دوران پرتلاطم

در طول دهه‌ای که کشورمان در آن قرار گرفته شاید هیچ‌گاه به اندازه اکنون تحلیل آینده اقتصاد ایران سخت نبوده است. هیجانات سیاسی به اوج خود رسیده و در پی آن تحلیل‌های مختلفی از آینده سیاسی کشورمان را می‌شنویم. همواره سایه سیاست بر اقتصاد و بازار سرمایه کشورمان سنگینی کرده و اکنون این موضوع پررنگ‌تر از دفعات قبل شده است. حال با این تفاسیر و با در نظر گرفتن اتفاقات اخیر (خروج آمریکا از برجام) آینده اقتصاد و به تناسب آن بازار سرمایه چگونه خواهد بود؟ البته معتقدم آینده اقتصاد ایران در اختیار برجام و هیچ نیروی خارجی نیست بلکه آینده اقتصاد ایران را باید در میزان خردورزی مسوولان جست‌وجو کرد.

حال، با نگاه به تاثیر عوامل خارج از ایران، در صورتی که ایران بتواند با طرف‌های دیگر برجام به‌خصوص کشورهای اروپایی به توافقی مانند قانون سال 1996 در مورد غیرقانونی کردن تحریم‌های آمریکا بر شرکت‌های اروپایی برسد، حتی وضع ما بهتر از زمانی خواهد بود که آمریکا در برجام حضور داشت. بنابراین این می‌تواند یک اتفاق خوب حداقل در حوزه برجام در بازار سرمایه باشد ولیکن اگر نتوانیم تضامین اجرایی لازم را از طرف‌های اروپایی بگیریم و ایران هم بخواهد از برجام خارج شود (که البته احتمال این مورد را ضعیف می‌دانم) آن موقع شرایط برای کشوری که بدون بهره‌وری کار کردن تاکنون سرلوحه کارش بوده سخت خواهد شد. ما می‌توانستیم خیلی زودتر با تعاملی بهتر و با صدایی یکدست‌تر در اقتصاد و سیاستمان تکنولوژی به‌روز برای صنایع وارد کنیم، می‌توانستیم سیستم بانکی‌مان را با ارتباط با سیستم بانکی بین‌الملل ارتقا ببخشیم اما تاکنون که فرصت‌سوزی کرده‌ایم.

اکنون نزدیک فصل مجامع هستیم و قیمت‌های جهانی کالا هم فعلاً با بورس کالامحور ما سر دوستی دارند بنابراین به نظر می‌رسد نباید کسانی که سهم نگهداری می‌کنند نگران باشند. البته متاسفانه بازاری مانند بازار سکه به تازگی در اقتصاد ما رخ نشان داده که همین عامل تا حدی باعث انتقال سرمایه از بازارهای دیگر به این بازار شده است. در صورتی که در برجام نباشیم، احتمال دارد میزان تولیدات صنعت خودرو به سال‌های 90 و 91 بازگردد (یعنی حدود نصف تولیدات کنونی)، در صنعت فولاد به شرکت‌های فولادی که با قوس الکتریکی کار می‌کنند ممکن است الکترود (در لیست تحریم‌ها قرار دارد) نفروشند و همین عامل باعث کاهش تولید آنها خواهد شد، شرکت‌های پتروشیمی در حمل و نقل محصولاتشان در غیاب شرکت‌های معتبر بیمه و کشتیرانی بین‌المللی به مشکل خواهند خورد. دولت برای کنترل نقدینگی جامعه همچنان روی بالا ماندن سود سپرده بانکی اصرار خواهد کرد. با توجه به بسته شدن اقتصادمان و کاهش فروش نفت به نظر می‌رسد سیستمی کوپنی مانند سال‌های جنگ تحمیلی برای تهیه مایحتاج کالاهای اساسی مردم ایجاد شود که همین عامل باعث سرکوب افزایش قیمت کالاها خواهد بود و در آخر با کاهش درآمدهای نفتی ایران اصرار بر فریز کردن نرخ ارز هم ادامه خواهد داشت. اینقدر عواقب اقتصادی خروج ایران از برجام برای اقتصاد و بازار سرمایه نحیف ما سنگین است که اینجانب استنباط نمی‌کنم که چنین اتفاقی بیفتد. حداقل ان‌شاءالله که نیفتد.