دولت عقب نشست؟

مجلس ریش و قیچی را دست گرفته و در حال بررسی لایحه بودجه سال 97 است. تغییرات بسیاری هم در پیشنهادات دولت با مصوبات مجلس وجود دارد. مانند توقف قطعی افزایش قیمت حامل‌های انرژی، توقف حذف یارانه‌بگیران، تغییر در قیمت عوارض خروج از کشور و موارد بسیار دیگر. رئیس‌جمهور چندی پیش هشدار داده بود اگر برخی از تبصره‌ها مانند تبصره 14 که به مساله حذف یارانه‌بگیران مربوط می‌شد یا تبصره 18 که به منابع اشتغال‌زایی اشاره داشت، حذف شود، کاری از پیش نمی‌برد. اما مجلس چه اتهام اقدامات پوپولیستی را بپذیرد و چه نه، با بخش زیادی از پیشنهادات دولت مخالفت کرده است. به خصوص بخش‌هایی که مردم با آن مخالفند. اولین آن افزایش قیمت بنزین است که گویا سخنگوی دولت هم با آن به شدت مخالف است. محمدباقر نوبخت در نشست خبری خود اعلام کرد دولت قطعاً قیمت بنزین و دیگر حامل‌های انرژی را در سال ۹۷ افزایش نمی‌دهد. این در حالی است که پیش از آن افزایش قیمت بنزین یکی از مهم‌ترین تصمیمات و منابع درآمدی دولت بود. اما نوبخت در حالی اصرار بر ثبات قیمت بنزین دارد، که گویا روحانی هنوز درصدد راهی برای افزایش آن است. چراکه در نشست خبری هفته پیش خود به تجربه افزایش قیمت بنزین در عربستان اشاره کرد و گفت: عربستان سعودی که چند برابر ما نفت می‌فروشد از پارسال تا امسال بنزین و گازوئیل را دو برابر کرده است. ما به مجلس گفتیم همفکری و هماهنگی کنند. وزیر نفت ما اعلام کرد روزانه معادل 5 /5 میلیون بشکه نفت مصرف می‌کنیم! همه خیابان‌های ما تبدیل شده به پارکینگ.

رئیس برنامه و بودجه پوپولیست

اعتماد هم در گزارشی به خبر ثبات قیمت بنزین واکنش نشان داد و گفت: رئیس سازمان برنامه و بودجه آب پاکی را روی دست طرفداران اصلاحات قیمت انرژی در ایران ریخت. این موضوع سبب شد تا برخی از اقتصاددانان و تحلیلگران اقتصادی کشور اندک امیدشان را به اصلاحات اقتصادی به ویژه اصلاحات قیمتی در بازار انرژی، از دست بدهند. طرفداران اصلاحات قیمت در بازارها و واقعی‌سازی قیمت بنزین انتظار داشتند دولت از لاک محافظه‌کاری سه‌ساله خود بیرون بیاید و با حرکت به سمت اصلاح قیمت‌ها منابع جدیدی در اختیار دولت قرار گیرد تا از محل آن بتواند برخی پروژه‌های عمرانی را به راه انداخته و کشور را تا حدی از رکود خارج کند. نوبخت وعده‌های بسیاری مانند ایجاد اشتغال و نوسازی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل می‌دهد اما نمی‌گوید منابع درآمدی آن کجاست. شرق هم پاسخ نوبخت به افزایش قیمت بنزین را عقب‌نشینی دولت دانست و نوشت: به نظر می‌رسد اعتراضات وی و نظرسنجی‌های صورت‌گرفته پس ‌از آن، یکی از دلایل اصلی این تصمیم بوده‌اند. شرق در گزارش دیگری هم نوشت هرچه می‌گذرد، آشکارتر می‌شود که دولت چاره‌ای جز برداشتن گام‌های قاطع و پیوسته در راستای اصلاح چرخه‌های معیوب سیاستگذاری در اقتصاد ایران ندارد. این امر بدون تردید با نارضایتی توده‌های مردم و مخالفت گروه‌های ذی‌نفع و رقبای سیاسی همراه خواهد بود. اما اقتصاد سیاست‌زده ایران نشان داده در بین مسوولان اقتصادی عزم جزمی برای درمان بیماری نیست و مردم هم تحمل درد اصلاحات را ندارند.

خوددرگیری به سبک دولت

مجلس هنوز تصمیمی در خصوص یارانه‌ها نگرفته اما سخنگوی دولت، اظهارنظر قطعی‌اش را در توئیتر خود نوشته و گفته «دولت برای حذف یارانه نقدی نمی‌تواند جیب ۸۰ میلیون نفر را بگردد، بنابراین تا زمانی که فرمولی برای حذف پردرآمدها تعریف نشود، پرداخت یارانه‌ها در سال ۹۷ تغییری نمی‌کند.» دنیای اقتصاد نوشت: نگارش چنین جملاتی از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه، بازگوکننده یک تناقض در تصمیم‌گیری در سطح کلان است. باید پرسید اگر فرمولی برای این امر وجود نداشت، چگونه در لایحه بودجه، چنین بندی از سوی دولت پیش‌بینی شده بود و اگر فرمولی دارد چرا متولی بودجه‌نویسی دولت چنین گله‌ای را طرح کرده؟ چنین اظهارنظرهایی البته از جانب رئیس سازمان برنامه و بودجه بعید نیست.

حذف عوارض خروج از کشور

مصوبه جنجالی دیگر دولت در خصوص عوارض خروج از کشور هم در مجلس دچار تغییرات اساسی شد. بر اساس مصوبه مجلس از یک‌سو زائران اربعین از پرداخت عوارض خروج معاف شدند و از سوی دیگر هم مقرر شد نرخ عوارض خروج برای سفرهای زیارتی بدون تغییر بماند. همچنین بر اساس مصوبه نمایندگان عوارض خروج از کشور برای سال 97، 220 هزار تومان تعیین شد که در مورد سفرهایی که به منظور درمان و تحصیل است این عوارض تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. به گزارش تسنیم نمایندگان مجلس در مصوبه‌ای حقوق‌های ماهانه زیر دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان را از مالیات معاف کردند و برای حقوق‌های بالاتر از این رقم نیز مالیات پلکانی پیش‌بینی کردند.

جذب ارزهای سرگردان به ذخایر رسمی

نرخ ارز در حالی روزهای پرتلاطمی را سپری می‌کند که بانک مرکزی و دولت به دنبال راهی برای مهار آن هستند. حالا رئیس کل بانک مرکزی از بسته ساماندهی سرمایه‌گذاری با پایه ارزی رونمایی کرده است. به گزارش دنیای اقتصاد ولی‌الله سیف، از انتشار اوراق مشارکت ارزی با همکاری وزارت نفت، طی دو هفته آینده خبر داد. سیاستی که هدف آن افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری ریالی، جذب ارز سرگردان و کاهش انگیزه سفته‌بازی در بازار ارز است. سیاستی که می‌تواند در خلأ ابزارهای مرسوم برای کنترل نوسانات کوتاه‌مدت ارزی، گامی به سوی طراحی ابزارهای ارزی ضدنوسان باشد. باوجود عدم انتشار جزئیات این اوراق می‌توان دو سناریو برای نحوه انتشار این ابزار ارزی پیش‌بینی کرد؛ سناریوی اول فروش اوراق بر مبنای ریالی و خرید آن بر مبنای ارزی است. روشی که احتمالاً در انتشار اوراق از سوی وزارت نفت به چشم خواهد خورد. سناریوی دوم نیز خرید و فروش این اوراق بر مبنای غیرریالی است. سیاستی که هدف آن بازگرداندن ارز سرگردان به ذخایر رسمی است. در چنین سناریویی سیاستگذار باید ضمن انتخاب نرخ مناسب، ارزش اوراق منتشرشده را به نحوی تعیین کند که ضمن پشتوانه‌سازی از فروش آن اطمینان داشته باشد. نرخ ارز مبنا نیز در چنین شرایطی باید براساس امکان‌سنجی و مطابق با ذائقه سرمایه‌گذاران ارزی انتخاب شود.

منع استخدام ژن‌های خوب

دنیای اقتصاد همچنین از تصمیم جدید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای کاهش تعارض منافع در این وزارتخانه خبر داد و نوشت: وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی طی بخشنامه‌ای به سازمان‌ها و نهادهای تابعه این وزارتخانه خواستار ممنوعیت استخدام منسوبین به افراد سیاسی در پست‌های مدیریتی شرکت‌ها و هلدینگ‌های تابعه آنها شد. علاوه بر این، به همه مدیران وزارتخانه تاکید شده است که از هرگونه ارتباطات غیرحرفه‌ای با افراد ذی‌نفوذ سایر قوا، خودداری کنند و در صورت ارتکاب به چنین عملی، با عزل مواجه خواهند شد. این بخشنامه، یک اقدام جدی در جهت مبارزه با تضاد منافع است. در بخشنامه ابلاغی از سوی علی ربیعی، به‌کارگیری این افراد در تمام سطوح مدیریتی شرکت‌ها و هلدینگ‌های تابعه ممنوع شده است. این را باید دومین گام دولت در مدت اخیر برای کنترل تعارض منافع قلمداد کرد. هفته گذشته هم وزیر راه و شهرسازی نیز بخشنامه‌ای صادر کرد که طی آن فعالان ساختمانی در سه حوزه طراحی، نظارت و اجرا که دارای پروانه اشتغال به‌کار در رشته‌های هفت‌گانه معماری، شهرسازی، عمران، نقشه‌برداری، ترافیک، مکانیک و برق هستند و همزمان در یک یا تعدادی از ۹ دستگاه دولتی، عمومی و قضایی خدمت می‌کنند یا رابطه استخدامی دارند، باید بین «پست ‌و مسوولیت» و «فعالیت اقتصادی»، یکی را انتخاب کنند.

سپاه در حال باروری ابرها

کار آلودگی هوا و کمبود بارش‌ها در سال جاری، پای سپاه را به مساله باروری ابرها باز کرد. به گزارش ایسنا معاون پارلمانی سپاه اعلام کرده که این نهاد تجهیزات لازم برای بارورکردن ابرها را خریداری و آن را روی هواپیماهای خود نصب کرده است. به گفته محمدصالح جوکار سپاه برای رفع مشکل کم‌آبی در کشور و به‌رغم عدم تخصیص اعتبار به هوافضای سپاه وارد ماجرای بارورسازی ابرها شده است. جوکار اعلام کرده بارورسازی ابرها توسط سپاه خواسته دولت نیست اما «ما آمادگی خود را به دستگاه‌های مربوطه اعلام کردیم، طبیعتاً این کار باید از طریق هماهنگی با دستگاه‌های مرتبط انجام شود.» این پیشنهاد از سوی سپاه در حالی مطرح شده که رئیس سازمان هواشناسی کشور گفته بارورسازی ابرها تاثیر آشکاری بر جبران کم‌بارشی و خشکسالی کشور ندارد و بارورسازی ابرها تبعاتی هم دارد. به گزارش ایسنا داود پرهیزکار گفته اگر بدون شناخت دقیق ابر نسبت به بارورسازی اقدام و به اشتباه هسته‌های تراکم زیادتر از نیاز وارد ابر کنیم؛ نه‌تنها در افزایش بارش موفق عمل نکرده‌ایم بلکه حتی ممکن است با این عمل باعث کاهش مقدار طبیعی بارش ابر شویم.

دو سناریوی سانحه سانچی

خبر دیگر هفته گذشته گزارش مرکز پژوهش‌ها در خصوص حادثه سانچی بود. به گزارش مهر نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و عضو کمیته ویژه پیگیری حادثه نفتکش سانچی، از اعلام علت دقیق حادثه طی یک تا دو ماه آینده خبر داده است. محمدمهدی برومندی گفته جعبه سیاه سانچی در حضور همه کشورهای ذی‌نفع باز شده و در حال بررسی دلایل هستند که کمی زمان می‌برد. با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس دو سناریو برای این سانحه عنوان کرد. بر اساس این گزارش طبق گزارش مسوولان چینی، اطلاعات دو کشتی چند ساعت قبل از حادثه ثبت نشده است. بر اساس این گزارش سناریوی اول اختلال در سیستم ناوبری و راداری دو شناور یا یکی از شناورها تشخیص داده شده است. منطقه‌ای که حادثه برخورد سانچی با کشتی کریستال رخ داده است، یکی از شلوغ‌ترین مناطق دریایی به لحاظ ترابری است. در این پهنه آبی به‌دلیل ارتباطات مخابراتی و راداری متعدد این احتمال وجود دارد که سیستم راداری شناورها یا یکی از شناورها دچار اختلال شود. سناریوی دوم از کار افتادن سیستم AIS و عدم واکنش درست از طرف دو شناور یا یکی از شناورهاست. در این سناریو فرض بر این است که رادار شناورها دچار اختلال نشده و دو شناور می‌توانستند از طریق رادار موقعیت همدیگر را مشاهده کنند، بنابراین احتمالاً سیستم AIS دو شناور چند ساعت قبل از برخورد دچار اختلال شده، ولی رادار کشتی‌ها مشکلی نداشته است. طبق این گزارش، با توجه به فعال بودن رادار، درواقع امکان محو شدن مانعی تا این اندازه بزرگ در رادار طرفین به هیچ وجه امکان نداشته و بی‌شک دو کشتی یکدیگر را دیده‌اند. به‌طور کلی موانع در رادارها اغلب شناسایی می‌شوند، اما وقوع تصادم‌ها نیز گریزناپذیر است. بر اساس این گزارش کشتی سی‌اف کریستال با قسمت جلوی خود که مستحکم‌ترین بخش آن به حساب می‌آید و دیواره‌های عمودی که بالاترین مقاومت را در تصادمات دارد، با نفتکش سانچی برخورد کرده است. این وضعیت حکایت از آن دارد که احتمالاً تلاش کرده با جلوی کشتی به نفتکش برخورد کند تا میزان آسیب وارده به خود را به حداقل برساند. در صورتی که اگر هر دو کشتی تلاش می‌کردند تا با کمترین زاویه به هم برخورد کنند، هرگز این اتفاق رخ نمی‌داد و نهایتاً دیوارهای دو کشتی فرو می‌رفت.