نوسان قیمت طلا موقتی است یا ادامه‌دار؟

نوسانات قیمت طلا در بازارهای جهانی یکی از مهم‌ترین موضوعات روز اقتصادی دنیاست. در هفته اول ماه آوریل بعد از اینکه کره شمالی خبر از حمله نظامی به کره جنوبی و حتی مواضع آمریکا در دیگر کشورهای دنیا داد و کره جنوبی در مورد پاسخ متقابل به این تهدیدها سخن گفت ارزش طلا در بازار جهانی تنزل یافت. دلیل تغییر قیمت طلا در این زمان را می‌توان تاثیر بحران‌های سیاسی در جهان روی بازارهای سرمایه‌گذاری دانست. از طرف دیگر جنگ در کره جنوبی و درگیر شدن آمریکا در جنگی دیگر قبل از اینکه بحران ناشی از جنگ عراق به پایان برسد می‌تواند زمینه را برای افت عملکرد اقتصادی این کشور و کاهش ارزش دلار در بازار جهانی فراهم آورد که خود به بی‌ثباتی اقتصادی دنیا دامن می‌زند.

البته کاهش ارزش طلا در بازار جهانی که تا مرز 50 دلار در هفته اول آوریل ادامه داشت چندان طول نکشید و به سرعت اخبار اقتصادی دیگر بازار را دوباره متشنج کرد. در انتهای هفته وزارت کار آمریکا اعلام کرد در ماه مارس تنها 88 هزار فرصت شغلی در این کشور ایجاد شده است در حالی که انتظار می‌رفت در ماه مورد بررسی190هزار فرصت شغلی در آمریکا ایجاد شود و اقتصاد فرصت خود را برای توسعه اقتصادی دوباره باز یابد. انتشار این خبر که حکایت از تداوم بحران اقتصادی در آمریکا و نا‌امیدی از بازارهای مالی و اقتصادی دیگر برای کسب سود داشت سبب شد ارزش طلا دوباره افزایش یابد. طلا باز هم به عنوان ایمن‌ترین سرمایه‌گذاری معرفی شد و باز هم میلیاردها دلار از سرمایه‌های سرگردان راهی این بازار شدند.

از طرف دیگر انتشار خبر وزارت کار آمریکا موجب شد تا ارزش دلار در برابر یورو نیز تنزل یابد. اگرچه بسیاری از تحلیلگران معتقدند کاهش ارزش دلار در بازار جهانی سیاستی خود‌خواسته توسط دولتمردان آمریکا برای کمتر کردن قیمت محصولات آمریکایی در بازار جهانی و افزایش قدرت رقابت آنهاست ولی نتیجه آن رشد ارزش طلاست. در واقع ارزش دلاری طلا در نتیجه تنزل نرخ برابری دلار به یورو بیشتر می‌شود و این مساله می‌تواند برای مدت طولانی ادامه داشته باشد.

سایت مارکت واچ در این مورد می‌نویسد: «کاهش ارزش دلار تاثیری دو‌جانبه روی ارزش طلا دارد. از یک طرف افت اقتصاد آمریکا و تداوم بحران در این کشور که منجر به کاهش ارزش دلار به عنوان پول ملی آمریکا می‌شود زمینه را برای بی‌ثبات شدن بازارهای مالی و افزایش نا‌اطمینانی در دنیا فراهم می‌کند و این نا‌اطمینانی فشاری در جهت افزایش به قیمت طلا وارد می‌کند و جایگاه طلا را به عنوان یک محل امن برای سرمایه‌گذاری مستحکم‌تر می‌کند. از طرف دیگر تنزل ارزش دلار مستقیماً سبب رشد قیمت طلا می‌شود. برآیند این دو اثر روی قیمت نهایی طلا بسیار زیاد است و باید در تحلیل آینده بازار طلا هر دو عامل و سهم اثر‌گذاری آنها را در نظر گرفت.»

از طرف دیگر در آمریکا هم جو نا‌اطمینانی نسبت به سیاست‌های اقتصادی و پولی و مالی بر‌نانکی- رئیس فدرال‌رزرو آمریکا- حاکم شده است. روسای فدرال‌رزرو ایالت‌های مختلف آمریکا در بیانیه‌های جداگانه‌ای اعلام کردند در سال‌های اخیر و به دنبال بحران اقتصادی فدرال‌رزرو میلیاردها دلار پول کاغذی منتشر کرده است و برای کاهش فشار تورمی و ممانعت از ورود اقتصاد به رکود این پول‌ها را به اقتصاد تزریق کرد. نتیجه این مساله افزایش بیش از حد حجم پول و به دنبال آن تنزل ارزش دلار در تعاملات داخلی و بین‌المللی است. نا‌اطمینانی به شرایط اقتصادی آمریکا، بی‌ثباتی بازارهای صنعتی و حتی عدم‌ اطمینان در مورد ارزش پول ملی سبب شد تا در سال‌های گذشته نه‌تنها مردم به خرید طلا به عنوان سرمایه‌گذاری روی بیاورند بلکه بانک‌های مرکزی ایالت‌های مختلف هم برحجم ذخایر طلای خود به عنوان پشتوانه پولی بیفزایند. از جمله این ایالت‌ها می‌توان به آریزونا و کانزاس و کارولینای جنوبی و یوتا اشاره کرد.

لورن گاتچ استاد اقتصاد و سیاست در دانشگاه اکلاهما و پژوهشگر در زمینه ارزهای جایگزین در دانشگاه ادموندز در این مورد می‌گوید: «این اقدام نمادین است زیرا هنوز هم مردم برای خرید مایحتاج خود باید پول بپردازند نه سکه‌های طلا و نقره، این نشان می‌دهد که اعتماد در فضای اقتصادی از بین رفته است و سیاست‌های پولی برنانکی که تا‌کنون رشدی در تولید ناخالص داخلی کشور ایجاد نکرده است و زمینه را برای خروج از رکود و رشد اشتغال فراهم نیاورده است دیگر مورد قبول مردم نیست. الان مردم این نگرانی را دارند که سیاست‌های اقتصادی دولت یا به طور مشخص‌تر بن‌ برنانکی و فدرال رزرو آمریکا باعث فروپاشی دلار شود و فروپاشی دلار به معنای از بین رفتن بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است. به همین دلیل طلا به عنوان مامنی برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شود.»

اما این نظریه‌ها با انتقادات زیادی هم مواجه شد، از جمله اینکه سناتور استیو فارلی سناتور دموکرات آمریکا در روز ششم ماه آوریل سال2013 میلادی اعلام کرد: « اقتصاد آمریکا با مشکلات زیادی روبه‌رو است ولی سیاست‌های اقتصادی دولت اوباما و فدرال‌رزرو تحت مدیریتی اقتصاددانان برجسته‌ای است که بدون شک باعث آسیب‌های اقتصادی بیشتر نمی‌شود.» وی اخبار منتشر‌شده توسط روسای بانک‌های مرکزی ایالت‌های ذکر‌شده آمریکا را تلاشی برای مشوش کردن اذهان عمومی و نا‌آرام نشان دادن فضای اقتصادی کشور دانست و افزود: « اقتصاد ما با مشکلات زیادی مواجه است ولی سیاست‌های اقتصادی ما را از منجلاب بحران نجات داد. نرخ بیکاری در کشور از بیش از 12درصد در سال گذشته به 6/7درصد در ماه آوریل رسید و نرخ رشد اقتصادی که منفی بود حال به روند رشد البته با سرعت اندک ادامه می‌دهد. حل کردن مشکلات واقعی برای اقتصاد کشور مهم‌تر از رسیدگی به مشکلاتی تصوری و غیر‌واقعی است.» به هر حال بازار طلا در هفته‌های گذشته شاهد نوساناتی بود که تب التهاب‌های جنگ احتمالی یا مشکلات مالی کشور آمریکا را داشت ولی از این پس روند حرکت قیمت طلا به کدامین سو است؟

هال اندور یکی از تحلیلگران مرکز مطالعاتی بازار طلا در آمریکا می‌گوید: بازار طلا در هفته‌ها و ماه‌های آینده شاهد افزایش ارزش خواهد بود ولی این افزایش از سقف چهار درصد فراتر نمی‌رود. وی ادامه داد: « با وجود تمامی مشکلاتی که در اقتصاد آمریکا وجود دارد انتظار افزایش نرخ تورم یا ورود اقتصاد به تورم فزاینده به دلیل تزریق‌های مالی پی در پی به اقتصاد یا فروپاشی اقتصادی به دلیل رشد بدهی‌های دولتی در کشور بسیار کم است. آمریکا اقتصادی قدرتمند دارد و بدون شک در مسیری گام بر نمی‌دارد که نابودی را در پی داشته باشد.»

اندور در انتها تاکید کرد قیمت فروش طلا برای مبادلات آتی در ماه ژوئن سال جاری تنها یک درصد بیشتر از قیمت کنونی است و این نشان می‌دهد که فعالان واقعی بازار هم تغییرات اندکی را برآورد کرده‌اند. نا‌اطمینانی‌هایی که در هفته گذشته در اقتصاد و عرصه سیاسی مشاهده شد تاثیر موقتی و کوتاه‌مدت روی بازار طلا داشت و از هفته دوم ماه آوریل بازار به حرکت در مسیر عادی خود ادامه می‌دهد.

رشد قیمت طلا هنگام وقوع شوک‌های اقتصادی
قیمت طلا در بازارهای جهانی مانند دیگر فلزات نیست. نوسانات قیمت این فلز نه به دلیل تغییرات حجم تولید و کشف معادن تازه است و نه اینکه مصرف آن در کشوری مانند هند می‌تواند روی قیمت جهانی آن اثرگذار باشد. طلا کالایی سرمایه‌ای است و مصرف و تولید آن نمی‌تواند قیمتش را چندان تغییر دهد‌. سایت گلدواچ در تحلیل اخیر خود در مورد قیمت طلا در بازار جهانی نوشت: «آنچه قیمت هر اونس طلا در بازار جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد شرایط اقتصادی دنیا و میزان استقبال کلان از طلا به عنوان یک منبع حفظ ثروت و سرمایه است. تورم که نشان‌دهنده کاهش ارزش پول یک کشور و بی‌ثبات شدن شرایط اقتصادی است سبب می‌شود تمایل برای خرید طلا در بازار جهانی بیشتر شود و استقبال از این بازار رشد کند. بررسی تغییرات قیمت طلا در تاریخ هم تایید‌کننده همین مساله است. در سال‌های 1979 و 1980 میلادی که شوک اقتصادی ناشی از بحران نفتی جهان را درگیر کرده بود قیمت طلا در بازار جهانی رکورد 650 دلار به ازای هر اونس را شکست. این در حالی است که در آغاز همان دهه یعنی در ابتدای سال 1970 میلادی هر اونس طلا با قیمتی کمتر از 100 دلار مبادله می‌شد. البته بعد از بحران دهه1980 میلادی قیمت طلا سیر نزولی به خود گرفت تا اینکه به طور متوسط در سطحی بین 350 تا 420 دلار قرار گرفت. در جریان دیگر شوک‌های اقتصادی هم بازار طلا شاهد رشد ناگهانی قیمت بوده است و دلیل آن روی آوردن سرمایه‌داران به این بازار برای حفظ دارایی‌هایشان بوده است.»