گاز طبیعی در خدمت صنایع شیمیایی

توسعه صنعت گاز طبیعی تاثیرات مثبت و منفی روی صنعت تولید مواد شیمیایی طبیعی داشته است که البته تاثیرات مثبت آن بیشتر از تاثیرات منفی است. همیشه بحث و گفت‌وگوهای بسیاری درباره تاثیرات شکوفایی صنعت گاز طبیعی بر محصولات شیمیایی با پایه طبیعی وجود داشته است. از سویی گاز طبیعی مواد خام با قیمتی مناسب را برای برخی محصولات شیمیایی فراهم می‌کند و از سوی دیگر فرصت‌هایی را برای توسعه این محصولات با پایه طبیعی فراهم می‌کند. کاهش تولید محصولات شیمیایی دیگر که با کمک گاز طبیعی تهیه می‌شود، شکافی ایجاد می‌کند که مواد شیمیایی با پایه طبیعی آن را پر می‌کنند. البته افزایش تولید بخش دوم به دلیل روند صعودی تقاضا از جانب شرکت‌های مصرف‌کننده است. گاز طبیعی و مواد خام طبیعی چند وجه تشابه دارند که توسعه بیشتر بازار را شکل داده و رهبری می‌کند. هر دو ماده خام‌ در حوزه‌های وسیعی گسترده‌اند و با چالش‌های لجستیکی روبه‌رو هستند و البته نیازمند پردازش‌های ویژه سرمایه هستند. در هر حال آنها فرصتی غیرقابل تصور فراهم می‌کنند که از وابستگی به نفت می‌کاهد. جالب آنکه زغال‌سنگ یکی از منابع معمول انرژی است که بسیاری از همان خصوصیات را دارد اما انتشار گازهای گلخانه‌ای آن زیاد است و به همین دلیل زیاد محبوب نیست. به هر ترتیب تاثیرات آن روی بازار جهانی کالاهای شیمیایی فقط به چین محدود شده است. مشکلات لجستیکی مواد خام گاز طبیعی و مواد شیمیایی با پایه طبیعی سبب می‌شود منابع طبیعی آنها محدود باشد.

به گزارش سازمان خوارو بار ملل متحد (FAO) آمریکا دومین ذخایر قابل استفاده گاز طبیعی در دنیا را دارد. چین 13درصد ذخایر زغال‌سنگ را در اختیار دارد و برزیل حدود40 درصد تولید جهانی نیشکر را به خود اختصاص داده است. اما این نحوه توزیع منابع طبیعی به انتخاب میان گاز طبیعی و مواد خام مواد طبیعی منجر نمی‌شود. سرمایه‌گذاری در گاز طبیعی و مواد شیمیایی با پایه طبیعی تازه آغاز شده است. تاریخچه سرمایه‌گذاری‌های اخیر نشان می‌دهد این روند در مناطق مختلف جهان متفاوت است. در آمریکای شمالی فعالیت‌های زیادی در حوزه گاز طبیعی انجام می‌شود، اما استرالیا این فعالیت‌ها را تازه آغاز کرده است و در اروپا فقط بحث درباره استفاده از گاز طبیعی شروع شده است. حتی کوچک‌ترین منابع ذخایر در مقیاس جهانی، تاثیر شگرفی در حوزه محلی دارند. در یکی از مطالعات سازمان انرژی درباره گاز طبیعی قابل بازیابی فنی در 32 کشور، انگلیس فقط 3/0 درصد از کل ذخایر را در اختیار دارد. اما مطالعه موسسه پویری نشان می‌دهد استخراج گاز طبیعی در منطقه لانکشایر انگلیس سودآور خواهد بود. تا سال 2030 میلادی گاز طبیعی لانکشایر از 21 درصد از وابستگی این کشور به واردات گاز طبیعی می‌کاهد و به طور سالیانه 810 میلیون پوند (22/1 میلیارد دلار) در بخش فروش عمده گاز و الکتریسیته صرفه‌جویی خواهد کرد. اما سرمایه‌گذاری در بخش گاز طبیعی با مقاومتی شدید از سوی پارلمان‌های اروپایی و حافظان محیط زیست روبه‌رو شده است. اروپا نیز چند پروژه عظیم احداث واحدهای مواد شیمیایی با پایه طبیعی را از دست داده است. این امر در حالی اتفاق افتاد که در مراحل اولیه تحقیقات زیادی در زمینه سوخت‌های طبیعی شده بود. در بخش مواد شیمیایی با پایه طبیعی به دلیل در دسترس بودن مواد خام، بها و هزینه تولید انجام می‌شود اما هنگامی که درباره ایجاد نخستین واحد بزرگ تصمیم‌گیری می‌شود، عوامل دیگر مانند حمایت مالی و سیاسی نقش مهمی دارند. چین، برزیل، تایلند و آمریکا برندگان اصلی این بازی هستند. تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم گاز طبیعی بر نحوه سرمایه‌گذاری در مواد شیمیایی با پایه طبیعی همچنان ادامه‌دار است. در شرایط اقتصادی متزلزل کنونی، تامین سرمایه حتی برای شرکت‌های بزرگ مواد شیمیایی نوعی چالش محسوب می‌شود. در حال حاضر سودآوری مواد شیمیایی با پایه طبیعی بسیار کمتر از فرصت‌های سودآوری است که صنعت گاز طبیعی ایجاد می‌کند. به عنوان مثال در اوایل سال میلادی جاری شرکت آمریکایی داو کمیکال و شرکت ژاپنی میتسو از تعویق مرحله دوم پروژه بیواتیلن خود خبر دادند. در این میان داو مشغول سرمایه‌گذاری روی شکست‌دهنده‌های اتیلن در مواد خام گاز طبیعی آمریکاست. گاز طبیعی یا مواد شیمیایی با پایه طبیعی، پدیده‌های تازه‌ای نیستند. گاز طبیعی و تاثیرات آن روی بازار انرژی موضوع یکی از مقالات جنجالی در شماره‌ای در مجله نشنال جئوگرافیک در سال 1981 میلادی بوده است. در آن زمان توسعه مواد شیمیایی با پایه طبیعی در دومین بحران نفت سال1970 میلادی به اوج خود رسیده بود. انگیزه اصلی شکوفایی توسعه گاز طبیعی و مواد شیمیایی با پایه طبیعی مربوط به برنامه سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ مواد شیمیایی است که یک دهه قبل انجام شده است. کارشناسان معتقدند شکوفایی صنعت گاز طبیعی در این اواخر تاثیر بزرگی روی فرآیند تجاری کردن مواد شیمیایی با پایه طبیعی دارد؛ تاثیری که از هم‌اکنون قابل مشاهده است.