دوقطبی‌سازی جامعه

از همان زمان که یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم بحث 96 درصد فقیر و چهار درصد غنی را در جامعه مطرح کرد تاکنون هنوز به صورت مشخص اعلام نشده که این تقسیم‌بندی بر اساس چه معیار و خط‌کشی‌ای بوده است. گروهی از حامیان محمدباقر قالیباف که این شعار را مطرح کرده، مدعی هستند منظور وابستگان به دولت‌های پیشین است که با رانت اطلاعاتی خود ثروت گزافی به دست آورده‌اند و گروهی از منتقدان طرح چنین شعاری هم معتقدند معیار خاصی وجود نداشته است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور فعلی نیز در مناظره دوم تلویزیونی با کنایه، جدا کردن 96‌درصدی جامعه را به واسطه سال 96 عنوان کرد که این سخن او، واکنش خاصی هم از سوی طراح آن در پی نداشت. اما جدای از مشخص نبودن منبع چنین تقسیم‌بندی‌ای، آیا چنین نگاهی به جامعه،‌ برای جامعه و اقتصاد کشور تبعاتی در پی نخواهد نداشت؟ علاوه بر قالیباف، ابراهیم رئیسی دیگر کاندیدای ریاست‌جمهوری نیز در فیلم تبلیغاتی خود به تقسیم‌بندی جامعه به دو دسته فقیر و غنی اشاره قابل توجهی داشت و از سوی دیگر وی در مناظره‌ها با اشاره به تغییرات ضریب جینی بر تشدید فاصله فقیر و غنی در دوران فعالیت دولت یازدهم تاکید چندباره داشته است. این در حالی است که اقتصاددانانی مانند داود سوری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف چندان چنین تغییراتی در متغیری چون ضریب جینی را قابل اعتماد نمی‌دانند. به هر ترتیب به نظر می‌رسد برخی کاندیداها به دنبال برجسته کردن تقسیم‌بندی فقیر و غنی در جامعه هستند که این موضوع مورد نقد حسن روحانی و اسحاق جهانگیری، دو کاندیدای دیگر ریاست‌جمهوری است. آنها معتقدند این مرزبندی‌ها درست نیست و نباید برای کسب رای، جامعه را به دو قسمت تقسیم کرد. با این حال،‌ قالیباف از عبارت زالوصفت برای آن چهار درصد از جامعه مورد اشاره خود استفاده کرده و در مناظره دوم از عباراتی مانند واردات‌چی هم بهره برده است. عبارتی که یادآور واژه‌های برخاسته از ادبیات ضدسرمایه‌داری دهه‌های پیشین است. آیا توجه به سمت چنین ادبیاتی و تقسیم کشور به دو دسته فقیر و غنی جزئی از ادبیات پوپولیسم است؟ این دوقطبی کردن برای نظام سیاسی و اقتصادی کشور چه خطراتی دارد و آیا سودی برای جامعه ایرانی می‌تواند به همراه داشته باشد؟