ترحیم نفت
آیا در این گور مرده‌ای هست؟
افت تقاضا و قیمت نفت چند سالی است که بر بازار جهانی نفت حاکم شده و تفاوت این کاهش قیمت با آنچه در دهه‌های قبل رخ داده بود، این است که تحلیلگران بازار می‌گویند احیای دوباره‌ای در کار نیست و تولیدکنندگان باید به ارقام کمتر از 50 دلار برای هر بشکه عادت کنند. علاوه بر این باید این نکته مهم را هم به خاطر داشته باشند که تقاضا برای نفت خام حتی پس از رفع بحران همه‌گیری کووید 19 و احتمال یک تقویت کوتاه‌مدت، رو به نزول خواهد رفت. احتمالاً تولیدکنندگان نفت برای فروش ذخایر زیرزمینی‌شان با قیمت‌های به‌صرفه و سودآور کمتر از دو دهه فرصت داشته باشند و نفت قافیه را به پیشرفت فناوری، افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف سوخت، فزونی گرفتن تولید انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر، تعهدهای سخت‌تر دولت‌ها برای کاهش آلودگی محیط زیست ببازد و قیمت نفت روزبه‌روز پایین‌تر بیاید. اما آیا کشورهای تولیدکننده نفت توان رویارویی با این کاهش درآمد را دارند؟
مطالعات نشان می‌دهد کشورهای نفتی از هم‌اکنون با کسری بودجه مواجه‌اند و هزینه‌هایشان که طی سال‌های وفور درآمد متناسب با افزایش درآمدها بالا رفته، حالا با این کاهش قیمت متوازن نیست، در حدی که اکونومیست می‌نویسد دولت الجزایر به نفت 157دلاری نیاز دارد تا بودجه‌اش متوازن شود و وضعیت سایر کشورهای نفت‌خیز هم چندان بهتر نیست و به نوعی همه درگیر ناترازی بودجه شده‌اند. تلاش دولت‌های نفتی برای جایگزین کردن درآمدهای نفتی با سرمایه‌گذاری در دیگر حوزه‌ها هم هنوز چندان جواب نداده، لااقل به‌اندازه‌ای که خیالشان را از نبود درآمد فروش نفت خام راحت کند.
در این میان وضعیت اقتصاد ایران پیچیده‌تر است، در حالی که امارات سرمایه‌گذاری زیادی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی و دریایی داشته، عربستان به سمت تولید فرآورده‌ها و سرمایه‌گذاری خارجی رفته و قطر صنعت گاز خودش را تقویت کرده است، ایران هنوز در حال تلاش برای شکستن تحریم و بازگشت به بازار جهانی نفت و برگرداندن درآمدهای نفتی به بودجه‌اش است. سیاستگذار ایرانی هنوز به این واقعیت توجهی نشان نداده است که به زودی در این گور مرده‌ای نخواهد بود و از این جوی مرواریدی صید نخواهد کرد. شاید این‌گونه دست از رویای افزایش رفاه مبتنی بر نفت خام دست بردارد.
