان او منعکس‌کننده بسیاری از نکاتی بود که در سخنرانی تحلیف خود مطرح کرد و بار دیگر وعده داد که «عصر طلایی» را برای ایالات‌متحده به ارمغان بیاورد. او همچنین فهرست شکایات معمول خود از جمله علیه سلف خود، رئیس‌جمهور سابق جو بایدن و اعضای دولت قبلی را تکرار کرد، زیرا، آنها به کشورهای دیگر اجازه داده‌اند از آمریکا سوءاستفاده کنند. ترامپ گفت: ما نمی‌توانیم اجازه دهیم این اتفاق بیفتد.

ترامپ از رویکرد چماق و هویج استفاده می‌کند. رهبر حزب جمهوری‌خواه سخنرانی خود را با درخواست گسترده برای رهبران تجاری در سراسر جهان آغاز کرد و از آنها خواست تا صنایع خود را به ایالات‌متحده منتقل کنند. او از برنامه‌هایی برای کاهش مالیات شرکت‌ها و کاهش نرخ بهره برای ایجاد فضایی مطلوب برای رشد کسب‌وکار حمایت کرد.

ترامپ گفت: «دولت من همچنین بزرگ‌ترین کمپین مقررات‌زدایی در تاریخ را آغاز کرده است که حتی از رکوردهای دوره گذشته من نیز فراتر رفته است.» او یک چشم‌انداز ساده از شکوفایی ایالات‌متحده برای کل جهان ارائه کرد و گفت، آمریکا بار دیگر به تجارت باز روی آورده است.

اما او هشدار داد، تعرفه‌هایی بر مشاغلی که از سرمایه‌گذاری در این چشم‌انداز موفقیت ایالات‌متحده امتناع می‌کنند، اعمال خواهد شد. در ماه‌های اخیر ترامپ تهدید کرده است که تعرفه‌های 60درصدی بر کالاهای چینی و 25درصدی بر کالاهای مکزیک و کانادا اعمال خواهد کرد.

با این حال، رئیس‌جمهور خشم ویژه‌ای نسبت به اتحادیه اروپا داشت و آن را به وضع مقررات دست‌وپاگیر و حمله به مشاغل آمریکایی متهم کرد. او موارد اخیر ضدانحصار علیه غول‌های فناوری مستقر در ایالات‌متحده را به‌عنوان نمونه ذکر کرد.

ایالات‌متحده بزرگ‌ترین شریک تجاری اتحادیه اروپاست و از سال 2022، ایالات‌متحده کسری تجاری 131 میلیارددلاری با این بلوک 27کشوری داشته است. بر اساس آمار دولت آمریکا، ایالات‌متحده کالاهایی به ارزش 592 میلیارد دلار به اتحادیه اروپا صادر کرده و 723 میلیارد دلار واردات داشته است. اکثر اقتصاددانان بر این باورند که کسری بودجه لزوماً نشانه مشکل نیست: عدم تعادل در تجارت می‌تواند نتیجه عوامل متعددی از جمله تفاوت در ارزش پول و عادات مصرف‌کننده باشد.

اما ترامپ کسری‌های تجاری را به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف اقتصادی به صفر رسانده و بار دیگر متعهد شده است که آنها را همان‌طور که در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود از سال 2017 تا 2021 قول داده بود، حذف کند. او همچنین مالیات بر ارزش افزوده اروپا را که به‌عنوان مالیات بر ارزش افزوده نیز شناخته می‌شود، با «تعرفه غیراقتصادی یا غیرپولی» مقایسه کرد. ترامپ گفت: از دیدگاه آمریکا، اتحادیه اروپا با ما بسیار ناعادلانه رفتار می‌کند. آنها اساساً محصولات کشاورزی و ماشین‌های ما را نمی‌برند. با این حال میلیون‌ها خودرو برای ما می‌فرستند. آنها برای کارهایی که ما می‌خواهیم انجام دهیم، تعرفه می‌گذارند.»

در هفته‌های پیش از کنفرانس داووس، ترامپ به صراحت اعلام کرد که امیدوار است در سال‌های آینده مرزهای ایالات‌متحده را گسترش دهد و کانال پاناما و گرینلند را تحت کنترل خود درآورد. ترامپ در سخنرانی خود در اجلاس داووس، مجدداً بر موضوع کانادا و وضع تعرفه بالا بر این کشور تاکید کرد.

طبق اعلام دولت آمریکا، کانادا با خرید 5 /356 میلیارددلاری، بزرگ‌ترین خریدار کالاهای این کشور در سال ۲۰۲۲ بود. در سال 2023 هر روز حدود 7 /2 میلیارد دلار کالا و خدمات از مرز ایالات‌متحده و کانادا عبور می‌کرد. اما ترامپ متعهد شده است که تعرفه‌های بالایی بر کانادا وضع کند تا این کشور را مجبور به مقابله با قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی از مرزها کند. با این حال، ترامپ در داووس راه دیگری را برای اجتناب از تعرفه‌ها مطرح کرد: «همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، من می‌گویم: شما همیشه می‌توانید یک ایالت شوید. پس، اگر شما یک ایالت هستید، ما کسری نخواهیم داشت. ما مجبور نخواهیم شد برای شما تعرفه بگذاریم.»

ترامپ به‌رغم موضع تهاجمی خود در قبال تعرفه‌ها و کسری‌های تجاری، یک‌بار دیگر خود را به‌عنوان یک صلح‌طلب معرفی کرد و به تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین اشاره کرد. جنگ در سال 2022 آغاز شد و در داووس، ترامپ بار دیگر از فرصت استفاده کرد و سلف خود، بایدن را به دلیل اجازه دادن به تهاجم سرزنش کرد. اما او همچنین به هدف دیگری اشاره کرد: قیمت نفت.

ترامپ گفت: «اگر قیمت کاهش یابد، جنگ روسیه و اوکراین بلافاصله پایان می‌یابد. در حال حاضر، قیمت آنقدر بالاست که این جنگ ادامه پیدا کند. شما باید قیمت نفت را پایین بیاورید. شما به آن جنگ پایان خواهید داد.» علاوه بر این، به‌عنوان بخشی از فشار خود برای مقررات‌زدایی، ترامپ بار دیگر به سیاست‌های زیست‌محیطی که برای کاهش انتشار کربن و کاهش بحران آب‌وهوا طراحی شده‌اند، انتقاد کرد. تخمین زده می‌شود که ایالات‌متحده پس از چین دومین منبع بزرگ انتشار سالانه کربن در جهان باشد. این گازهای گلخانه‌ای، عمدتاً از سوخت‌های فسیلی، به‌عنوان گازهای گلخانه‌ای وارد جو می‌شوند که گرما را جذب کرده و باعث افزایش دما می‌شوند.

ترامپ در داووس بار دیگر توافق آب‌وهوایی پاریس را «یک‌طرفه» توصیف کرد و قول خود را برای «باز کردن» ذخایر سوخت فسیلی ایالات‌متحده تکرار کرد. ایالات‌متحده بیشترین میزان نفت و گاز را در میان کشورهای دیگر روی زمین دارد. ترامپ با وعده «تایید سریع» برای سرمایه‌گذاری‌های انرژی گفت، ما از آن استفاده خواهیم کرد. ترامپ همچنین مخالفان سیاسی خود را به دلیل پیشبرد «موافقت جدید سبز»، یک فهرست از پیشنهاد‌های سیاستی در ایالات‌متحده که برای کاهش انتشار کربن طراحی شده است، به سخره گرفت.

با این حال، کارشناسان تغییرات اقلیمی خاطرنشان کرده‌اند که سال 2024 گرم‌ترین سال ثبت‌شده بود- و اگر روند فعلی ادامه یابد، آب‌وهوا می‌تواند تشدید شود و به بلایای طبیعی مرگبارتر منجر شود. در حال حاضر، ایالات‌متحده با آتش‌سوزی‌های ویرانگر جنگلی در جنوب کالیفرنیا دست‌وپنجه نرم می‌کند که سبب کشته شدن حداقل 27 نفر شده، که احتمالاً به دلیل هوای خشک تشدید شده است. 

 هوش مصنوعی، تهدیدی جهانی

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هشداری جدی درباره دو تهدید جهانی در حال تشدید صادر کرد: «گسترش بدون کنترل هوش مصنوعی و بحران آب‌وهوا». او هشدار داد که این چالش‌ها خطرات بی‌سابقه‌ای برای بشریت به همراه دارد و خواستار اقدام فوری و یکپارچه از سوی دولت‌ها و بخش خصوصی است.

در زمینه هوش مصنوعی، گوترش به پتانسیل فوق‌العاده آن اذعان کرد، اما نسبت به خطرات آن نیز هشدار داد. وی بر لزوم همکاری بین‌المللی تاکید کرد و به پیمان جهانی دیجیتال که در سازمان ملل متحد به تصویب رسید، به‌عنوان نقشه راه برای استفاده مسئولانه از فناوری دیجیتال اشاره کرد. او گفت: «ما باید همکاری کنیم تا همه کشورها و مردم از وعده و پتانسیل هوش مصنوعی برای حمایت از توسعه و پیشرفت اجتماعی و اقتصادی برای همه بهره ببرند.» او همچنین از بخش خصوصی خواست تا از تعهدات خود در زمینه آب‌وهوا عقب‌نشینی نکنند و دولت‌ها به وعده خود مبنی بر تولید برنامه‌های اقدام ملی اقلیم جدید و اقتصادی در سال جاری عمل کنند.

دبیرکل سازمان ملل متحد موضوع نشست امسال را، همکاری برای عصر هوشمند، هدف قرار داد و اظهار داشت که شواهد کمی مبنی بر همکاری یا هوشمندی و شواهد فراوانی وجود دارد که بسیاری از مشکلات جهان، از درگیری‌ها گرفته تا نابرابری، و تجاوز به حقوق بشر در حال بدتر شدن هستند. او گفت که جنگ هسته‌ای دیگر تنها تهدید وجودی برای بشریت نیست و به بحران آب‌وهوا و «گسترش بی‌رویه» هوش مصنوعی (AI) اشاره کرد. دبیرکل با تشبیه «اعتیاد به سوخت‌های فسیلی» به هیولای فرانکشتاین، «از هیچ چیز و هیچ‌کس دریغ نمی‌کند»، به طعنه اشاره کرد که 13بندر از بزرگ‌ترین بندرهای نفتی جهان به دلیل بالا آمدن سطح آب دریاها، در نتیجه افزایش دما و افزایش آب دریا ناشی از ذوب شدن یخ که عمدتاً در اثر سوزاندن زغال‌سنگ، نفت خام و گاز طبیعی ایجاد می‌شود، غرق خواهند شد. گوترش ابراز تاسف کرد که سال 2024 گرم‌ترین سال ثبت‌شده است و نسبت به بالا آمدن سطح آب دریاها که می‌تواند بنادری را که نفت را به داخل و خارج می‌فرستند تحت تاثیر قرار دهد، هشدار داد. افزایش دما، عمدتاً ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است.  او افزود، شرکت‌هایی که اخیراً از تعهدات خود در زمینه آب‌وهوا عقب‌نشینی کرده‌اند، «در سمت اشتباه تاریخ ایستاده‌اند».

گوترش خاطرنشان کرد که تعدادی از موسسه‌های مالی و صنایع از تعهدات اقلیمی عقب‌نشینی می‌کنند. حرکتی که به گفته وی «کوته‌بینانه» است و به‌طور متناقض، خودخواهانه و همچنین همراه با خودباختگی است: «شما در سمت اشتباه تاریخ ایستاده‌اند. شما در سمت اشتباه علم قرار دارید. و شما در سمت اشتباه مصرف‌کنندگانی قرار دارید که به‌دنبال پایداری بیشتر هستند، نه کمتر.» با نگاهی به کنفرانس آب‌وهوای سازمان ملل متحد (COP30) در برزیل در پایان سال، دبیرکل سازمان ملل به رهبران جهان یادآوری کرد که باید به وعده خود برای تولید برنامه‌های اقدام ملی جدید و اقتصادی در زمینه آب‌وهوا عمل کنند.

او اعلام کرد که کشورهای در حال توسعه برای اقدامات اقلیمی به «جهش مالی» نیاز دارند و نه‌تنها از دولت‌ها، بلکه از همه کسب‌وکارها و موسسه‌های مالی خواست تا برنامه‌های انتقال قوی و پاسخگو ایجاد کنند.

گوترش در ادامه به خطرات هوش مصنوعی پرداخت و گفت: تهدید وجودی بعدی، هوش مصنوعی، یک شمشیر دولبه است، زیرا در حال حاضر انقلابی در یادگیری، تشخیص بیماری‌ها، کمک به کشاورزان برای افزایش بازده و بهبود هدفمندی کمک‌ها ایجاد کرده است. دبیرکل سازمان ملل هشدار داد، اما اگر بدون حکمرانی بر آن رها شود، خطرات عمیقی به همراه دارد: می‌تواند اقتصاد را مختل، اعتماد به نهادها را تضعیف و نابرابری‌ها را عمیق‌تر کند.

پیمان جهانی دیجیتال، بخشی از پیمان آینده که از سوی کشورهای عضو سازمان ملل در سپتامبر گذشته تصویب شد، نقشه راهی برای استفاده از پتانسیل عظیم فناوری دیجیتال و نزدیک کردن شکاف‌های دیجیتال با چشم‌انداز مشترک هوش مصنوعی در خدمت بشریت ارائه می‌دهد.

وی گفت، با وجود چالش‌ها، سازمان ملل هرگز صلح مبتنی بر منشور سازمان ملل، قوانین بین‌المللی و اصول حاکمیت، استقلال سیاسی و تمامیت ارضی کشورها را متوقف نخواهد کرد. به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد، اصلاح نهادها، از معماری مالی جهانی گرفته تا شورای امنیت سازمان ملل متحد، یک ضرورت است، زیرا سیستم‌های حاکمیتی اغلب برای مقابله با چالش‌های امروزی مجهز نیستند. اما دستیابی به این تغییرات اساسی که رهبران جهان در اجلاس سران آینده در سپتامبر گذشته به آن متعهد شدند، تنها با اراده سیاسی امکان‌پذیر خواهد بود و هشدار داد: «من متقاعد نشده‌ام که رهبران آن را دریافت کنند.»

راهی به ‌سوی آزادی

خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین در یک سخنرانی ویژه نظرات قوی خود را در مورد طیف وسیعی از مسائل بیان کرد. در مورد سیاست اقتصادی، او از رهبران خواست تا به‌دنبال رویکردهای جدید باشند و گفت که «فیلمنامه 40 سال گذشته تمام شده است» و زمان «آزاد شدن و شجاعت» فرا رسیده است. او به آرژانتین به‌عنوان نمونه‌ای موفق اشاره کرد. آرژانتین یک نمونه جهانی از مسئولیت مالی و تعهد به رعایت تعهدات است و بدیهی است که تعهد به حل مشکل تورم منجر شده است. خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین پس از چند سال در مجمع جهانی اقتصاد 2025 (WEF) در داووس، دومین سخنرانی غیرمعمول خود را ارائه کرد و مدعی شد که «ووکیسم» یک «ویروس روانی و سرطانی» است که باید از بین برود.

میلی در یک سخنرانی که نکات گفت‌وگوی راست افراطی را فهرست می‌کرد، حملات خود به فمینیسم، مهاجرت و مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی را تکرار کرد و آنها را فقط برای توجیه پیشرفت دولت خواند. وی همچنین با بیان اینکه بادهای تغییر در غرب در حال وزیدن است، نسبت به تشکیل «اتحاد بین‌المللی» متشکل از کشورهای معتقد به آزادی ابراز امیدواری کرد.

میلی تعدادی از رهبرانی را که در جنگ صلیبی خود به‌عنوان «شریک» می‌دید، فهرست کرد. جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، نایب بوکله، رئیس‌جمهور سالوادور، ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از جمله آنها بودند.

فهرست او همچنین ایلان ماسک، بنیان‌گذار اسپیس ایکس و تسلای «شگفت‌انگیز» را نیز شامل شد و بار دیگر از او در برابر اتهامات نازیسم دفاع کرد و گفت که به‌طور ناعادلانه به‌خاطر یک «ژست بی‌گناه» که برای ابراز «قدردانی‌اش از مردم» بوده است، مورد توهین قرار گرفته است.

مانند سخنرانی سال 2024 خود در داووس، زمانی که او سرمایه‌داری لجام‌گسیخته را ستود و در مورد خطرات «سوسیالیسم» هشدار داد، این اقتصاددان آزادی‌خواه بار دیگر «ایده‌های عمیقاً اشتباه» را که نهادهایی مانند WEF ترویج می‌کنند، محکوم کرد.

میلی چشم‌اندازی را ترسیم کرد که در آن جامعه بشری از طریق انقلاب صنعتی و ایده‌های آزادی و مالکیت خصوصی پیشرفت می‌کرد؛ پیش از ربوده شدن از سوی طبقه سیاسی جدید مبتنی بر «اصول جمع‌گرایانه» که از یک لحظه بحران برای انباشت قدرت استفاده می‌کردند.

رئیس‌جمهور آرژانتین مدعی شد: توجیه آنها ایده شوم، ناعادلانه و نفرت‌انگیز عدالت اجتماعی بود. بعداً او ادعا کرد که چیزی به نام شکست بازار وجود ندارد. او «فمینیسم رادیکال» را به «تحریف» مفهوم برابری متهم کرد: «برابری در برابر قانون از قبل در غرب وجود دارد. همه چیز دیگر فقط به‌دنبال کسب امتیاز است.» او از زن‌کشی به‌عنوان ارزش‌گذاری بیشتر برای زندگی زنان انتقاد کرد.

ما به این نقطه رسیده‌ایم که در بسیاری از کشورهای به ظاهر متمدن، اگر زنی کشته شود، به آن زن‌کشی می‌گویند و مجازات آن سخت‌تر از کشتن یک مرد است، فقط به خاطر جنسیت قربانی، قانونی کردن زندگی یک زن، ارزشش بیشتر از یک مرد است. مفهوم حقوقی زن‌کشی تنها در مواردی کاربرد دارد که جنسیت زن یا دختر عامل قتل او بوده و ارزش ذاتی بیشتری برای زندگی زنان یا دختران قائل نیست. میلی همچنین مدعی شد که شکاف دستمزد جنسیتی وجود ندارد، چیزی به نام دستمزد نابرابر برای همان کار وجود ندارد و داده‌ها نشان می‌دهد که مردان به سمت مشاغل پردرآمدتر از زنان کشیده می‌شوند.

این اقتصاددان همچنین با «محیط‌زیست‌گرایی شوم رادیکال» مخالفت کرد. او فعالان آن را متهم کرد که با جمعیت انسانی به‌عنوان یک «سرطان» و با توسعه اقتصادی به‌عنوان «جنایت علیه طبیعت» برخورد می‌کنند.

«مهاجرت» نیز در محور سخنان او قرار گرفت. در حالی که او اذعان داشت که کشورهایی مانند آرژانتین و ایالات‌متحده از جابه‌جایی‌های گسترده جمعیت سود می‌برند، مدعی شد که مهاجرت اکنون با انگیزه «گناه و نه منافع ملی» انجام می‌شود.

وی گفت، «از آنجا که غرب عامل همه بدی‌های تاریخ است، اکنون باید خود را با باز کردن مرزهای خود به روی همه نجات دهد» و افزود که این به «استعمار معکوس» ختم می‌شود، چیزی شبیه به خودکشی جمعی. میلی در پایان از رهبران جهان خواست که «فیلمنامه 40 سال گذشته را کنار بگذارند» و «دوباره الگوی آزادی را در آغوش بگیرند». او در پایان گفت: بیایید غرب را دوباره بزرگ کنیم. امروز اینجا هستم تا به شما بگویم که دنیای غرب در خطر است. در خطر است، زیرا کسانی که قرار است از ارزش‌های غرب دفاع کنند، با بینشی از جهان که به‌طور اجتناب‌ناپذیر به سوسیالیسم و در نتیجه فقر می‌انجامد، همدست شده‌اند.

متاسفانه در دهه‌های اخیر، رهبران اصلی جهان غرب الگوی آزادی را برای نسخه‌های مختلف آنچه ما جمع‌گرایی می‌نامیم کنار گذاشته‌اند. برخی از آنها از سوی افراد خوش‌نیتی که مایل به کمک به دیگران هستند و برخی دیگر به دلیل تمایل به تعلق به یک طبقه ممتاز انگیزه داشته‌اند.

ما اینجا هستیم تا به شما بگوییم که آزمایش‌های جمع‌گرایانه هرگز راه‌حلی برای مشکلاتی نیست که شهروندان جهان را رنج می‌دهد. بلکه آنها علت اصلی هستند. باور کنید: هیچ‌کس بهتر از ما آرژانتینی‌ها نیست که به این دو نکته شهادت دهد.

35 سال پس از پذیرفتن الگوی آزادی، در سال 1860، به یک قدرت جهانی تبدیل شدیم. و هنگامی که ما در طول 100 سال گذشته جمع‌گرایی را پذیرفتیم، دیدیم که چگونه شهروندان ما شروع به فقیر شدن سیستماتیک کردند و ما به رتبه 140 در سطح جهانی سقوط کردیم.

«جوانان» قدرت آینده جهان

محمد یونس، مشاور ارشد بنگلادش، بر قدرت جوانان و نسل جدید جهانی تاکید دارد. محمد یونس، برنده جایزه نوبل صلح و مشاور ارشد دولت موقت بنگلادش، از اعتراضات دانشجویی که جولای گذشته یک دیکتاتوری 15ساله را در کشورش سرنگون کرد، صحبت کرد. او خطاب به سیاستمداران سراسر جهان اعلام کرد: «این قدرتمندترین نسل در تاریخ بشریت است. شما باید این نسل را درک کنید و آماده شوید.»

یونس به اصلاحاتی که برای آماده کردن کشور 171 میلیون‌نفری برای انتخابات آزاد و منصفانه، احتمالاً به‌محض پایان سال 2025 انجام می‌دهد، اشاره کرد. او با تامل در نقش دانشجویان، گفت: «تکنولوژی آنها را تغییر داده است، آنها دیگر همانند قبل نیستند. جوانان بنگلادشی حالا همانند جوانان جهانی هستند.» او به هر رهبر سیاسی که به‌دنبال پایین نگه داشتن جوانان است، هشدار داد: «انفجار خواهد آمد، شما نمی‌توانید آن را متوقف کنید.»

پروفسور یونس همچنین بر سازوکار‌های برگزاری نظرسنجی‌های آزاد و عادلانه در بنگلادش تمرکز کرد. او بر لزوم ایجاد سازوکاری تاکید کرده است تا همه در بنگلادش بتوانند آزادانه و منصفانه و بدون هیچ‌گونه وقفه یا تهدیدی رای دهند. وی این موضوع را طی گفت‌وگوی فردی با کلاوس شواب، بنیان‌گذار مجمع جهانی اقتصاد در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس بیان کرد. مشاور ارشد در حالی که داستان‌های پس‌زمینه قیام توده‌ای جولای را با مخاطبان جهانی به اشتراک می‌گذاشت، گفت که دانشجویان در جولای سال گذشته با یک فرصت ساده و برابر تقاضا برای مشاغل به خیابان‌ها در بنگلادش آمدند.

او نقل کرد که چگونه دانشجویان در جریان اعتراضات خود،  داکا را دیوارنویسی کردند و خواسته‌ها و رویاهای خود را بیان کردند. دکتر یونس گفت، بسیار متاسف است که در 16 سال گذشته، جوانانی برای رای دادن فرصت پیدا نکردند.

اقتصاددان 84ساله و برنده جایزه نوبل صلح 2006، با ارائه برنامه‌های اصلاحی دولت موقت فعلی، گفت تا زمانی که ندانند مردم کشور چه نوع انتخاباتی می‌خواهند، نمی‌توانند به پای صندوق‌های رای بروند. وی با اشاره به اینکه دولت منتظر برگزاری انتخابات است، گفت: اکنون مردم کشور باید در مورد این روند تصمیم بگیرند که آیا به‌دنبال اصلاحات کوتاه‌مدت هستند یا بلند‌مدت.

مشاور ارشد گفت که آنها پایان سال جاری را هدف‌گذاری کرده‌اند که اگر مردم به‌دنبال اصلاحات سریع بروند، انتخابات برگزار شود. او گفت اگر مردم بگویند، «نه»؛ ما به فهرست طولانی‌تری از اصلاحات نیاز داریم و به شش ماه دیگر نیاز داریم. مشاور ارشد، نسل حاضر را قدرتمندترین نسل تاریخ بشر دانست و گفت: این نسلی از جهان است که پتانسیل عظیمی دارد.

وی درباره نقش دانش‌آموزان اظهار داشت: فناوری آنها را متحول کرده است. آنها دیگر فقط جوانان بنگلادشی نیستند، بلکه بخشی از یک نسل جهانی شده‌اند. پروفسور یونس گفت: «ما آن بنگلادش جدید را تعریف می‌کنیم و متعهد به ایجاد آن بنگلادش جدید هستیم.» مشاور ارشد تاکید کرد، خواسته‌های جنبش نشان‌دهنده تمایل به حرکت فراتر از بنگلادش قدیمی و تلاش برای ایجاد یک بنگلادش جدید است.

او از کمیسیون اجماع برای ایجاد وحدت ملی صحبت کرد که بر اساس اجماع همه احزاب و نهادهای جامعه مدنی، «منشور جولای» را تهیه خواهند کرد؛ سندی به نام ماه جولای، زمانی که خیزش توده‌ای در بنگلادش روی داد. پروفسور یونس گفت که دولت او همچنین در حال تلاش برای احیای اقتصاد بنگلادش، احیای ذخایر خارجی و سیستم بانکی است.