گیم‌استاپ‌گیت
کدام بخش از ماجرای گیم‌استاپ تازگی دارد؟
سال‌ها بود که فروشگاه‌های شرکت گیم‌استاپ (GameStop) اهمیتی نداشتند. گیم‌استاپ جایی بود که میلیون‌ها جوان برای خرید و فروش بازی‌های دست دوم از آن استفاده می‌کردند و از کارمندان شرکت که خودشان هم گیمر بودند، درباره بازی‌ها مشاوره می‌گرفتند. به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، در دهه ۲۰۰۰ میلادی با همین فرمول گیم‌استاپ برنده بازار بود و هزاران فروشگاه در سراسر جهان افتتاح کرد و کلی ثروت به دست آورد. بهای سهام گیم‌استاپ در سال ۲۰۰۷ بیش از دو برابر افزایش یافت و سرمایه‌گذاران با امید به آینده این شرکت، فکر می‌کردند روزهای خوش پایانی ندارد. اما گیم‌استاپ هم مانند بسیاری دیگر از غول‌های خرده‌فروشی، از حدود یک دهه پیش درگیر مشکلات جدیدی شد. گیمرها دیگر بازی‌های خود را از طریق اینترنت و به صورت آنلاین خریداری می‌کردند و این جذابیتی بود که خرید از یک فروشگاه فیزیکی نداشت. آنها دیگر از خانه‌هایشان بازی خریداری‌شده را دانلود می‌کردند یا دو‌روزه در خانه یا محل کارشان آن را تحویل می‌گرفتند. شاید وجود چنین پیشینه‌ای درباره این شرکت، ماجرای اخیر سهام گیم‌استاپ را عجیب‌تر می‌کند چراکه با وجود کاهش چشمگیر در فروش و بازار شرکت و زیان‌دهی مداوم، هر سهم آن در روز انتهای هفته گذشته با قیمت ۳۲۵ دلار در بازار معامله شد. ارزش سهام گیم‌استاپ تنها در ماه ژانویه بیش از ۱۶۰۰ درصد رشد را تجربه کرد، آن هم درست به شکلی آیرونیک که این رشد تنها با کمک انبوهی از معامله‌گران آنلاین امکان‌پذیر شد. روز دوشنبه هفته گذشته نیز با ۳۱ درصد کاهش روزانه به قیمت ۲۲۵ دلار معامله شد. شرکتی که شب سال نو میلادی در بورس اوراق بهادار مجموعاً 3 /1 میلیارد دلار ارزش داشت، هفته گذشته از مرز ۲۱ میلیارد دلار ارزش سهام گذشت یعنی تقریباً مشابه ارزش شرکت کیلوگ (Kellog) که تولیدکننده مواد خوراکی است، با این تفاوت که کیلوگ بر‌خلاف گیم‌استاپ کاملاً سودآور است. این عدم ارتباط فاحش میان قیمت سهام گیم‌استاپ و نحوه عملکرد شرکت در واقع یکی از عجیب‌ترین لحظات تاریخ ۲۰۰ساله وال‌استریت را رقم زده است. در واقع اکثر معامله‌گرانی که سهام این شرکت را خریداری کرده‌اند، احتمالاً به دنبال آن هستند که به آسانی سودشان را به دست آورند و برایشان هم مهم نیست که آیا کسب‌و‌کار در‌هم‌پیچیده شرکت گیم‌استاپ اساساً می‌تواند یک چرخش معجزه‌آسا داشته باشد یا آش همان و کاسه همان است.
گیم‌استاپ واقعاً چه ارزشی دارد؟
تحلیلگران فصلی مالی می‌گویند این به عملکرد کسب‌و‌کار گیم‌استاپ وابسته است که چقدر بتواند بازی بفروشد تا به کارمندانش حقوق بدهد و بهره بدهی‌های خود را پوشش دهد تا مشخص شود سهام در کجا به نقطه پایان رالی خود می‌رسد. مایکل پاچر تحلیلگر بازار سهام در ودباش سکیوریتیز (Wedbush Securities) نزدیک به دو دهه است که سهام شرکت گیم‌استاپ را دنبال می‌کند. او معتقد است که افراد معقول می‌توانند بر سر اینکه سهم گیم‌استاپ نباید صفر تا ۳۰ دلار قیمت داشته باشد، مخالف باشند، اما قیمت سهم ۲۰۰ و ۳۰۰دلاری دیگر جای بحث هم ندارد. اگر سهام شرکت گیم‌استاپ یک بار دیگر سقوط کند همان‌طور که نوسانگیران شروع به ترک سهم می‌کنند، سرمایه‌گذاران باید هوشیارانه به کار خود فکر کنند و ببینند ارزش واقعی سهام گیم‌استاپ چقدر است یعنی چیزی فراتر از وال‌استریت.
ده‌ها هزار نفر از افرادی که برای گیم‌استاپ کار می‌کنند مشتاق خواهند بود که بدانند آیا کارفرمایشان می‌تواند شرکتش را حفظ کند؟ سوالاتی درباره احتمال رشد این شرکت در شرایط کنونی تقریباً هیچ محلی از اعراب ندارد چراکه بسیاری از فروشگاه‌های این شرکت تعطیل شده‌اند. صاحبان مغازه‌های در اجاره گیم‌استاپ، طلبکاران و بقیه هم منتظر نتایج این رشد تاریخی هستند.
روزنامه نیویورک‌تایمز درباره این اتفاق از شرکت گیم‌استاپ درخواست اظهار‌نظر کرد اما این شرکت هیچ پاسخی به آنان نداد. درک اینکه چرا سهام این شرکت برای مدتی طولانی مورد بی‌مهری قرار گرفته بود و هدفی جذاب برای فروشندگان استقراضی که هنگام کاهش ارزش یک سهام از آن کسب درآمد می‌کنند، چندان دشوار نیست.
در ۹ ماه منتهی به پایان اکتبر، گیم‌استاپ در آخرین گزارش فصلی خود نزدیک به سه میلیارد دلار درآمد داشت که ۳۱ درصد کمتر از میزان آن در مدت زمان مشابه سال قبل بود. زیان ۲۹۶ میلیون‌دلاری این شرکت در این دوره زمانی، به دلیل کاهش هزینه‌ها کمتر از ضرر ۴۹۲ میلیون‌دلاری دوره مشابه در سال ۲۰۱۹ بود. تحلیلگران در وال‌استریت هم انتظار ندارند که این شرکت تا پایان سال مالی ۲۰۲۳ به هیچ‌گونه سوددهی برسد یعنی زمانی که این تحلیلگران معتقدند هر سهم یک دلار و ۱۲ سنت سود خواهد کرد. اما در حال حاضر ارزش معاملات سهام شرکت گیم‌استاپ حدود ۲۰۰ برابر بیش از سود تخمینی آن است.
آنوپ سیرواستاوا دانشیار در مدرسه تجارت دانشگاه کلگری می‌گوید کاهش فروش و هزینه‌های بالای عملیاتی فروشگاه‌ها به این معنی است که گیم‌استاپ شایستگی ارزیابی بالایی ندارد. اما سیرواستاوا با نگاهی به قیمت سهام گیم‌استاپ می‌گوید این اتفاق شما را به دوران حباب دات‌کام بر‌می‌گرداند؛ دورانی پر‌نوسان در وال‌استریت که سال ۲۰۰۰ به نقطه پایان خود رسید و خسارت شدیدی بر بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار تحمیل کرد. البته گیم‌استاپ هم هنوز طرفداران خود را دارد. شرکت سرمایه‌گذاری آر‌سی ونتورز (RC Ventures) به ریاست رایان کوهن، بنیانگذار فروشگاه آنلاین محصولات حیوانات خانگی چوی (Chewy) طی ماه‌های اخیر 9 /12 درصد از سهام شرکت گیم‌استاپ را به دست آورده و طرحی را در ماه نوامبر برای احیای تجارت شرکت ترسیم کرده است. آقای کوهن استدلال کرد که گیم‌استاپ می‌تواند با کاهش هزینه‌های ملکی و جذابیت‌افزایی به پیشنهادات آنلاین خود پیشرفت کند. او در این باره نوشت: «گیم‌استاپ باید قیمت‌گذاری رقابتی، افزایش تنوع بازی‌ها و تحویل سریع محصولات را در دستور کار خود قرار دهد و تجربه‌ای برای مشتریان خود رقم بزند که آنان را هیجان‌زده و خوشحال کند.» البته آقای کوهن که امسال به همراه دو مدیر ارشد اجرایی به عضویت هیات مدیره شرکت درآمد، از اظهار‌نظر درباره وضعیت کنونی سهام گیم‌استاپ خودداری کرد.
ماجرای گیم‌استاپ و شورش سرمایه‌گذاران خرد
گیم‌استاپ که به دلیل تضعیف شدید کسب‌و‌کارش در حال کاهش ارزش و سقوطی تاریخی طی ماه‌های اخیر بود، مورد توجه صندوق‌های پوشش ریسک و برخی سرمایه‌گذاران بزرگ مانند سیترون و ملوین قرار گرفت تا با انجام عمل فروش استقراضی سود بیشتری به جیب بزنند. فروش استقراضی یعنی سهام شرکتی که در حال تضعیف است یا چشم‌اندازی کاهشی دارد را در قیمتی بالاتر قرض می‌گیرند و می‌فروشند، هنگامی هم که قیمت پایین می‌آید همان تعداد سهم را این بار با قیمتی بسیار کمتر دوباره خریداری می‌کنند و آن را به همراه مقدار کمی بهره به صاحب آن بازمی‌گردانند. اگر‌چه این عمل بیشتر شبیه قمار است اما هنگامی که پای نهادها و صندوق‌های بزرگ در میان باشد، تقریباً موفقیت پروسه فروش استقراضی تضمین شده است و روند خرد شدن شرکت‌های در مسیر زیان‌دهی و تضعیف شتاب دو‌چندانی می‌گیرد چراکه اساساً درگیر شدن صندوق‌های پوشش ریسک بزرگ در فروش استقراضی سهم یک شرکت خود سیگنالی مطمئن به بازار است که این سهام به زودی شکست بزرگی خواهد خورد.
سهام شرکت گیم‌استاپ هم با توجه به وضعیت فاجعه‌بار کسب‌و‌کار در حال سقوط بود و به هدف بعدی این سرمایه‌گذاران نهادی بزرگ برای خرد شدن تبدیل شد. اما در هفته‌های اخیر اتفاقاتی رخ داد و شرکتی که در آوریل ۲۰۲۰ کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار ارزش داشت در پایان ژانویه ۲۰۲۱ بیش از ۲۰ میلیارد دلار ارزش سهامش باشد. اما این هیاهو چگونه به وجود آمد؟
روز ۱۱ ژانویه رایان کوهن نخستین روز حضورش به عنوان عضو هیات مدیره گیم‌استاپ را تجربه کرد و 9 /12 درصد سهامی که حدود ۷۶ میلیون دلار برای خرید آن هزینه کرده بود، حالا به سادگی دو برابر شده بود. اما آنچه در این میان سردرگم‌کننده‌تر است رفتار دیگرانی است که یک‌شبه او را میلیاردر کردند. کاربران وال‌استریت بتس (r /wallstreetbets) که یک انجمن در شبکه اجتماعی ردیت (Reddit) است و به بیش از چهار میلیون دنبال‌کننده نیز دست پیدا کرد، به حواشی پیرامون سهام گیم‌استاپ دامن زدند و سوخت این رشد انفجاری قیمت را تامین کردند. این سرمایه‌گذاران خرد شروع به جمع‌آوری سهام از کف بازار کردند و شرط خود را بر روی افزایش قیمت سهام گیم‌استاپ بستند یعنی دقیقاً برعکس آنچه صندوق‌های پوشش ریسک و سرمایه‌گذاران نهادی در مورد این شرکت انجام دادند. برخی از کاربران استدلال‌هایی از این دست که حضور کوهن دلیل اصلی شرط‌بندی آنها بر روی رشد قیمت سهم است را مطرح کردند. اما واقعیت چیز دیگری است. در واقع بسیاری از سهامداران خردی که سهام این شرکت را خریداری کردند، هدف خود را تحت فشار قرار دادن صندوق‌ها و سرمایه‌گذاران بزرگ اعلام کردند. آنها گفتند به این سهام خواهند چسبید تا نهادهایی که درگیر فروش استقراضی سهام گیم‌استاپ بودند را تنبیه و وادار کنند تا با قیمتی بسیار بالاتر از آن باز پس گیرند. اما این استدلال آنها از کجا می‌آمد؟
سهم گیم‌استاپ که به لقمه‌ای چرب برای فروش استقراضی سرمایه‌گذاران بزرگ تبدیل شده بود، منفعت‌طلبی این نهادها را تبدیل به سلاحی علیه خودشان کرده و با طغیان سرمایه‌گذاران خرد آنان را در معرض ورشکستگی قرار داده است. در واقع باید در نظر داشت که ارزش کل معاملات فروش استقراضی گیم‌استاپ بسیار بیشتر از ارزش بازار این شرکت در اواخر ماه ژانویه بود. یعنی میزان سهامی که توسط این نهادها استقراض شده بود، از کل سهام موجود در بازار بیشتر بود و طمع صندوق‌ها به سهامداران خرد این فرصت را اعطا کرد تا زیانی بسیار بزرگ به این سرمایه‌گذاران بزرگ و پرقدرت تحمیل کنند و این کار را هم کردند.
معامله‌گران خرد هنگامی که پس از هماهنگی در شبکه‌های اجتماعی شروع به خرید جنون‌آمیز سهام گیم‌استاپ کردند، سرمایه‌گذاران نهادی و بزرگ از افزایش قیمت ترسیدند و تلاش خود را برای خرید سهام آغاز کردند تا حداقل بتوانند مقداری از زیان احتمالی خود را پوشش دهند. اما تلاش برای خرید توسط همین سرمایه‌گذاران نهادی که فروش استقراضی سهام گیم‌استاپ را انجام داده بودند، سرعت رشد قیمت را بالاتر برد و صندوق‌ها با مقاومت در برابر فروش از سوی سهامداران خردی که سهم گیم‌استاپ خریده بودند، مواجه شدند. در همین میان فروشندگان استقراضی چندین میلیارد دلار در ظرف مدت زمانی بسیار کوتاه زیان کردند، چراکه برای اجرای تعهد استقراض خود موظف بودند سهام قرض گرفته‌شده گیم‌استاپ را خریداری کنند و به صاحبانشان بازگردانند و با ورود برخی دیگر از سرمایه‌گذاران نهادی در مشارکت با سرمایه‌گذاران خرد اوضاع حتی وخیم‌تر هم شد. در واقع رقیبان آن صندوق‌هایی که دست به استقراض سهم گیم‌استاپ زده بودند هم فرصت را مغتنم شمردند تا از موج ایجاد‌شده در بازار استفاده کنند، پولی به جیب بزنند و البته رقبای بازاری خود را هم تحت فشاری مضاعف قرار دهند. در واقع می‌توان گفت پس از شروع حرکت سهامداران خرد که با کمک رابین‌هود بدون پرداخت کمیسیون و با کمترین پس‌انداز و دارایی خود وارد بازار شده بودند، دیگر کنترلی بر اوضاع وجود نداشت و هر کنشی از سوی هر بازیگری که درگیر معاملات بود، منجر به افزایش جنون‌آمیز قیمت سهام گیم‌استاپ و زیان باور نکردنی صندوق‌های پوشش ریسک و اصطلاحاً Short Sellerهای این سهم شد.
شاید دانستن اینکه گیم‌استاپ در ۲۶ ژانویه پر‌مبادله‌ترین سهام در کل بازارهای سرمایه ایالات متحده بود، برای درک ابعاد این مساله کافی باشد. حجم معاملات سهام گیم‌استاپ در این روز برابر با مجموع حجم معاملات شرکت‌های بیگ‌تک (Big Tech)، یعنی اپل، آمازون، آلفابت، مایکروسافت و فیس‌بوک بود و روز معاملاتی بعد از آن نیز قیمت سهام دو برابر شد.
سرمایه‌گذاران بورسی خرد در آمریکا، جوانان و افرادی هستند که شاید بسیاری از آنها از فرط بی‌حوصلگی و برای سرگرمی و به دلیل تعطیلی مسابقات ورزشی و محدودیت‌های کرونایی یا دورکاری، به کمک کارگزاری آنلاین بدون کمیسیون رابین‌هود سر از معاملات و آپشن‌ها درآورده‌اند. مردم حالا تاکتیکی اتخاذ کرده‌اند که زیان‌های بسیار هنگفتی به سرمایه‌گذاران نهادی زده و هر سهمی را که به میزان زیادی استقراض‌شده باشد، خریداری می‌کنند. به همین دلیل هم قیمت سهام سینماهای زنجیره‌ای AMC و شرکت‌های نوکیا و بلک‌بری که زمانی بازیگران بزرگی در بازار جهانی تلفن‌همراه بودند نیز افزایش چشمگیری داشته است.
تغییری تاریخی
از بسیاری جهات خشم سرمایه‌گذاران خرد بازار قابل توجه به نظر می‌رسد. به‌رغم آنکه پورتفو اکثر سرمایه‌گذاران احتمالاً تغییر خاصی در این نوسانات نکرده، اما واکنش‌ها و موجی از اختلاف نظرها و وحشتی که وال‌استریت را در نوردیده، حتی اداره‌کنندگان کشور را هم تحت فشار قرار داده و به بهانه‌ای جدید برای انشقاق و دو‌دستگی در آمریکا تبدیل شده است.
ماه‌هاست که بسیاری از سرمایه‌گذاران نسبت به حباب احتمالی بازار سهام ابراز نگرانی کرده‌اند و رشد گیج‌کننده سهام شرکت‌های حوزه فناوری و جنون سهام شرکت تسلا، تولیدکننده خودروهای برقی را برای بازار خطرناک ارزیابی می‌کردند و دلیل عمده آن را حضور سهامداران خرد در ابعاد بزرگ عنوان کرده بودند. حالا مشارکت سهامداران خرد و نقش‌آفرینی پر‌رنگ و جمعی آنها در ماجرای گیم‌استاپ بار دیگر نگرانی و عصبانیت‌ها را افزایش داده است. محمد الریان، مدیر سابق صندوق PIMCO، به بلومبرگ گفت که جنون گیم‌استاپ مقدمه‌ای برای نوسانات مالی در مقیاس بزرگ و تزلزل در عملکرد بازار است.
از سوی دیگر هم این رشد نجومی به تیتر یک تمام روزنامه‌ها و نشریات آمریکا و جهان تبدیل شد و در برنامه‌های تلویزیونی بر سر آن دعواهای زیادی شد. حتی قدرتمندترین افراد هم مجبور به واکنش نسبت به این مساله شدند. جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو، در کنفرانسی مطبوعاتی با بمبارانی از سوالات روزنامه‌نگاران درباره صعود سرگیجه‌آور گیم‌استاپ روبه‌رو شد. جن پساکی، سخنگوی کاخ سفید هم در کنفرانس مطبوعاتی خود اعلام کرد که ژانت یلن، وزیر جدید خزانه‌داری ایالت متحده از نزدیک پیگیر و ناظر بر وقایع است و همه چیز را زیر نظر دارد.
بازار سهام پس از اتحاد ردیتورها با یکدیگر و اجرای یک فشار استقراضی در ابعاد بسیار بزرگ علیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بالا بردن قیمت گیم‌استاپ شاید هرگز دیگر نتواند شبیه گذشته خود باشد. البته این را باید در نظر داشت که در مواقع عادی بسیار بعید به نظر می‌رسد اجرای چنین استراتژی‌ای کارآمد باشد، چراکه سرمایه‌گذاران خرد معمولاً آنقدر بزرگ و هماهنگ نیستند که بتوانند تاثیر چشمگیری بر قیمت‌ها بگذارند. اما شاید قطعی‌ترین مساله حال حاضر در جهان ما این است که در زمان عادی به سر نمی‌بریم. مردم با کمک فناوری که رابین‌هود برای معامله رایگان و شبکه‌های اجتماعی برای جابه‌جایی اطلاعات و سازماندهی در اختیار آنان قرار داده‌اند، چنین اتفاق بزرگ و بی‌سابقه‌ای را رقم زدند. امری که منجر به بسته شدن سهام گیم‌استاپ در اپلیکیشن رابین‌هود و ممنوعیت و سانسور بحث بر سر خرید و فروش سهام در برخی شبکه‌های اجتماعی تحت عنوان عجیب ترویج خشونت شد.
غول‌های وال‌استریت طی روزهای اخیر با فریادهای خود خواهان جلوگیری از ادامه وضع موجود هستند و از آینده ابراز نگرانی می‌کنند. شاید خنده‌دار باشد که آنان در حال شکایت از رفتاری هستند که همواره در قبال رقبای خود در بازار، شرکت‌ها، عموم مردم و سرمایه‌گذار خرد انجام داده‌اند. حالا دیگر قواعد بازی تغییر کرده است و باید قدرت سهامداران خرد در وال‌استریت هم جدی گرفته شود، حتی با وجود اینکه کماکان آسیب‌پذیرتر و ضعیف‌تر از سایر بازیگران بازار هستند. این شورش مردم نیز ناشی از سیگنال دلال ناشناسی که به نام DeepF******Value آغاز شد که فارغ از هدف کسب سود، به صورت واضحی هدفی مشخص داشت: شورش علیه صندوق‌های پوشش ریسک و سرمایه‌گذاران بزرگ وال‌استریت که به دلیل قدرت لایزال خود هر رقیبی را در بازار حذف می‌کنند.
حال باید منتظر ماند و دید که حکایت شورش در وال‌استریت به کجا ختم می‌شود، اما بی‌تردید دیگر استقراض به راحتی گذشته امکان‌پذیر نیست و سرمایه‌گذاران خرد از این پس نقشی فعال‌تر در آینده بازار خواهند داشت. به چه شکل؟ باید ماند و دید.
