کلارک ایرانی*

توسعه کمی و کیفی آموزش اقتصاد در یک دهه اخیر در کشور قابل توجه بوده است. استقبال مناسب‌تر داوطلبان ادامه تحصیل در رشته اقتصاد به‌خصوص در مقاطع تحصیلات تکمیلی منجر به بهبود تعداد و کیفیت دانش‌آموختگان تحصیلات تکمیلی رشته اقتصاد در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور شده است. این رشد کمی و کیفی منجر به ایجاد ظرفیت‌هایی شده است که می‌توانند برای ارتقای کیفیت سیاستگذاری اقتصادی مورد توجه قرار گیرند.

در همین راستا و با هدف تقدیر از پژوهش‌های کاربردی اقتصاد ایران و در راستای تشویق جوانان به انجام پژوهش‌های باکیفیت و باهمت تعدادی از موسسات آموزشی و پژوهشی مستقر در تهران، ایده جشنواره پژوهشگران جوان اقتصاد ایران در آبان‌ماه 13۹۵ شکل گرفت.

برگزارکنندگان جشنواره از همان ابتدا بر اهمیت ایجاد انگیزه و تعیین مسیر برای آینده مطالعات اقتصادی کشور با تمرکز بر مسائل اقتصاد ایران تاکید داشته و در همین راستا جوانان را به عنوان مهم‌ترین گروه هدف جشنواره تلقی می‌کردند. همچنین با توجه به ساختار و سازمان پشتوانه برگزاری جشنواره را حائز اهمیت دانسته و آن را ضامن تکرار سالانه چنین رویدادی می‌دانستند.

یازده مرکز آموزشی و پژوهشی که به عنوان برگزارکنندگان این جشنواره در برگزاری مشارکت دارند پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی و موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی هستند.

در اولین گام با دقت و وسواس نسبت به تدوین اهداف، گروه هدف، آیین‌نامه‌ها و فرآیندهای جشنواره اقدام و همچنین برنامه‌ریزی در مورد قالب برگزاری جشنواره آغاز شد. همچنین، مقرر شد جزئیات طرح پیشنهادی، شامل پاسخ به سوالات و مباحث مطرح‌شده در جلسه، تهیه و برای افراد حاضر در نشست ارسال شود تا نظرات خود را در خصوص محتوای آن اعلام کنند و حداکثر تا ماه آینده جلسه‌ای مشابه این جلسه برگزار شود تا در مورد چارچوب کلی برگزاری جشنواره، تصمیم‌گیری نهایی صورت گیرد.

بدین ترتیب اهداف برگزاری جشنواره به شرح زیر مورد توافق قرار گرفت:

الف- ترویج فرهنگ انجام پژوهش‌های کاربردی اقتصاد ایران

ب- جهت‌دهی به پژوهش‌های کاربردی اقتصاد ایران

ج- ارج نهادن و تقدیر از پژوهشگران جوان

همچنین در خصوص برگزیدگان جشنواره صحبت و مقرر شد که جشنواره در سال اول به معرفی «پژوهشگر برتر جوان اقتصاد ایران» بپردازد و تاکید شد که امکان اضافه کردن موضوعات دیگر در سال‌های بعد برگزاری وجود خواهد داشت. موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در سال نخست به عنوان دبیرخانه جشنواره تعیین شد. همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارت نفت نیز به عنوان حامیان جشنواره اعلام آمادگی کردند.

فرآیندهای جاری از طریق شورای راهبری (متشکل از روسای موسسه‌های برگزارکننده) و کارگروه علمی (متشکل از یک نماینده از هر یک از دانشکده‌ها و موسسه‌های پژوهشی) برنامه‌ریزی و هدایت می‌شود.

نهایتاً در ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ در چهارمین نشست شورای راهبری از وبگاه جشنواره رونمایی و مقرر شد انتخاب اقتصاددان جوان برتر از میان پژوهشگرانی که تا مهر ۱۳۹۶ کمتر از ۴۰ سال دارند آغاز شود. در این نشست، دستورالعمل یادشده شامل مواردی مانند: چگونگی فراخوان جشنواره، شرایط لازم برای ثبت‌نام، فرآیند ارزیابی اولیه داوطلبان، تعیین نامزدهای نهایی و شیوه گزینش فرد برتر به تایید اعضای شورای راهبری رسید.

فرآیند ثبت‌نام از داوطلبان و همچنین معرفی از سوی صاحبنظران نامزدها از ابتدای مهر تا ۱۵ آبان ۱۳۹۶ انجام گرفت و نهایتاً ۵۷ پژوهشگر جوان وارد مرحله بعدی شدند. این پژوهشگران از اعضای هیات علمی، کارشناسان و دانشجویان دکترای دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور بودند. شش کارگروه علمی در یک فرآیند زمان‌بر و تخصصی نهایتاً پنج نفر را به عنوان نامزدهای نهایی برگزیدند. از این تعداد سه نفر از دانش‌آموختگان داخل هستند و همگی اعضای جوان هیات علمی (چهار نفر در مراکز داخلی و یک نفر در خارج از کشور) هستند.

پنج نفر نامزد نهایی در صبح روز ۲۳ تیرماه در دو نشست متوالی در محل دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی به ارائه یکی از پژوهش‌های خود خواهند پرداخت و نهایتاً داوران جشنواره بر اساس بررسی سوابق پژوهشی (که از هم‌اینک آغاز شده است) و همچنین ارائه صورت‌گرفته در روز مراسم اختتامیه، یک نفر را به عنوان پژوهشگر جوان برگزیده نخستین دوره جشنواره برخواهند گزید و در بعدازظهر همان روز معرفی خواهند کرد.

نشست یک‌روزه فوق فرصت مغتنمی خواهد بود که سایر پژوهشگران جوان و به ویژه دانشجویان دکترای اقتصاد با مجموعه‌ای از کارهای کیفی صورت‌گرفته در حوزه‌های کاربردی اقتصاد ایران آشنا شوند. همچنین بستر مناسبی برای فراهم آوردن شبکه مناسبی از محققان به منظور مشارکت‌های علمی آینده خواهد بود. علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به وبگاه جشنواره برای ثبت‌نام در این رویداد یک‌روزه ثبت‌نام کنند.

همت دانشکده‌ها و موسسات برگزارکننده بر آن است که این حرکت را در سال‌های بعد باقوت بیشتر تداوم بخشند و جایزه پژوهشگر جوان اقتصاد ایران را به یک رویداد منظم برای جلب توجه به اهمیت پژوهش‌های کاربردی اقتصاد ایران تبدیل کنند.

این جشنواره در کنار تلاش برای دستیابی به اهداف پیش‌گفته عملاً تبدیل به محلی برای تعاملات سازنده مراکز آموزشی و پژوهشی اقتصاد شد که پیش از این بی‌سابقه بوده است. تلاش در جهت یک هدف مشترک به صورت منظم و در دوره‌ای ۲۱ماهه نشان از عزم جدی این مراکز برای تعاملات سازنده در آینده دارد. با توجه به مشکلات لجستیک امکان مشارکت دانشکده‌های مستقر در خارج از تهران در برنامه‌ریزی فراهم نشد.

این جشنواره همچنین با داوری کیفی دستاوردهای پژوهشی، تلاش دارد بدیلی قابل اعتنا برای رویکردهای کمی‌گرایانه علم‌سنجی که به طور معمول برای ارزیابی دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد، ارائه دهد.

توجه به این نکته لازم است که با توجه به خلأ موجود در میان پژوهش‌های دانشگاهی و سیاستگذاری اقتصادی، تمرکز این جشنواره بر پژوهش‌های کاربردی اقتصاد ایران بود و در اینجا لازم است به افزایش کیفی مقالات علمی منتشرشده از سوی پژوهشگران جوان ایرانی در مجلات معتبر نیز اشاره شود که هرچند از دایره موضوع جشنواره بیرون هستند، ولی مایه مباهات جامعه علمی اقتصاد کشور هستند. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۷ در هشت مجله برتر اقتصاد و مالی (دارای رتبه چهار ستاره در رتبه‌بندی ABS) تعداد هشت مقاله از پژوهشگران جوان زیر ۴۰ سال ایرانی چاپ شده است. این عدد با این قید استخراج شده است که این پژوهشگران حداقل یکی از مقاطع تحصیلات عالی خود را در ایران گذرانده باشند.

امیدوارم برگزاری این جشنواره به ارتقای سطح دانش علم اقتصاد و پژوهش‌های کاربردی علم اقتصاد کمک کند و فرصتی برای تعامل‌های بیشتر دانشکده‌های اقتصاد و مراکز پژوهشی سیاستگذاری اقتصاد باشد. .