کاهش تا چه اندازه؟

از سال 1975 زمانی که ونگارد (Vangaurd) اولین صندوق سرمایه‌گذاری خود را با هدف تقلید از شاخص بازار بورس به راه انداخت این‌گونه صندوق‌های «ایستا» (غیرفعال) حاشیه‌ها و سودها را در کل صنعت مدیریت دارایی‌ها کاهش داده‌اند. معرفی دو صندوق شاخصی با هزینه صفر توسط بنگاه فیدلیتی (Fidelity) در اول ماه آگوست نقطه پایانی منطقی بر این روند بود. فیدلیتی بنگاهی مستقر در بوستون است که سرمایه‌گذاری‌های فعال انجام می‌دهد و با داشتن 5 /2 تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت خود چهارمین بنگاه بزرگ در این صنعت به شمار می‌رود. این بنگاه با معرفی طرح عدم الزام به حداقل سرمایه‌گذاری و نسبت هزینه (هزینه خالص برای سرمایه‌گذاران) معادل صفر یک‌بار دیگر ارکان صنعتی را تکان داد که تحولات ساختاری عمده‌ای را تجربه می‌کرد.

رقبای بنگاه فیدلیتی بلافاصله تهدید را احساس کردند. در آن روز ارزش سهام بنگاه بلک راک (Black Rock) بزرگ‌ترین بنگاه مدیریت دارایی جهان و بزرگ‌ترین عرضه‌کننده صندوق‌های قابل معامله ایستا (ETF) 7 /4 درصد پایین آمد چراکه سهامداران تاثیرات بر الگوی کسب‌وکار آن را درک کرده بودند. سهام بنگاه اینوسکو (Invesco) چهارمین بنگاه بزرگ فراهم‌کننده صندوق‌های قابل معامله ایستا در جهان 2 /4 درصد سقوط کرد. سهام بنگاه استیت استریت (State Street) که سومین عرضه‌کننده ETF است و علاوه بر مدیریت دارایی چندین زمینه کسب‌وکار دیگر دارد نیز افت 2 /1درصدی را تجربه کرد.

رقابت کارمزد صندوق‌های شاخصی و ETF را به پایین‌ترین سطوح کشانده است. کارمزد صندوق‌های شاخصی در دو بنگاه ونگارد و چارلز شواب (Charles Schwab) که عملکردی شبیه به صندوق‌های جدید فیدلیتی دارند به ترتیب فقط 14 /0 و 09 /0 درصد است. صندوق‌های قابل معامله آنها هزینه‌ای کمتر دارد که به 04 /0 و 03 /0 درصد می‌رسد. صرفه حاصل از مقیاس نقش مهمی در سرمایه‌گذاری‌های شاخصی دارد چراکه هزینه‌ها هم‌راستا با دارایی‌های تحت مدیریت پیش نمی‌روند.

اگر فیدلیتی در صندوق‌های جدید هیچ کارمزد آشکاری دریافت نکند مجبور خواهد بود راه‌های دیگری برای کسب درآمد بیابد. مثلاً می‌تواند سهام را به فروشندگان خرد قرض دهد. همچنین فیدلیتی می‌تواند صندوق‌های جدید خود را ضررپذیر بداند به این امید که سرمایه‌گذاران آنها در نهایت به دیگر صندوق‌های آن روی آورند. فیدلیتی برای افزایش جذابیت طرح‌هایش کارمزد صندوق‌های شاخص سهام و اوراق قرضه را تا حدود یک‌سوم پایین آورد و الزام حداقل سرمایه‌گذاری را برداشت. این اقدامات سالانه 47 میلیون دلار صرفه‌جویی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند. این بنگاه امیدوار است محصولات جذاب‌تری مانند رهنمودهای مالی را در آینده به مشتریان بفروشد. این حقیقت که فیدلیتی اولین بنگاهی است که به کارمزد صفر روی آورد تعجب‌آور و غافلگیرکننده بود. این بنگاه شهرت خود را مدیون مهارت و دقت در انتخاب سهام است. اقدام آن نشان می‌دهد مدیریت فعال سهام تا چه اندازه به دردسر افتاده است. در دهه گذشته به ‌طور میانگین 87 درصد از صندوق‌های فعال مدیریت سهام مالکانه در آمریکا عملکردی پایین‌تر از شاخص‌های محک داشته‌اند. در سال 2017 میانگین کارمزدهای مدیریت فعال 57 /0 درصد بود.

صندوق‌های صرفاً فعال مدیریت دارایی تلاش کردند با ادغام شدن به فشارهای صندوق‌های غیرفعال (ایستا) واکنش نشان دهند. نمونه‌های آن ادغام صندوق آمریکایی ژانوس (Janus) با صندوق انگلو -استرالیایی هندرسون (Handerson) و در بریتانیا و همچنین ادغام سرمایه‌گذاری آبردین (Aberdeen) و استاندارد لایف (Standard life) هستند. اما نمی‌توان نشانه‌هایی از حرکت به سمت مدیریت ایستا مشاهده کرد هرچند این صندوق‌ها نیمی از کل دارایی‌ها در بخش مدیریت سهام مالکانه در آمریکا را تحت کنترل خود دارند. اقدام فیدلیتی ممکن است به ادغام صندوق‌های ایستا نیز بینجامد هرچند این صندوق‌ها خود بسیار بزرگ هستند. به هر حال، کسب درآمد از فعالیت‌هایی مانند قرض دادن سهام به فروشندگان کوتاه‌مدت به داشتن اندازه بزرگ نیاز دارد. فیدلیتی در سال‌های گذشته از رقبایی شکست خورده بود که بر سرمایه‌گذاری ایستا و کاهش هزینه‌ها متمرکز شده بودند. فیدلیتی نیز کانون توجه خود را تغییر داد. در ماه ژوئن 6 /5 میلیارد دلار به صندوق ایستای آن وارد شد اما صندوق‌های فعال آن 6 /2 میلیارد دلار سرمایه را از دست دادند. مطمئناً صندوق‌های بدون کارمزد جدید این روند را سرعت خواهند داد. جنگ قیمت‌ها در مدیریت دارایی همواره شدید بوده است. آیا کسی در این جنگ شکست خواهد خورد؟ حداقل باید انتظار داشت که رقبای فیدلیتی هم کارمزدها را پایین‌تر آورند یا آنها را به‌طور کامل حذف کنند. آن‌گونه که تجربه حساب‌های جاری رایگان نشان می‌دهد هرگاه چیزی به رایگان عرضه شود دیگر نمی‌توان به آسانی برای آن هزینه‌ای در نظر گرفت.