فاز وارونگی

در پی اعلام اوپک پلاس مبنی بر کاهش دو میلیون‌بشکه‌ای تولید نفت خام و همچنین رسیدن ذخایر استراتژیک نفت آمریکا به پایین‌ترین سطح خود از جولای 1984، قیمت نفت خام رشدی 13درصدی را در یک هفته تجربه کرد ولی حالا بازار نفت مجدداً تحت فشار قرار گرفته است. هر دو نمودار نفت برنت و WTI مجدداً وارد فاز وارونگی شده و قیمت لحظه‌ای حالا به‌طور قابل توجهی بالاتر از معاملات آتی یک‌ساله یا شش‌ماهه قرار دارد. این روند نزولی سیگنالی برای کاهش عرضه در بازارهای فیزیکی نفت است.

به نظر می‌رسد اتفاقاتی که در حد واسط اواخر سال 2021 و اوایل سال 2022 برای بازار نفت افتاد، مجدداً در حال تکرار است. در آن زمان کمبود عرضه فیزیکی ناشی از پاندمی کرونا با شروع جنگ در اوکراین تشدید شد و قیمت نفت خام را به اوج رساند.

افزایش قیمت نفت احتمالاً انتظارات تورمی را دوباره احیا می‌کند و در نتیجه فشارهای افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو را به همراه خواهد داشت و این اتفاق در حالی رخ خواهد داد که افزایش قیمت کالاهای انرژی اخیراً شروع به تعدیل کرده است. انتظار می‌رود افزایش مجدد تقاضا که با حمایت بازار کار تقویت‌شده ایالات‌متحده و کاهش عرضه از سوی اوپک پلاس و همچنین خالی شدن ذخایر نفتی آمریکا همراه شده، بازار نفت را در ماه‌های آینده تحت فشار قرار دهد.

 با این حال هنوز این پرسش مطرح است که آیا همه چیز آماده است که قیمت نفت دوباره از مرز 100 دلار به ازای هر بشکه عبور کند؟

بازگشت نفت به فاز وارونگی

در شرایط بازار نرمال، قیمت‌های معاملات آتی یک کالا باید از قیمت لحظه‌ای بالاتر باشد، چرا که اقتصاد جهانی در حال رشد است و رشد بیشتر به معنای تقاضای آتی بیشتر خواهد بود.

در حال حاضر، ما شاهد وضعیتی کاملاً برعکس در بازار نفت هستیم. قیمت لحظه‌ای در حال حاضر نسبت به تحویل‌های آتی بلندمدت رقم‌های بالاتری را نشان می‌دهد. تفاوت قیمت یک‌ماهه نفت برنت و وست تگزاس اینترمدییت با بازار آتی مجدداً در حال افزایش است. روز جمعه 7 اکتبر، تفاوت قیمت لحظه‌ای نفت با معاملات آتی شش‌ماهه به بیش از هشت دلار رسید که بالاترین سطح از پایان جولای بوده است. تفاوت قیمت لحظه‌ای و آتی شش‌ماهه نفت برنت هم از مرز 9 دلار گذشت.

به این شرایط وارونگی می‌گویند و زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضا قوی است و سرعت افزایش عرضه کافی نیست و همین موضوع موجب فشردگی بازار می‌شود.

وارونگی نفت در حالی افزایش یافته که کاهش فراتر از انتظار تولیدات نفت اوپک پلاس و سقوط ذخایر استراتژیک نفت آمریکا به پایین‌ترین سطح از سال 1983، نشان می‌دهد که تاثیر کاهش تولید اوپک پلاس بر بازار نفت چندان چشمگیر نخواهد بود. با این حال به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده این وارونگی بازار نفت را بیشتر تحت فشار قرار دهد.

نفت 100دلاری در پیش است؟

در حالی که عرضه از سوی اوپک پلاس در حال کمتر شدن است و ذخایر نفت غرب آسیب‌پذیر به نظر می‌رسد، تقاضا برای طلای سیاه همچنان قدرتمند است. گزارش قدرتمند مشاغل آمریکا در ماه سپتامبر نگرانی‌ها از وقوع رکود اقتصادی در آمریکا و همچنین کاهش تقاضای نفت را کاهش داده است. در ماه سپتامبر بیش از 265 هزار نفر به آمار شاغلان آمریکایی افزوده شده که بیش از پیش‌بینی 250 هزارنفری بوده است. همچنین بر اساس این گزارش نرخ بیکاری هم به 5 /3 درصد کاهش یافته است. بر اساس گزارش اخیر چشم‌انداز کوتاه‌مدت آژانس بین‌المللی انرژی، انتظار می‌رود مصرف سوخت مایع جهانی در سال 2023 با رشد دو میلیون‌بشکه‌ای در روز به 120 میلیون بشکه در روز برسد. این گزارش در حالی منتشر شده که همزمان ذخایر نفت OECD به پایین‌ترین سطوح خود رسیده است. ذخایر نفت استراتژیک آمریکا (SPR) در پایان سپتامبر 2022 به سطح 416 میلیون و 389 هزاربشکه‌ای رسیده که کمترین سطح از جولای 1984 بوده و معادل مصرف نفت داخلی تنها 21 روز است.

با توجه به اینکه پنجره فرصت آزادسازی ذخایر اضافی نفت بسته شده و افزایش نرخ فدرال‌رزرو هم دیگر مانند تابستان فشار نزولی بر بازار ایجاد نمی‌کند، به نظر می‌رسد تاثیر ایالات متحده بر قیمت نفت در حال کاهش است. با این شرایط، به نظر می‌رسد با توجه به ورود بازار فیزیکی به شرایط کسری، قیمت نفت خام در هفته‌های آینده احتمالاً به بشکه‌ای 100 دلار برسد.

وارونگی قیمتی در بازار و افزایش تفاوت قیمت لحظه‌ای و قیمت معاملات آتی شش‌‌ماهه به 10 دلار می‌تواند یک سیگنال موثر برای پیش‌بینی جهش قیمت نفت باشد.

پیش‌بینی گلدمن ساکس

بانک آمریکایی گلدمن ساکس پیش‌بینی سال 2022 خود را از قیمت نفت برنت از 99 دلار به 104 دلار به ازای هر بشکه افزایش داد. این افزایش پیش‌بینی ناشی از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش دو میلیون‌بشکه‌ای تولید روزانه خود بود.

اگرچه رقم دو میلیون‌بشکه‌ای اسمی است و کاهش واقعی تولید کمتر (حدود نصف این مقدار) خواهد بود، اما این بانک معتقد است فشردگی بازار فیزیکی نفت به اندازه‌ای است که چنین به‌روزرسانی‌هایی را در پیش‌بینی توجیه کند. بر مبنای فصلی،‌ گلدمن‌ساکس پیش‌بینی کرده برنت در پایان فصل پاییز به قیمت 110 دلار و در سه ‌ماه نخست سال 2023 به سطح 115دلاری به ازای هر بشکه خواهد رسید.

این بانک آمریکایی در بخشی از به‌روزرسانی خود اعلام کرد اگر اوپک پلاس تا سال 2023 کاهش تولید خود را حفظ کند، ممکن است قیمت برنت بیش از 25 دلار افزایش پیدا کند. بر این اساس گلدمن پیش‌بینی کرد میانگین قیمت نفت خام در سال آینده میلادی بشکه‌ای 110 دلار خواهد بود.

تحلیلگران این بانک اظهار داشتند چنین کاهش تولیدی موجب خواهد شد که ایالات متحده واکنش سریعی نشان دهد و این پاسخ احتمالاً آزادسازی بیشتر ذخایر استراتژیک نفت خام خواهد بود. بر اساس اظهارات گلدمن، حتی آژانس بین‌المللی انرژی نیز ممکن است به آزادسازی مخازن بپیوندد تا جلوی رشد قیمت نفت را بگیرد.

از سوی دیگر برخی کارشناسان رسانه‌ای کاهش عرضه فیزیکی نفت را در زمانی که بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان جهان با تورم و کمبود عرضه انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند، مورد انتقاد قرار دادند. خاویر بلاس،‌ تحلیلگر بلومبرگ این اقدام را اشتباه دانست.

از سوی دیگر حامیان اوپک پلاس این حرکت را با توجه به شرایط بازار منطقی دانستند. عبدالعزیز بن‌سلمان وزیر انرژی عربستان سعودی اعلام کرد قصد قمار با بازار را ندارد. این اظهارنظر احتمالاً به انتظارات رکودی اشاره دارد که باعث شد قیمت نفت بین ماه‌های جولای و سپتامبر حدود یک‌چهارم کاهش یابد. گلدمن‌ساکس در گزارش خود آورده است: ‌«‌ضربه‌گیرهای بازار نفت (ظرفیت ذخایر و اضافی)‌ همچنان به‌صورت بحرانی پایین هستند و قیمت‌های بالاتر همچنان قابل دسترس‌اند.»

گزارش مورگان استنلی

بانک مورگان استنلی نیز پیش‌قیمت نفت برنت برای سه ‌ماه اول سال 2023 را به 100 دلار برای هر بشکه افزایش داد. مارتین راتس، استراتژیست ارشد بازارهای کالایی مورگان استنلی، هشدار داد سه عامل وجود دارد که عرضه انرژی را در بازار نفت کاهش می‌دهد و قیمت‌ها را حتی بالاتر می‌برد، و به همین دلایل قیمت نفت به دلیل تخریب تقاضا کاهشی نیست.

از اوایل تابستان امسال، زمانی که کشورهای غربی برای اولین‌بار تحریم‌های نفتی روسیه را اعمال کردند و رقابت برای یافتن گزینه‌های جایگزین افزایش یافت، قیمت نفت خام از اوج خود سقوط کرد. بر اساس اعلام تحلیلگر مورگان استنلی، اگر چه نفت خام برنت قبل از کاهش پیوسته به حدود 130 دلار افزایش یافت، اما این احتمالاً به دلیل افزایش شدید قیمت محصولات نفتی بود، نه خود نفت.

مورگان استنلی در گزارش خود اضافه کرد، قبل از اینکه بازار شاهد کاهش تقاضا باشد قیمت بنزین به 180 دلار در هر بشکه و قیمت گازوئیل به 190 دلار در هر بشکه به اوج خود رسید. موضوعی که نشان می‌دهد قیمت‌های فعلی قبل از رسیدن به یک نقطه بحرانی هنوز جا برای افزایش دارند.

تحلیلگر مورگان استنلی گفت:‌ «از این نظر،‌ ما هنوز به سطح قیمتی که قبلاً به دلیل تخریب تقاضا حاصل شده بود فاصله داریم. بنابراین مجدداً شاهد روند صعودی قیمت نفت خواهیم بود.» این تحلیلگر به این نکته اشاره کرد که سه عامل باعث خواهد شد که بازار نفت احتمالاً قیمت‌های بالاتری را تجربه کند.

نخست، اعلام اخیر اوپک مبنی بر کاهش تولید است. این کارتل اعلام کرده که تولیدات روزانه خود را دو میلیون بشکه کاهش خواهد داد. موضوعی که تاثیری جدی بر بازار انرژی جهان خواهد گذاشت چرا که اوپک پلاس حدود 40 درصد از کل مصرف نفت جهان را تامین می‌کند.

عامل دوم، کاهش ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده است. عرضه مازادی که ایالات متحده از ماه آوریل آغاز کرده قرار است در ماه جاری میلادی به پایان برسد، و این موضوع فشار بیشتری به بازار وارد خواهد کرد.

عامل سوم و نهایی،‌ افزایش احتمال اختلال در عرضه روسیه است. از زمانی که اتحادیه اروپا واردات نفت روسیه را ممنوع کرده، صادرات نفت این کشور روندی نزولی داشته و قرار است این ممنوعیت تا پایان سال ادامه داشته باشد. این کشور در واکنش به تعیین سقف قیمتی بر نفت روسیه از سوی کشورهای گروه هفت،‌ تهدید کرده که تولیدات خود را کاهش خواهد داد. اگر کرملین به کاهش تولید روی بیاورد، فشار بیشتری روی عرضه جهانی نفت وارد شده و احتمالاً موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد.

پیش‌بینی‌های دیگر

در پیش‌بینی قیمت نفت خام برنت برای سال 2022، بانک آو آمریکا انتظار داشت که قیمت نفت خام برنت در سال جاری به‌طور متوسط 48 /104 دلار در هر بشکه و در سال 2023 به 100 دلار در هر بشکه برسد. این بانک در یادداشتی نوشت: «با توجه به اینکه عرضه نفت یک عامل محدودکننده کلیدی است و تقاضا همچنان پایین‌تر از سطوح قبل از کووید است، معتقدیم که قیمت‌ها باید سطح مطلوب مصرف سوخت جهانی را حفظ کنند.» انتظار می‌رود رشد مصرف جهانی نفت طی دو سال آینده به کاهش خود ادامه دهد.

مرکز تحقیقات ANZ نیز پیش‌بینی کرد قیمت نفت خام برنت در سال 2022 به 80 /113 دلار و در سال 2023 به 50 /104 دلار برسد. «اگر فرض کنیم که تقاضای جهانی نفت با کاهش فعالیت اقتصادی 5 /2 درصد کاهش یابد، بازارهای نفت دوباره متعادل خواهند شد. این امر باعث تثبیت موجودی انبارها می‌شود و قیمت نفت را در 100 دلار در هر بشکه حمایت می‌کند.»

در 14 ژوئن، شرکت فیچ پیش‌بینی خود را برای قیمت نفت خام برنت به 105 دلار در سال 2022 و 85 دلار در سال 2023 افزایش داد:‌ «ما انتظار داریم قیمت نفت در نیمه دوم سال 2022 به دلیل نگرانی‌های تقاضا و عوامل عرضه چندجهته بی‌ثبات باقی بماند. در حالی که رشد اقتصادی کندتر ممکن است بر تقاضای نفت فشار بیاورد، انتظار می‌رود این میزان در سال‌های 2022 و 2023 رشد کند. ذخایر جهانی نفت همچنان پایین است. در سمت عرضه، اوپک پلاس تولید را کاهش داده است. این امر به همراه تحریم اتحادیه اروپا بر نفت دریایی روسیه ممکن است بازار نفت را محدودتر کند. با این حال، بهبود تولید نفت لیبی و افزایش صادرات نفت ایران در صورت دستیابی به توافق هسته‌ای، امکان عرضه بیشتری را فراهم می‌کند.»

وب‌سایت ارائه‌دهنده داده‌های اقتصادی تریدینگ اکانامیکز اما در پیش‌بینی کوتاه‌مدت قیمت نفت خام برنت، نسبتاً نزولی بود. این وب‌سایت پیش‌بینی کرد میانگین قیمت برنت تا پایان سال به 54 /88 دلار در هر بشکه و در 12 ماه سال 2023 به 85 /98 دلار در هر بشکه خواهد رسید.