رکورد جدید تورم
نام بیژن زنگنه در فهرست تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت
قرار گرفتن نام بیژن زنگنه و چندین شخص و شرکت مرتبط با وزارت نفت ایران در فهرست تحریم کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا، جدی‌تر شدن خبرهای مربوط به تهاتر نفت ایران با کالاهای اساسی، ثبت رکورد جدید تورم و واکنش انتقادی بخش خصوصی به اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی درباره صادرکنندگان کارتن‌خواب از مهم‌ترین خبرهای اقتصادی هفته گذشته بود.
همزمان با رکوردشکنی نرخ ارز، نرخ تورم ماهانه مهرماه به هفت درصد رسید که دومین تورم ماهانه بالا در دهه 90 و بالاترین نرخ تورم ماهانه در دو سال اخیر به شمار می‌آید. در این ماه، گروه حمل و نقل که خودرو وزن 30درصدی در بین کالاهای بادوام دارد، تورم ماهانه 17درصدی را به ثبت رساند. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهای بادوام که ماه قبل به 92 درصد رسیده بود، در مهرماه رکورد 5 /136 درصد را ثبت کرد تا این کالاها نسبت به مهر 98، رشد قیمت بیش از دو برابر داشته باشند. روزنامه خراسان نوشت: در این شرایط به نظر می‌رسد روند خودافزا و مستمر نقدینگی، به موتور قوی تورمی تبدیل شده و باید هر چه زودتر چاره‌ای برای آن اندیشیده شود. به گزارش مرکز آمار، نرخ تورم به روند صعودی سریع خود ادامه داد و دومین نرخ رشد ماهانه در دهه 90 را با رشد هفت درصد ثبت کرد. این یعنی قیمت‌ها در مهرماه نسبت به شهریورماه، به طور متوسط هفت درصد افزایش یافته‌اند. در این مدت تورم ماهانه کالاهای خوراکی از سه درصد در شهریور به 7 /5 و تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی از 9 /3 درصد در شهریور به 6 /7 درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر این گزارش حاکی از این است که روند تورم نقطه‌ای همچنان در حال افزایش است. به طوری که قیمت کالاها و خدمات در مهرماه امسال نسبت به مهرماه سال گذشته به طور متوسط 4 /41 درصد افزایش یافته‌اند. بیشترین نرخ تورم نقطه‌ای در دو سال اخیر تا پیش از این، در مردادماه 98 با رقم 6 /41 درصد ثبت شده بود. نرخ تورم 12 ماه منتهی به مهرماه نیز طبق این گزارش به 2 /27 درصد رسیده است که نسبت به ماه قبل از آن 2 /1 واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد. در همین مورد دنیای اقتصاد نیز با اشاره به فاصله سه واحد‌درصدی مهر ماه با تورم هدف‌گذاری‌شده نوشت: نگاهی به داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد تورم میانگین مهرماه ۹۹ به عدد ۲ /۲۷ درصد رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از شهریور ۹۸ که نرخ تورم میانگین ۷ /۴۲ درصد بود تا مرداد ماه ۹۹ روند تورم میانگین نزولی بوده است، به‌طوری‌که در مرداد ۹۹ این عدد به ۸ /۲۵ درصد رسید اما در شهریور و مهر ۹۹ این روند نزولی وارونه و به روند صعودی تبدیل شد. به‌طوری که در شهریور و مهر ۹۹ ارقام تورم میانگین به ترتیب ۲۶ و ۲ /۲۷ درصد را نشان می‌دهد.
انتقاد از بحث «کارتن‌خواب‌های صادرکننده»
هفته گذشته جزئیات عملکرد صادرکنندگان در رفع تعهد ارزی منتشر شد که داده‌های اعلامی نشان می‌دهد از فروردین ۹۷ تا فروردین ۹۹ در مجموع ۲۱ هزار و ۲۵۴ واحد اعم از تولیدی و غیرتولیدی صادرات انجام داده‌اند که رقم صادرات آنها ۱ /۵۷ میلیارد یورو بوده و جمع تعهدات ارزی آنها ۳ /۵۱ میلیارد یورو ثبت شده که از این عدد ۳۵ میلیارد یورو به چرخه اقتصادی کشور بازگشته است. دنیای اقتصاد با این مقدمه توضیح داده است: این آمار حکایت از افزایش ۱۵درصدی تعداد صادرکنندگان با ایفای ۱۰۰درصدی تعهدات ارزی در شهریورماه امسال نسبت به تیرماه دارد. در واقع دو هزار و ۳۷۱ صادرکننده با صادرات ۱۷ میلیارد‌یورویی، ۳ /۱۵ میلیارد یورو به چرخه اقتصادی کشور بازگردانده‌اند. بازگشت ارز حاصل از صادرات به یک مساله عمومی تبدیل شده و دیگر مختص جامعه تجار و دولتمردان نیست چراکه مسوولان ذی‌ربط بخشی از گرانی قیمت ارز را به عدم بازگشت ارزهای صادراتی گره زده‌اند و از آنجا که نرخ ارز و افزایش آن برای آحاد مردم مساله‌ای مهم است، میزان بازگشت ارز صادراتی نیز در راس توجه همگان قرار گرفته است.
با وجود افزایش ایفای تعهدات ارزی اما همچنان این موضوع چالش‌های قابل تاملی را به همراه دارد. پس از آنکه رئیس کل بانک مرکزی در این مورد گلایه‌هایی را مطرح کرد و از فعالیت ۷۰ صادرکننده کارتن‌خواب خبر داد، بخش خصوصی واکنش‌هایی نسبت به این موضوع نشان داد. دنیای اقتصاد در گزارشی از این واکنش‌ها نوشت: رئیس اتاق ایران در نامه‌ای به رئیس‌کل بانک مرکزی خواستار معرفی صادرکنندگان کارتن‌خواب شد. عبدالناصر همتی خبر از فعالیت ۷۰ صادرکننده کارتن‌خواب داده بود که ارز خود را به کشور بازنگردانده‌اند. اکنون بخش خصوصی ضمن انتقاد از این اظهارنظر، خواستار شفاف‌سازی در این زمینه شده است؛ به‌گونه‌ای که رئیس اتاق ایران در نامه مذکور از رئیس‌کل بانک مرکزی درخواست کرده است که مشخصات دقیق این صادرکنندگان را به اتاق بازرگانی ایران اعلام کند. همزمان اتاق تهران در اطلاعیه‌ای از اظهارات رئیس‌کل انتقاد کرده است. در متن نامه شافعی به همتی آمده است: «پیرو جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی که در تاریخ ۲۸ مهرماه در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شده، جنابعالی مطالبی را بیان کردید مبنی بر اینکه ۲۵۰ صادرکننده که رقم صادرات آنها هفت میلیارد دلار است، ارز خود را به کشور برنگردانده‌اند و در همین راستا به قوه قضائیه معرفی شده‌اند. همچنین تاکید کردید که بر اساس گزارش وزارت اطلاعات تعداد 70 نفر از این صادرکنندگان کارتن‌خواب هستند. این موضوع توسط جنابعالی در محافل دیگر هم مطرح شده است و از این‌رو به‌منظور شفاف‌سازی و بررسی چگونگی امر در اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور و همچنین سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور در صدور کارت بازرگانی و اعلام واقعیت‌های به‌دست‌آمده به مراجع مربوطه تقاضا دارد دستور فرمایید مشخصات کامل ۲۵۰ صادرکننده و خاصه ۷۰ صادرکننده به گفته جنابعالی کارتن‌خواب با ذکر شماره کارت بازرگانی، میزان صادرات و تاریخ صادرات آنها هرچه سریع‌تر در اختیار اتاق بازرگانی ایران قرار گیرد.»
12 هزار صادرکننده جعلی
به این ترتیب چالش بین بانک مرکزی و بخش خصوصی وارد مرحله جدیدی شد. روزنامه شرق نوشت: چالش بین بانک مرکزی و بخش خصوصی از زمانی که قانون رفع تعهد ارزی و بخشنامه‌های مرتبط با آن مطرح شد، هر روز وارد مرحله جدیدتری می‌شود. در آخرین اظهارات بانک مرکزی درباره رفع تعهد ارزی، اعلام شد که 15 هزار رکورد با تعهد ارزی صفر وجود دارد و این خبر به این مفهوم بود که برخی از بازرگانان ارز خود را به کشور بازنگردانده‌اند اما حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران به «شرق» می‌گوید: بررسی‌های اتاق نشان می‌دهد که از رکوردهای با رفع تعهد صفر، بیش از سه هزار مورد مربوط به اعضای اتاق و دارندگان کارت بازرگانی است و 12 هزارو 205 نفر افرادی هستند که بانک مرکزی هم درباره هویت آنها اطلاعات درستی در اختیار ندارد. نمی‌دانیم این افراد پیله‌ور هستند یا در قالب ملوانی و بازارچه مرزی فعالیت می‌کنند. او می‌گوید که سیاست‌های متناقض بانک مرکزی به‌ویژه اعمال معافیت ارزی برای صادرات زیر یک میلیون دلار، تمایل به صدور محصولات در قالب‌های خرد را تشدید کرده است.
تهاتر نفت با کالاهای اساسی
هر چند تهاتر نفت با کالاهای اساسی از زمان تحریم نفتی در دستور کار دولت قرار گرفته بود، اما به دلیل اعمال قدرت شدید انجام این کار با موانعی روبه‌رو بود چرا که برخی کشورها از انجام این کار با ایران به دلیل ترس از تنبیه آمریکا خودداری می‌کردند. روز دوشنبه 5 آبان ماه روزنامه اعتماد در گزارشی با تیتر تهاتر نفت با کالا، نوشت: با یادداشت اخیر همتی در صفحه اینستاگرامش به نظر می‌رسد قرار است این موضوع بار دیگر با جدیت بیشتری مورد استفاده قرار گیرد. به نظر می‌رسد جدی شدن بحث استفاده از این ابزار برای دوره تحریم بستگی زیادی به گزارش رویترز در خصوص افزایش صادرات نفت ایران دارد. در این گزارش آمده بود که فروش نفت ایران افزایش چشمگیری داشته است. روز گذشته (یکشنبه 4 آبان ماه) نیز خبرهایی مبنی بر افزایش 26درصدی واردات نفت چین از ایران منتشر شد. به نظر می‌رسد مسوولان در نظر دارند از طریق کشورهایی که همچنان از ایران نفت می‌خرند، تهاتر نفت با کالا را انجام دهند.
تحریم بیژن زنگنه و همکاران
قرار گرفتن نام بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان، در فهرست تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا از دیگر خبرهای مهم هفته گذشته بود. روزنامه ایران در شرح این ماجرای تازه نوشت: خزانه‌داری آمریکا چند شخص و نهاد ایرانی از جمله وزیر نفت را به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. بیژن زنگنه، وزیر نفت هم در واکنش، این اقدامات را غیر‌موثر دانست. به گزارش ایرنا، وزارت خزانه‌داری آمریکا شامگاه دوشنبه در سایت رسمی خود اعلام کرد که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این نهاد وزارت نفت، شرکت ملی نفت ایران (NIOC) و شرکت ملی نفتکش ایران را به فهرست تحریم‌های واشنگتن علیه تهران افزوده است. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا همچنین چندین نهاد و شخص مرتبط با وزارت نفت ایران را که در فروش بنزین به ونزوئلا نقش داشته‌اند در فهرست تحریم‌ها قرار داده است. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران، مسعود کرباسیان مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، نصرالله سردشتی مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران، علیرضا صدیق‌آبادی مدیرعامل پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و علی‌اکبر پورابراهیم مدیرعامل شرکت نیکو اشخاص حقیقی تحریم‌شده هستند. مدیریت کشتی اطلس و شرکت مدیریت کشتی آتلانتیک، شرکت مبین اینترنشنال، هلدینگ مبین و شرکت تجارت سوخت عمان نیز به عنوان نهادهای مرتبط با شرکت ملی نفت ایران در این فهرست قرار گرفته‌اند. همچنین شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، شرکت خطوط لوله و ارتباطات نفتی ایران، شرکت ملی مهندسی و ساخت نفت ایران، شرکت پالایش نفت آبادان، شرکت پالایش نفت امام خمینی شازند و شرکت ملی پتروشیمی به عنوان شرکت‌های تابعه وزارت نفت شامل این تحریم‌ها شده‌اند. ساعتی پس از اعلام این تحریم‌ها، بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان در توئیتی نوشت: «تحریم من و همکارانم واکنش منفعلانه به شکست سیاست واشنگتن برای به صفر رساندن صادرات نفت است. دوران یکجانبه‌گرایی در جهان به پایان رسیده است. صنعت نفت ایران از پا نخواهد نشست.» او همچنین در ادامه این توئیت نوشت: «هیچ دارایی هم در خارج از ایران ندارم که شامل تحریم شود. جان و مال و آبرویم فدای ایران.»
♦♦♦
ایرنا: اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: دولت به‌خاطر رعایت حال مردم و کمک به معیشت جامعه ارز کالاهای اساسی را با قیمت ۴۲۰۰ تومان تامین کرده است و اگر وارد‌کننده‌ای بخواهد از این ارز سوءاستفاده کند به کشور خیانت کرده است و باید به طور جدی با او برخورد شود.
ایسنا: نمایندگان مجلس شورای اسلامی به طرح الزام دولت به پرداخت یارانه تامین کالاهای اساسی رای دادند.
خبرآنلاین: علیرضا رزم‌حسینی وزیر صنعت، معدن و تجارت (صمت) گفت: با توجه به ظرفیت مناسب تولید روغن نباتی در کشور و تمهیدات اندیشیده‌شده، بخش خصوصی با همکاری ارکان دولتی مرتبط با موضوع، جهت ایجاد تعادل در روند تولید و تامین نیاز بازار به این کالا اقدام کند.
خبرآنلاین: امیرتقی خان تجریشی رئیس هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار ورود مجدد نقدینگی سرگردان به بازار سرمایه را نیازمند افزایش هماهنگی نهادها در جهت افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران ارزیابی کرد و گفت: باید توجه داشت که در کنار تلاش برای استفاده از فرصت پیش‌آمده برای تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی از طریق بازار سرمایه، اقدام‌های دیگری نیز با هدف اصلاح نحوه ورود مردم به بازار سرمایه انجام شود.
ایلنا: سخنگوی وزارت نفت تاکید کرد: وزیر نفت به‌رغم این تحریم‌ها می‌تواند طبق روال گذشته در تمامی جلسات بین‌المللی حضور داشته باشد.
ایرنا: مجید نوروزی معاون امور ناشران و اعضای بورس گفت: با توجه به برنامه توسعه‌ای بورس اوراق بهادار تهران در حوزه پذیرش اوراق بهادار مبنی بر الکترونیکی کردن فرآیند پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران، سامانه پذیرش راه‌اندازی شده است.
فارس: براساس گزارش بانک مرکزی درباره وضعیت بازار مسکن در تهران در مهرماه که دیروز منتشر شد، متوسط قیمت فروش یک متر مربع زیربنای واحدهای مسکونی شهر تهران در ماه گذشته (مهرماه) به ترتیب با 10 و 1 /110 درصد افزایش نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به 26 میلیون و 720 هزار تومان رسید. به عبارت دیگر، نرخ تورم نقطه‌ای (نرخ تورم این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل) مسکن در مهرماه مجدداً سه‌رقمی شده است.
مهر: محمد اسلامی وزیر راه‌و‌شهرسازی درباره افزایش سقف وام خرید مسکن گفت: منتظریم تا قیمت‌ها فروکش کند و سپس سر فرصت در این باره تصمیم‌گیری کنیم.
ایسنا: پایگاه خبری هندی فایننشیال‌اکسپرس نوشت: در آستانه نشست وزیران ۲+۲ میان آمریکا و هند، واشنگتن به دهلی‌نو اعلام کرد که توسعه بندر چابهار در ایران از تحریم‌های آمریکا علیه ۱۸ بانک ایرانی معاف خواهد بود.
♦♦♦
روغن در تابه گرانی و کمبود
خراسان نوشت: به‌رغم تاکید دولت برای کنترل قیمت کالاهای اساسی از راه‌های مختلف از جمله تامین ارز 4200تومانی و نیز نظارت‌های میدانی، این کالاها با کمبود عرضه و رشد یک‌ماهه 16درصدی مواجه شده‌اند. گزارش‌های مردمی از گرانی و کمبود روغن در بازار خبر می‌دهد. طبق اعلام مرکز آمار نیز این گروه از محصولات در مهرماه، تورم ماهانه 2 /16درصدی داشته‌اند که بیشترین رقم در بین کالاهای خوراکی و دومین رقم در بین کل گروه‌های کالایی است. دبیر انجمن صنفی صنایع روغن از کاهش 50درصدی واردات روغن خام در سال 99 خبر داده است. زمزمه‌ها همچنین از خطر تعطیلی کارخانه‌های این صنعت خبر می‌دهد.
حقوق بازنشستگان تراز شد
ایران نوشت: همسان‌سازی حقوق بازنشستگان بالاخره به سرانجام رسید و بازنشستگان لشکری، کشوری و تامین اجتماعی می‌توانند حقوقی برابر دریافت کنند. ۱۴ سال بود که با دلایل مختلف طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به سرانجام نمی‌رسید، ولی در سال پایانی دولت با وجود محدودیت‌های منابع مالی این طرح اجرایی شد. با اجرای طرح یاد‌شده به طور متوسط یک میلیون و ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان به حقوق هر بازنشسته اضافه خواهد شد بدین جهت حداقل دریافتی بازنشستگان کشوری با ۳۰ سال سابقه کار بین سه میلیون و ۵۰۰ هزار تا سه میلیون و ۷۰۰ هزارتومان و بازنشستگان لشکری از چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تا چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تومان خواهد بود.
تخلف دولت در تهاتر ۳۲ هزار‌میلیاردی
شرق نوشت: هیات وزیران تیرماه سال جاری تصویب کرد ۳۲ هزار میلیارد تومان از سهام ۹ شرکت دولتی به جای بدهی‌ها به تامین اجتماعی واگذار شود. بر اساس این مصوبه، پالایشگاه نفت امام خمینی(ره) شازند، طلای زرشوران، آلومینیوم جاجرم، آلومینیوم جنوب، تجهیزات سنگین هپکو، پتروشیمی دماوند، توسعه گردشگری ایران و ماشین‌سازی تبریز به ازای ۳۲ هزار میلیارد تومان از مطالبات تامین اجتماعی به این مجموعه واگذار شد. حالا احمد علیرضا‌بیگی، عضو هیات تحقیق و تفحص از سازمان خصوصی‌سازی، در نامه‌ای به رئیس مجلس، واگذاری این شرکت‌های دولتی به تامین اجتماعی را خلاف قانون اساسی، قانون برنامه پنجم توسعه و سیاست‌های کلی اصل ۴۴ و تکرار تخلفات در واگذاری‌ها اعلام کرده است.
توقف درجه اعتبار صادراتی ایران
دنیای اقتصاد نوشت: جدیدترین گزارش سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) نشان می‌دهد که رتبه ریسک اعتبار صادراتی ایران نسبت به رتبه قبلی تغییری نکرده و روی عدد هفت ایستاده است. گزارش جدید این سازمان حاکی از آن است که رتبه ایران در مقایسه با گزارش ۲۵ ژوئن ۲۰۲۰ بهبود نیافته و همچنان بدترین رتبه یعنی رتبه هفت را ثبت کرده. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی سالانه سه یا چهار گزارش از وضعیت ریسک اعتبار صادراتی کشورها منتشر می‌کند و کشورها را از رتبه یک تا هفت از یکدیگر تفکیک می‌کند. دلیل عدم بهبود شاخص برای ایران این است که وضعیت ایران از دو جنبه شاخص‌های اقتصادی و تحریم‌های خارجی تغییری نکرده و حتی تشدید شده است.