تاثیر نابرابر

تنها کشورهای ثروتمندتر قادرند کار زیادی در برابر این ویروس انجام دهند. فصل کارناوال‌ها در جنوب هلند، هفته‌ای دیدنی از خوشی‌های فراوان است. در 28 فوریه، لئون السجان از وایپر، متخصصِ صدایی آزادکار، سیستم صوتی را در بزم انتهایی کارناوالی در شهر اودن به کار انداخته بود، و شادی‌کنندگان لباس‌پوش را تماشا می‌کرد که آبجوی بسیار می‌نوشیدند. برای مدتی، این آخرین بزم و مهمانی او خواهد بود. کارناوال‌های امسال، رویدادهایی بسیار واگیر بودند که کووید 19 را به هلند وارد کردند. در اودن، آمار مرگ‌ومیر به شمال ایتالیا پهلو زد و دولت سراسری تمام فستیوال‌های عمومی را تا ماه سپتامبر لغو کرد.

آقای السجان از وایپر، بیمار نشد، اما به عنوان یک آزادکار از طریق دیگری آسیب‌پذیر شده است. برای فائق آمدن بر آسیب‌های اقتصادی ناشی از کووید 19، دولت هلند برنامه‌ای برای حمایت از دستمزد، مشابه آنچه در آلمان به نام کورزابیت انجام می‌شد ارائه داد. دولت 90 درصد حقوق کارکنانی را که در شرکت‌هایی کار می‌کنند که به سختی ضربه خورده‌اند، پرداخت می‌کند. اما کارگران خویش‌فرما، که 5 /12 درصد از نیروی کار را شامل می‌شوند، پوشش داده نشدند. برای آنها، دولت برنامه ساده‌ای تدارک دید. آقای السجان از وایپر، بیشترین دریافتی را می‌گیرد، 1050 یورو (1170 دلار) در ماه.

برای دهه‌ها دولت‌های رفاه اجتماعیِ لاف‌زنِ اروپا، نابرابری را نسبتاً پایین نگه داشته‌اند. رکود اقتصادی ناشی از کووید 19، این موفقیت را از سه جهت به خطر انداخته است. اول، این رکود، کارگرانِ با دریافتی کم را سخت‌تر از کارگرانِ با دریافتی خوب، ضربه زده است. دوم اینکه تعطیلی‌های ناشی از بیماری، شکل‌های جدیدی از نابرابری را ایجاد کرده است. برخی بخش‌ها باز مانده‌اند در حالی که دیگران بسته‌اند، و برخی از مردم می‌توانند از خانه کار کنند در حالی ‌که عده‌ای دیگر نمی‌توانند. سوم آنکه شدت این رکود، حفره‌ها و ضعف‌های سیستم تامین اجتماعی اروپا را آشکار کرده است. برخی کشورها در حال ترمیم آنها هستند، اما دیگران مشکل دارند.

کمی‌سازی نابرابری مشکل است، اما اروپا مشخصاً به شکلی نسبی مساوات‌طلب است. یک مقیاس، ضریب جینی است که از صفر در برابری مطلق تا یک به معنی نابرابری مطلق اندازه‌گیری می‌شود. برای درآمد بعد از کسر مالیات در سال 2017 که تازه‌ترین سال دارای آمار برای مقایسه است، ضریب جینی در اتحادیه اروپا حدود 3 /0 بود. در آمریکا این عدد 39 /0 است در حالی که در کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن و کره جنوبی مقداری بینابین است.

قبل از مالیات تصویر متفاوتی داریم: بر این اساس ضریب جینی آلمان برای مثال، تقریباً برابر آمریکاست. سیستم مالیاتی اروپا آنچنان مترقی نیست، بنابراین اقتصاددانان برای مدت مدیدی موفقیت این اتحادیه در نبرد با نابرابری را تا حد بسیاری مرهون برنامه‌های حمل‌ونقل دانستند. اما محققان در آزمایشگاه نابرابری جهانی (wil) که پروژه‌ای آکادمیک است، این امر را اشتباه می‌دانند.

حمل‌ونقل اروپا بسیار سخاوتمندانه به نظر می‌رسد، آن‌ هم بخشی به این دلیل که حقوق بازنشستگی اروپا، اغلب عمومی است، در حالی که در دیگر کشورها اغلب مربوط به بخش خصوصی است. اگر مستمری‌ها را به عنوان درآمد در نظر بگیریم، اندازه ظاهری دولت‌های رفاه اروپایی کوچک می‌شود، در حالی ‌که هنوز شکاف نابرابری در دو سوی اقیانوس اطلس پابرجاست.

دیگر تحلیلگران به‌خصوص در آمریکا، داده‌های wil را مورد مناقشه قرار می‌دهند. اما طبق گفته‌های این آزمایشگاه، در دهه 1980 سهم درآمدی نیمه پایین جمعیت و یک درصد بالای درآمدی در آمریکا و اروپا مشابه یکدیگر بوده است. تا سال 2017 ثروتمندان و فقرای آمریکا جابه‌جا شدند در حالی که در اروپا، نیمه پایین جمعیت هنوز درآمد بیشتری دارد. لوکاس چنسل از wil می‌گوید: سیستم رفاهی اروپا بیشتر از طریق پیش‌توزیع، کارآمد است: سرمایه‌گذاری‌ها در آموزش، سیستم بهداشتی جهانی و مقررات بازارهای کار که مقیاس‌های درآمدی را فشرده و یکسان می‌کند. در بسیاری از کشورها، اتحادیه‌های کارگری بر سر دستمزد چانه می‌زنند و این امر در تمام بخش‌های اقتصاد برقرار است. کشورهای اسکاندیناوی، دارای بیشترین برابری هستند. کشورهای اروپای غربی مانند فرانسه و جنوب اروپا مانند ایتالیا، بیشتر بر بازتوزیع تکیه دارند. کشورهای شرق اروپا پیش‌توزیع یا بازتوزیع اندکی انجام می‌دهند و نابرابری در آن مناطق بالاتر است.

در برخی کشورها، نابرابری قبل از کووید 19 در حال افزایش بود، آن‌هم بخشی به علت مقررات کار که دچار آزادسازی شده بود. در آلمان، سهم درآمدی دهک بالایی و پایینی نیمی از حقوق‌بگیران زمانی که در سال 2004 اصلاحات کار انجام گرفت، برابر بود. تا سال 2017 دهک بالا بیشتر عایدی داشت. در دیگر کشورها مانند هلند و ایتالیا، تعداد کارگران موقت یا پاره‌وقت رو به فزونی است، که البته از مزایا و حمایت‌های کمتری نیز برخوردارند.

کووید 19 چنان شکاف‌هایی را به شکلی دردناک آشکار کرده است. دولت اسپانیا دریافته است که هیچ مکانیسمی برای حمایت از درآمد درصد بالایی از جمعیت که به صورت غیررسمی کار می‌کنند، ندارد. این امر دولت سوسیالیست کشور را برانگیخت که یک قانون تضمین حداقل حقوق را معرفی کند که به عنوان یک بخشنامه در هفته گذشته به اجرا گذاشته شد. در ایتالیا، کارگران در بخش بسیار بزرگِ غیررسمی کشور، در دسترسی به مزایای اضطراری کووید 19 مشکل دارند.

بانک مرکزی ایتالیا عقیده دارد که ضریب جینی کشور در سه‌ ماه نخست سال جاری از 35 /0 به 37 /0 افزایش یافته است. این امر تا حدی به علت تعطیلی‌هاست، مشکلی که مطمئناً در سه‌ماهه دوم سال با ادامه داشتن تعطیلی بدتر خواهد شد. در بین دهک بالای درآمدی، تنها نیمی از کارفرمایان در مشاغلی بودند که انجام کار از منزل برایشان دشوار بود، در حالی‌ که در دهک پایین، این عدد 90 درصد است. دیگر نابرابری‌ها، جغرافیایی هستند. کارلو باستاسین، اقتصاددانی از دانشگاه لوییس در رم، می‌گوید: «در ایتالیای جنوبی به ندرت مرگ بر اثر کرونا دیده شد، اما به این علت که این منطقه وابسته به توریسم است، ضربه بسیار سخت‌تری خورده است.»

سه‌چهارم نابرابری درآمدی اروپا، که در سطحی قاره‌ای اندازه‌گیری شده است، به علت تفاوت‌ها در کشورهای منفرد ایجاد شده است. شکاف بین سیسیل فقیر و میلان ثروتمند مهم‌تر از اختلاف بین میلان و پاریس است. اما این مساله می‌تواند تغییر کند. رکود کووید19 انشعابی در بین کشورها ایجاد کرده است، بین آنها که ظرفیت مالی برای مهار نابرابری دارند و آنها که ندارند، به‌طور مشخص در مرکز و شرق اروپا. دخالت دولت آلمان به حدود 10 درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است. ایتالیا و اسپانیا که به علت بدهی محدود شده‌اند، کار بسیار کمتری انجام داده‌اند. مجارستان به سختی این مصارف را بالا برده است. لهستان این کار را عموماً با تقویت شرکت‌ها و نه یارانه به کارگران یا بیکاران انجام داده است.

در سال‌های اخیر برخی اقتصاددانان بر این عقیده بوده‌اند که جنگ‌ها و همه‌گیری‌ها می‌توانند با از بین بردن ثروت ثروتمندان و ایجاد فرصت‌های جدید برای توده مردم، نابرابری را کاهش دهند. در مقاله‌ای در ماه گذشته، اقتصاددانان در بانک جهانی دریافتند که این امر برای همه‌گیری‌ها درست نیست: همه‌گیری‌های بزرگِ قرنِ گذشته نابرابری را افزایش دادند. آقای السجان از وایپر، بر بازگشت صنعتش حساب نمی‌کند و می‌گوید: وقتی با جوان‌ترها صحبت می‌کنم، به آنها می‌گویم که به‌کار دیگری فکر کنند.

منبع: اکونومیست