الگوی سینوسی
بازار دارایی‌ها در هفته گذشته چه عملکردی داشتند؟
هفته گذشته بازار دارایی‌ها نوسان چندانی نداشتند. 35 /0 درصد به ارتفاع شاخص کل بورس افزوده شد و دلار در پایان هفته توانست از حبس بازه‌ای خارج شود و رشد هفتگی حدود 4 /1 درصد را ثبت کرد. رمزارزها که در میانه هفته به سطوح جدیدی صعود کرده بودند، در پایان هفته تغییر مسیر دادند و سرمایه‌گذاران خود را متضرر کردند. ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال در این هفته بیش از شش درصد کاهش یافت. در میان کریپتوها، بیت‌کوین با افت پنج‌درصدی مواجه شد و از ارزش اتریوم در مجموع هفته بیش از 10درصد کاسته شد.
بازگشت بورس
بورس تهران پس از یک هفته درجا زدن، معاملات هفته منتهی به 17 شهریورماه را با رشد 35 /0درصدی شاخص کل به پایان رساند و تا محدوده یک میلیون و 526 هزار واحد پیشروی کرد. دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای در این هفته چندان پرنوسان نبود و روندی سینوسی را طی کرد. نماگر هم‌وزن اما شرایط
بهتری داشت و در مجموع هفته توانست رشد 35 /2درصدی را منعکس کند. سبقت دو واحددرصدی شاخص هم‌وزن از کل نشان می‌دهد که بورس‌بازان فعالیت جدی‌تری را در سهام گروه‌های ریالی که از ارزش بازار پایین‌تری نیز برخوردارند، انجام می‌دهند. در خصوص اقبال معامله‌گران به این دسته از سهام می‌توان دلایلی چند عنوان کرد.
نوبت جامانده‌هاست
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حالی شاخص کل در رالی اخیر خود یعنی از کف اخیر ثبت‌شده در 3 خردادماه تا پایان سقف پیشین رقم‌خورده در 6 شهریورماه با رشد حدود 44درصدی همراه شده که میزان رشد شاخص هم‌وزن به عنوان نماینده سهام کوچک بازار کمتر از 20 درصد صعود کرده است. ازاین‌رو فعالان بورسی بر این باورند که دیگر نوبت به رشد سهامی رسیده که از روند صعودی اخیر جامانده‌اند.
گره قیمت‌گذاری دستوری بازشدنی است؟
نرخ‌گذاری دستوری بر صنایع داخلی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که طی سالیان گذشته هم مصرف‌کنندگان و هم تولیدکنندگان را متضرر کرده است. در این میان چند ماهی است که سیاستگذاران و مجریان اقتصادی کشور علناً مخالفت خود را با قیمت‌گذاری دستوری اعلام کرده‌اند و دولت سیزدهم نیز قول داده تا هر چه سریع‌تر این گره کور را حتی اگر شده با دندان باز کند. به نظر می‌رسد سهامداران بورسی نیز امید دارند هرچه زودتر صنایع داخلی از شر آن خلاص شوند. موضوعی که می‌تواند به معنای رشد سودآوری این شرکت‌ها باشد. این نگاه امیدوارانه سبب شده تا شاهد حرکت سرمایه‌ها به سمت گروه‌هایی باشیم که طی سال‌های اخیر بیشترین ضربه را از قیمت‌گذاری دستوری خورده‌اند و عموماً نیز با زیان‌های انباشته مواجه‌اند.
برجام و سهام ریالی
موضوع احیای برجام و بازگشت طرفین به توافق هسته‌ای از دیگر موضوعاتی است که می‌تواند به دو شکل سبب منتفع شدن سهام ریالی شود. احیای برجام کاهش انتظارات تورمی و در نتیجه کاهش نرخ دلار را به دنبال خواهد داشت و این موضوع می‌تواند برای بنگاه‌هایی که واردات‌محور بوده، مفید واقع شود چراکه با کاهش نرخ اسکناس آمریکایی شاهد کاهش هزینه‌ها و در نتیجه افزایش سود خالص خواهند بود. در نگاهی دیگر با رفع تحریم‌های اقتصادی، مراودات مالی و اقتصادی با تولیدکنندگان خارجی تسهیل شده و شرکت‌های داخلی به راحتی می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز را در اختیار بگیرند. رئیس دولت هفته گذشته در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با مردم به‌صراحت اعلام کرد که ایران ابایی از مذاکره ندارد اما در عین حال از موضع قدرت وارد چنین جریانی خواهد شد. هر چند از سوی طرف مقابل هم پالس‌هایی درباره ابراز تمایل در راستای ادامه مذاکرات دریافت می‌شود اما در عمل تنها اظهارات هستند که مخابره می‌شوند و نه چیز دیگری. بااین‌حال همچنان کورسوی امیدی برای احیای برجام میان سرمایه‌گذاران مشاهده و باعث شده شاهد افزایش توجه به گروه‌های ریالی بورس تهران باشیم.
از سهام به صندوق؟
آنچه طی رالی اخیر بورس تهران ذهن برخی از فعالان این بازار را به خود مشغول کرده این است که چرا همانند موج‌های صعودی گذشته، در روزهای سبز شاخص‌های بورسی خبری از سهامداران خرد در سمت خرید بازار نیست؟ آیا حقوقی‌ها هستند که با حمایت از سهام موجود در پورتفوی خود سعی در شاخص‌سازی دارند؟ جواب این سوال را با نگاهی به خالص دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان دریافت. درست است که بورس‌بازان حقیقی در موج صعودی اخیر، چندان خریدار سهام نبوده‌اند اما بررسی‌ها نشان می‌دهد شاهد رشد خالص دارایی صندوق‌های سرمایه‌پذیر هستیم. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران این بار تصمیم گرفته‌اند بی‌گدار به آب نزنند و ریسک کمتری را متحمل شوند. ازاین‌رو به روش اصولی‌تر سرمایه‌گذاری یعنی سهامداری غیرمستقیم روی آورده‌اند که قابل تحسین است. معاملات غیرمستقیم که با کنترل ریسک بیشتر همراه است از سوی متخصصان در صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و می‌تواند سرمایه‌گذار را از گزند نوسان‌های اقتصادی و سیاسی اثرگذار بر بازارها محفوظ نگه دارد.
خروج دلار از حبس بازه‌ای
اسکناس آمریکایی که هفته‌های گذشته در بازه‌ای کوچک نوسان می‌کرد و نه توان عبور از محدوده ۲۷ هزار و ۳۰۰تومانی را از خود نشان می‌داد و نه فروشندگان توانسته بودند قیمت این ارز را به زیر محدوده ۲۶ هزار و ۸۰۰ تومان ببرند، در پایان هفته توانست از این بازه قیمتی خارج شود و به نیمه بالایی کانال 27 هزار تومان صعود کند. 9 روز کاری بود که دلار به چنین سطحی نرسیده بود.
از کابل به تهران
در اولین روز هفته، دلار در مسیر نزولی حرکت کرد. به این ترتیب روز شنبه، اسکناس آمریکایی ۲۳۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۲۷ هزار و ۵۰ تومان رسید. ازسرگیری فعالیت بازار صرافی و تبادل پول و ارز در کابل سبب شد تا در ابتدای هفته انتظارات معامله‌گران ارزی سبزه‌میدان تحت‌تاثیر قرار گیرد و تمایل به فروش در بازار ارز داخلی افزایش یابد. به این ترتیب روز شنبه با اعلام خبر آغاز به کار بازار صرافی کابل به نام «سرای شهزاده» توسط سخنگوی طالبان، وسترن یونیون، بزرگ‌ترین شرکت انتقال و حواله پول در جهان، اعلام کرد که خدمات خود به افغانستان را پس از حدود دو هفته تعلیق، از سر گرفته است. این مساله به آن معناست که احتمال آرام گرفتن فضای ارزی افغانستان بیشتر شده است. آرام شدن بازار ارزی کابل سیگنال خود را به بازار ارز ایران نیز ارسال کرد. گفته می‌شود از یک‌سو، با آغاز مبادلات ارزی کشور همسایه، تقاضا برای تهیه ارز به شکل اسکناس از بازار ایران کاهش پیدا می‌کند و از سوی دیگر، در صورت پایین آمدن ارزش دلار در افغانستان، امکان انتقال ارز به ایران بیشتر خواهد شد. بسیاری از معامله‌گران عنوان می‌کردند که در گذشته از بازار هرات، دلار به شکل اسکناس وارد بازار داخلی می‌شد، ولی پس از قدرت گرفتن طالبان، ورود ارز به ایران دشوارتر شد. البته برخی از معامله‌گران ارزی دیدگاه متفاوتی درباره اثرات بازار افغانستان بر بازار داخلی داشتند و معتقد بودند با ناامنی‌های افغانستان، افراد زیادی به سوی ایران آمده‌اند و با فروش ارزهای خود زمینه‌ساز تقویت سمت عرضه در بازار داخلی شده‌اند. در این میان شماری از فعالان بر این باور بودند که وقایع افغانستان چندان بازار ارز داخلی را تحت‌تاثیر قرار نداده است. این گروه اعتقاد داشتند بازار بیشتر در انتظار روشن شدن تکلیف مذاکرات هسته‌ای است و تا زمانی که ابهام مذاکراتی وجود دارد، بازیگران ارزی ترجیح می‌دهند که خریدوفروش سنگینی را انجام ندهند.
در دومین روز از معاملات هفته گذشته، فضای بازار ارز آرام بود. روز یکشنبه، دلار در روزی کم‌نوسان، ۱۱۰ تومان رشد را به ثبت رساند و به بهای ۲۷ هزار و ۱۶۰ تومان رسید. در این روز برخی فعالان انتظار داشتند که دلار در واکنش به صحبت‌های تلویزیونی رئیس‌جمهور در شنبه‌شب، دچار نوسان زیادی شود. افزایشی‌ها تاکید می‌کردند که در صحبت‌های رئیس‌جمهور خبری مبنی بر شروع قریب‌الوقوع مذاکرات هسته‌ای نبود، در نتیجه تصور می‌کردند که دلار در روز یکشنبه به راحتی در کانال ۲۷هزارتومانی پیشروی کند. در مقابل کاهشی‌ها عنوان می‌کردند که در صحبت‌های رئیسی مقاومتی در برابر مذاکره هسته‌ای وجود نداشت و حتی چنین برداشتی را مطرح می‌کردند که رئیس‌جمهور تمایل به حل عملی مناقشات هسته‌ای داشت. رئیسی شنبه‌شب در بخشی از صحبت‌های خود عنوان کرد که «ما به دنبال مذاکره نتیجه‌محور هستیم».
به هر روی این برداشت معامله‌گران از صحبت‌های رئیسی موجب شد که بازار در روز شنبه نتواند تصمیم قطعی برای رشد یا کاهش قیمت بگیرد. برخی از فعالان عنوان می‌کردند که خبرهای جدید از افغانستان در رشد قیمت دلار اثر داشت. معامله‌گران در کانال‌های اطلاع‌رسانی خود عنوان می‌کردند که طالبان خروج دلار از افغانستان را ممنوع کرده است و همین عامل از لحاظ روانی بازار داخلی را تحت‌تاثیر قرار داد. البته برخی از فعالان عنوان می‌کردند که این خبر مربوط به گذشته بوده و تنها نوسان‌گیران با استفاده از آن سعی کردند که بازار روز یکشنبه را افزایشی کنند. شماری از فعالان نیز افزایش تقاضای حواله‌ای را در رشد روز یکشنبه قیمت دلار موثر دانستند.
عدم‌قطعیت دلاری
در سومین روز هفته، دلار کانال ۲۷هزارتومانی را از دست داد. به گفته فعالان، عبور بازار از دو عدم قطعیت موجب شد که سطح خریدها کاهش پیدا کند. با کاهش توان دلار برای صعود، به مرور فروشندگان وارد بازار شدند و توانستند قیمت دلار را پایین ببرند. به این ترتیب روز دوشنبه اسکناس آمریکایی ۱۸۰ تومان افت قیمت را به ثبت رساند و به بهای ۲۶ هزار و ۹۸۰ تومان رسید. به گفته فعالان، با مشخص شدن کابینه دولت و عبور از خلأ دوران انتقال دولت، وضعیت ابهام در میان معامله‌گران کاهش یافته است. در کنار این، اوضاع منطقه در روزهای اخیر آرام‌تر شده و سطح تنش‌ها کاهش پیدا کرده است. این دو موضوع تا حدی جو نااطمینانی معامله‌گران بازار را کاهش داد و موجب فشار بر فروشندگان شد. بااین‌حال، در صورتی که اسکناس آمریکایی به زیر محدوده ۲۶ هزار و ۸۰۰ تومان نرود، ممکن است بار دیگر میزان خریدها افزایش پیدا کند و دلار به کانال ۲۷ هزارتومانی برگردد. فشار فروش دلار موجب شد که در بازار سکه امامی نیز قیمت فلز گرانبهای داخلی در جهت کاهشی قرار بگیرد. در این روز سکه ۵۰ هزار تومان افت قیمت را به ثبت رساند و به بهای ۱۲ میلیون و ۵۰ هزار تومان رسید. به گفته فعالان، جدا از فشار کاهش دلار، سکه تحت‌تاثیر پایین رفتن قیمت طلای جهانی نیز قرار داشت. طلا تا ساعت سه بعدازظهر روز دوشنبه تمایل افزایشی خاصی از خود نشان نداد و اوضاع به کام کاهشی‌های بازار بود. به نظر می‌رسد فشار دو متغیری اونس و دلار موجب شد سکه کمی عقب‌نشینی قیمتی را تجربه کند. با این حال، حفظ مرز ۱۲ میلیون تومانی موجب شد انتظارات کاهشی به صورت جدی در بازار تقویت نشود. سکه برای اینکه با فشار فروش سنگین مواجه شود، نیاز دارد که حمایت ۱۱ میلیون و ۸۰۰هزارتومانی را از دست بدهد. نکته جالب این بود که در ساعات انتهایی روز شایعاتی درباره رد سفر احتمالی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران شنیده شد. خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال عنوان کرد: «شنیده‌ام که پاسخ ایران به درخواست رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دیدار جهت مذاکره و همچنین اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دستگاه‌های نظارتی منفی بوده است.» نوسان‌گیران با انتشار این خبر و جوسازی پیرامون آن، سعی کردند در ساعات انتهایی روز کمی قیمت دلار را بالا بیاورند. حتی ساعت پنج بعدازظهر اسکناس آمریکایی بالای محدوده ۲۷ هزار و ۵۰ تومان معامله شد. در چهارمین روز هفته، خریداران دست بالا را در معاملات ارزی به دست آوردند و توانستند قیمت اسکناس آمریکایی را به بالای کانال ۲۷ هزار تومان ببرند. ساعت سه بعدازظهر روز سه‌شنبه اسکناس آمریکایی با قیمت ۲۷ هزار و ۲۰۰ تومان مورد معامله قرار گرفت که ۲۲۰ تومان بالاتر از روز دوشنبه بود. رشد قیمت دلار در شرایطی صورت گرفت که در روز دوشنبه بیشتر معامله‌گران فروشنده بودند. به گفته برخی فعالان، چرخش رفتاری معامله‌گران در روز سه‌شنبه بیشتر وابسته به اخبار و شایعات سیاسی بود. از یک‌سو، نوسان‌گیران در کانال‌های اطلاع‌رسانی خود این شایعه را به نقل از خبرنگار وال‌استریت ژورنال مطرح کردند که ایران سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی اتمی به ایران را رد کرده است. در کنار این، برخی از فعالان، از اظهارات جدید فرانسوی‌ها درباره برنامه اتمی ایران، چنین برداشتی را مطرح کردند که مذاکرات پیش روی هسته‌ای با دشواری‌های خاص خود روبه‌رو است. وزارت خارجه فرانسه اخیراً عنوان کرده بود که ایران باید بدون تاخیر همکاری خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سر بگیرد. در ساعات پایانی شب سه‌شنبه نرخ دلار به گزارش آژانس انرژی اتمی در رابطه با عدم همکاری ایران واکنش نشان داد و به نیمه کانال 27هزارتومانی رسید. این روند در دادوستدهای روز چهارشنبه نیز ادامه یافت و دلار به محدوده 27 هزار و 650 تومان رسید.
یک هفته با کریپتوها
تا میانه روز چهارشنبه ارزش بازار رمزارزها به دو هزار و 50 میلیارد ریال رسیده بود که نسبت به چهارشنبه ماقبل افت بیش از شش‌درصدی را نشان می‌داد. معروف‌ترین و البته بزرگ‌ترین ارز این بازار یعنی بیت‌کوین در جریان دادوستدهای هفته گذشته تا میانه کانال 52 هزاردلاری نیز پیشروی کرد اما در پایان هفته با دریافت سیگنالی منفی از ال‌سالوادور نزولی شد. رئیس‌جمهور ال‌سالوادور پس از رسمی شدن بیت‌کوین در این کشور کیف پول‌های مورد استفاده را ناکارآمد خواند. همراه با این اتفاق قیمت بیت‌کوین سقوط کرد و سرمایه بازار رمزارزها 300 میلیارد دلار پایین آمد. بیشترین و کمترین قیمت بیت‌کوین در روز چهارشنبه حدود 21 درصد اختلاف داشت. به این ترتیب بیت‌کوین معاملات هفتگی خود را با افت پنج‌درصدی به پایان رساند و روز چهارشنبه به 46 هزار و 500 دلار رسید. اتریوم نیز معاملات هفتگی خود را با ریزش بیش از 10درصدی به پایان رساند.
مسکن همچنان در رکود
بازار مسکن چند سالی است که با رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند اما این انجماد معاملاتی نیز نتوانست مانع از رشد قیمت در بازار ملک شود. شرایطی که سبب شد تا بسیاری از متقاضیان خرید مسکن حتی با دریافت وام‌های مربوطه نیز نتوانند از پس خرید خانه برآیند. روز چهارشنبه مدیرعامل بانک مسکن اعلام کرد با توجه به افزایش قیمت‌ها، مجدد پیشنهاد افزایش سقف وام به یک میلیارد تومان را برای مسکن پس‌انداز جوانان دادیم که مورد موافقت شورای پول و اعتبار قرار گرفت. به این ترتیب متقاضیان می‌توانند در شعب بانک مسکن برای وام جدید افتتاح حساب کنند. سقف وام در تهران، یک میلیارد تومان، شهرهای بزرگ ۸۵۰ و سایر شهرها ۷۰۰ میلیون تومان پرداخت می‌شود. البته باید توجه داشت برای دریافت وام مسکن جوانان نیاز به پنج تا 15 سال سرمایه‌گذاری در بانک است و طبیعتاً در 15 سال آینده، یک میلیارد تومان فعلی حتی هزینه بخش کوچکی از خرید مسکن را نیز پوشش نخواهد داد.
