خدمات مالی دیجیتال

فقر یک واقعیت یا وضعیت تنها نیست بلکه مجموعه‌ای از آنهاست که فقدان دارایی مالی، فقدان دسترسی به املاک و نداشتن حق اظهارنظر در جامعه را شامل می‌شود. امروزه همانند آنچه در گذشته رایج بود تاثیر فقر بر زنان بیشتر از مردان است. در کل جهان زنان 63 درصد کمتر از مردان درآمد دارند اما سه برابر بیشتر از مردان کارهای بدون دستمزد مانند امورات منزل را انجام می‌دهند. دهه‌ها پژوهش حاکی از آن است که تاثیر فقر بر زنان با تاثیر آن بر مردان متفاوت است و زنان را در سراسر زندگی از فرصت‌های بنیادی محروم می‌سازد. در سوی مقابل، همه ما می‌دانیم که هرگاه زنان اختیار کسب، خرج، پس‌انداز و کنترل پولشان را داشته باشند نه‌تنها برای خود بلکه برای جوامع منافعی ایجاد می‌کنند.

موسسه جهانی مک‌کینزی برآورد می‌کند که مشارکت کامل زنان در اقتصاد 12 تریلیون دلار تا سال 2025 به تولید ناخالص داخلی جهان می‌افزاید. به عبارت دیگر، تحقق برابری جنسیتی تمام ملت‌ها را به ترقی می‌رساند.

یک روش کمک کردن به زنان برای کسب اختیار کنترل آینده اقتصادی خود آن است که بر موضوع شمول مالی تاکید و تمرکز کنیم. بنیاد بیل و ملیندا گیتس بر روی شمول مالی زنان در جهان در حال توسعه کار می‌کند. جایی که از هر 10 زن چهار نفر از داشتن هر گونه حساب مالی محروم هستند. از آنجا که حدود یک میلیارد زن به خدمات مالی رسمی دسترسی ندارند ما باید در پی راه‌حل‌هایی باشیم که در مقیاس گسترده کاربرد دارند.

خدمات مالی دیجیتال از جمله خدمات موبایلی، کارت‌های برداشت و اعتباری و سکوهای تجارت الکترونیکی در مقایسه با شعبه‌های فیزیکی بانکی بیشتر به رشد کارآمدی کسب‌وکارها کمک می‌کنند و کارمزدهای آنها از کارمزد تراکنش‌ها و خدمات مبتنی بر پول نقد 90 درصد کمتر است. به عنوان نمونه، در لیبریا معلمان تا حدود 10 ساعت طی مسیر می‌کنند تا بتوانند حقوق خود را به صورت نقدی دریافت کنند. این کار آنها را از حضور در مدرسه بازمی‌دارد و تا 15 درصد از حقوق‌شان را مصرف می‌کند. وقتی پرداخت حقوق دیجیتالی شد معلمان به طور متوسط 5 /13 ساعت در هر دو هفته وقت اضافی داشتند و هزینه دریافت حقوق نیز تا 90 درصد کاهش یافت. این بدان معناست که آنها می‌توانند بیشتر از یک نصف روز را برای حضور در کلاس یا گذراندن با خانواده در اختیار داشته باشند.

وقتی یک زن برای درآمد خود حسابی شخصی داشته باشد می‌تواند نقش بیشتری در زندگی ایفا کند. در بنگلادش اکثر کارگران کارخانه‌های نساجی را زنان تشکیل می‌دهند اما طبق هنجارهای اجتماعی محلی آنها مجبورند دستمزد نقدی خود را به شوهر یا پدرشان تحویل دهند. در نتیجه آنها در مورد چگونگی پس‌انداز یا هزینه‌کرد درآمدشان حق اظهارنظر ندارند. تحقیقات موسسه «بهتر از پول نقد» نشان داد در آن دسته از کارخانه‌های نساجی که دستمزدها دیجیتال شده‌اند تعداد کارگرانی که اعلام می‌کردند به دلیل کنترل درآمدشان توسط خانواده قادر به پس‌انداز نیستند 69 درصد کمتر شد.

شمول مالی زنان یکی از چندین اهرم قدرتمندی است که می‌تواند به پیشبرد برابری جنسیتی کمک کند. اما اگر ما نتوانیم واقعیت‌های زندگی زنان را به درستی درک کنیم نخواهیم توانست پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشیم. اهداف توسعه پایدار سازمان ملل توجه جهانی را به شکاف در داده‌های جنسیتی جلب کرد و نشان داد از 14 نشانگر برابری جنسیتی فقط برای سه نشانگر داده کافی وجود دارد تا پیشرفت را بررسی کند. آشکار است که ما به داده‌های بهتر و بیشتر نیاز داریم. بنیاد گیتس در سال 2016 اعلام کرد 80 میلیون دلار برای پر کردن برخی از این شکاف‌های مهم در داده‌های جنسیتی اختصاص می‌دهد. با داشتن داده‌های بهتر، سیاستگذاران می‌‌توانند کامل‌تر بفهمند چه سیاستی کارایی دارد و اقداماتی را انجام دهند که اثربخشی آنها قبلاً به اثبات رسیده است.

صندوق بین‌المللی پول نیز گام‌های ارزشمندی در جهت پر کردن شکاف داده‌ها برداشته است. گزارش سالانه «بررسی دسترسی مالی» این سازمان از سمت عرضه به موضوع شمول مالی می‌نگرد تا از تحلیل و تدوین سیاست‌ها حمایت کند. بررسی سال گذشته که برای اولین‌بار داده‌ها را بر اساس جنسیت تقسیم‌بندی کرد به ما امکان می‌دهد ببینیم کدام کشورها در تراکنش‌هایی مانند وام گرفتن و سپرده‌گذاری شکاف جنسیتی را کوچک‌تر می‌سازند. این اطلاعات برای درک راهبردها و سیاست‌های مرتبط حیاتی هستند. ما همچنین در حال بررسی روش‌هایی هستیم که در آن فناوری می‌تواند به زنان کمک کند تا بر موانع اجتماعی و فرهنگی بر سر راه شمول مالی غلبه کنند یا آنها را دور بزنند. به عنوان مثال اگر زنان بتوانند از طریق یک فرآیند خودکار درخواست افتتاح حساب بدهند احتمال رد تقاضای آنها توسط افرادی که به استقلال مالی زنان عقیده ندارند از بین می‌رود.

با وجود 80 میلیون زن فاقد حساب بانکی در کشورهای در حال توسعه که یارانه نقدی دولتی دریافت می‌کنند فرصت بسیار خوبی در اختیار ماست تا در مقیاس وسیع زنان را تحت پوشش قرار داده و توانمند سازیم. اما این امر فقط در صورتی روی می‌دهد که ما تفاوت‌ها در چگونگی دسترسی و استفاده افراد از یارانه‌های نقدی را در نظر بگیریم. بنابراین همکاری ما با دولت‌ها در زمینه طرح‌های پرداخت اجتماعی در سه جبهه صورت می‌گیرد: دیجیتال‌سازی پرداخت‌ها در سمت عرضه، هدایت پرداخت‌ها مستقیماً به سمت زنان و طراحی برنامه به گونه‌ای که یارانه‌ها نیازهای ویژه و منحصر به زنان را برآورده سازند. تنها هنگامی که هر سه جنبه مورد توجه قرار گیرند زنان واقعاً می‌توانند از شمول مالی بهره‌مند شوند.

ما همچنین با دولت‌ها در زمینه سامانه‌ها و الزامات تشخیص هویت همکاری می‌کنیم. تقریباً در تمام کشورها افراد برای افتتاح حساب باید مدرک هویتی قانونی ارائه دهند. با وجود این، در کشورهای کم‌درآمد بیش از 45 درصد زنان و 30 درصد از مردان فاقد مدرک شناسایی رسمی هستند. کشورهایی مانند هند و پاکستان طرح‌های ملی هویت دیجیتال را با موفقیت اجرا و با استفاده از داده‌های بیومتریک مشکل افراد بی‌سواد را حل کرده‌اند. اکنون زنان می‌توانند با استفاده از شماره ملی حساب‌های مالی دیجیتال باز کنند و مستقیماً از خدمات دولتی بهره‌مندشوند.

به نظر می‌رسد ارتباط هویت دیجیتال و حساب دیجیتال هم برای دولت و هم برای شهروندان مفید باشد. صدور مدرک شناسایی دیجیتال در هند به میلیون‌ها نفر کمک کرد برای اولین‌بار حساب باز کنند. در پاکستان نیز پس از آنکه دولت سامانه تشخیص هویت را با طرح‌های پرداخت اجتماعی مرتبط ساخت تعداد زنان متقاضی مدرک هویتی دو برابر شد.

ما در بنیاد گیتس بر این باوریم که همه زندگی‌ها ارزشی یکسان دارند اما همزمان می‌دانیم که همه زندگی‌ها فرصت‌های برابر ندارند. شاید دسترسی به خدمات مالی دیجیتال گامی کوچک در عرصه پهناور نابرابری باشد اما برای زنانی که به خاطر دریافت چک حقوقی مسیر زیادی را پیاده می‌روند یا زنانی که می‌بینند دیگران در مسائل مالی برایشان تصمیم می‌گیرند این اقدام دنیایی از تفاوت‌ ایجاد می‌کند. وقتی زنان به ویژه زنان فقیر جایگاه، قدرت و فرصت‌هایی معادل مردان پیدا کنند تحول اجتماعی شگرفی ایجاد خواهد شد که همه ما را به پیش خواهد برد.

منبع: Finance & Development