هسته سخت

مبحث سرمایه‌گذاری جسورانه به‌طور جدی از سال 1391 با شکل‌گیری نخستین وی‌سی خصوصی کشور آغاز شد. تا قبل از آن، بازیگران فعال حوزه فناوری به دلیل محدود بودن نمونه‌های موفق و شاخص در این حوزه، موفق به جذب سرمایه مورد نیاز برای محصولات خود نشده بودند یا اگر هم جذب سرمایه‌ای رخ می‌داد، از آنجا که فرهنگ استفاده از این نوع خدمات یا محصولات هنوز به‌ درستی شکل نگرفته بود و استفاده از خدمات اینترنتی بر بستر تلفن همراه آنچنان همه‌گیر نشده بود، این سرمایه‌گذاری عموماً با شکست مواجه می‌شد. اما امروز که ضریب نفوذ اینترنت در کشور به 90 درصد رسیده است و بیش از 70 میلیون نفر به خدمات اینترنتی دسترسی دارند، موتور رشد فعالیت استارت‌آپی و شرکت‌های فعال در حوزه توسعه اپلیکیشن بیش از پیش گرم شده است و هر روز بر سرعت حرکت و تنوع خدمات این حوزه افزوده می‌شود. همواره یکی از محرک‌های اجتماعی و روانی برای ورود سرمایه‌گذاران به حوزه‌های پرریسک، حضور چندین نمونه موفق و بنام از شرکت‌هایی است که در ابتدا با اندک سرمایه شروع به کار کردند و اکنون بالغ بر چندصد میلیارد تومان ارزش دارند.

روند شکل‌گیری و سرمایه‌گذاری صندوق‌های جسورانه بورسی و خصوصی در پنج سال گذشته حاکی از تاثیرپذیری سرمایه‌گذاران از ظهور برندهای شاخصی چون دیجی‌کالا، کافه بازار و... بوده است.

از سوی دیگر، ورود نهادهای دولتی چون معاونت علمی-‌فناوری ریاست‌جمهوری در راستای حمایت‌های مادی و معنوی به‌ عنوان یک کاتالیزور برای ورود سرمایه‌های سرگردان اقتصاد به این بخش از اقتصاد عمل کرده است. معافیت‌های بیمه‌ای و مالیاتی و در دسترس بودن وام‌های ارزان‌قیمت نیز از جذابیت‌های فعالیت و سرمایه‌گذاری در این حوزه به شمار می‌آید.

عمده این وقایع در پنج سال اخیر رخ داده است و این در حالی است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در زمان ورود به این حوزه، دوره کسب بازدهی خود را پنج تا هفت سال می‌دیده‌اند. به بیانی دیگر از سنوات اخیر، شمارش معکوس برای شناسایی بازدهی در صندوق‌هایی که در ابتدای این ‌روند رو به رشد وارد بازار شده‌اند، آغاز شده است.

کسب بازدهی این صندوق‌ها معمولاً به دو گونه امکان‌پذیر است. دریافت سود تقسیمی ناشی از فعالیت شرکت سرمایه‌پذیر و سود حاصل از فروش سهام شرکت. کاهش رشد اقتصادی کشور در سال گذشته که به دلیل بازگشت تحریم‌ها بوده است موجب شده تا فضای رکود تورمی غیرقابل انکاری در اقتصاد کشور شکل بگیرد و در نتیجه به قدرت خرید بازار هدف این کسب‌وکارها که عمدتاً عموم جامعه هستند صدمه وارد کند. رشد چشمگیر و نمایی قیمت نیروی کار خبره و سایر نهاده‌های تولید از سوی دیگر موجب افزایش بهای تمام‌شده ارائه خدمات و زیان‌ده بودن بخش عمده‌ای از فعالیت‌های این کسب‌وکارها شده است. از این‌رو سرمایه‌گذارانی که به فکر کسب سود تقسیمی در میان‌مدت بوده‌اند به شدت در مضیقه مالی قرار گرفته‌اند و حتی در سرمایه‌گذاری‌های پیش روی خود دچار تردید شده‌اند. دسته دیگری از سرمایه‌گذاران که به فروش سهام خود و خروج موفق امیدوار بودند به دلیل نبود بستری منسجم و کارا برای تسهیل چنین معاملاتی از خرید، فروش و حتی معاوضه سهام خود باز مانده‌اند. در شرایط اقتصادی کنونی شاید تنها راه‌حل برای تهییج سرمایه‌گذاران به ورود دوباره به این حوزه، شکل‌گیری بستری برای تسهیل خروج موفق سهامداران از سرمایه‌گذاری‌های جاری‌شان باشد.