طرح‌های بی‌رمق دولت در بازار مسکن

 طرح تعزیراتی اجاره‌بهای مسکن، بلوک‌بندی مناطق و تعیین قیمت مرجع، ساخت مسکن مهر تهران، پرداخت وام 12 میلیونی ودیعه مسکن برای سازندگان در بافت فرسوده و نیز وضع مالیات مضاعف برای خانه‌های خالی؛ عناوین جذاب طرح‌هایی است که برخی جدید و برخی دیگر ادامه طرح‌های سال‌های قبل است و دولت از آنها به عنوان ابزارهای کنترلی و مهار‌کننده قیمت در بازار مسکن برای سال جاری یاد کرده است.

نگاهی به طرح‌های دولت در بازار مسکن نشان می‌دهد که اجرای این‌گونه طرح‌ها تاثیر چندانی در مبلغ اجاره نداشته است. چرا که عامل اصلی افزایش قیمت‌ها در این حوزه، کاهش تولید مسکن در داخل شهرهاست که موجب بالارفتن قیمت ملک و به تبع آن دامن زدن به افزایش اجاره‌بها شده است. طی یک سال اخیر، سرانجام افزایش چشمگیر قیمت خرید و اجاره ملک برای دولتی‌ها نیز محرز شد؛ طوری که سقف میزان افزایش اجاره‌بها در سال گذشته 9 درصد بود اما این رقم در سال جاری با تصمیم دولت به 15 درصد افزایش یافت. هر چند که این میزان با ارقام واقعی فاصله نسبتاً زیادی دارد. البته میزان سقف افزایش اجاره‌بها در سال‌های قبل کمتر از پنج درصد و عمدتاً ناچیز اعلام می‌شد. طرح دیگر  دولت در بازار مسکن، بلوک‌بندی مناطق، تعیین قیمت مرجع و انتشار قیمت‌های سامانه املاک و مستغلات است. در این طرح  جدید قرار است قیمت‌های روی سایتی به آدرس hmi.mrud.ir منتشر شود تا مردم از قیمت‌های واقعی خرید و فروش مطلع شوند و مالکان قیمت متفاوتی را برای آپارتمان‌های خود تعیین نکنند. حال این قیمت‌ها تا چه حد مورد قبول موجران است، بر چه اساسی تعیین شده و آنها تن به قیمت‌های تعیین شده دولت می‌دهند یانه؛ معلوم نیست. توجه به نوسازی بافت‌های فرسوده آن هم در تهران پروژه‌ای است که در سال‌های گذشته نیز وجود داشت. اما امسال با اعلام ارائه وام 12 میلیونی ودیعه مسکن برای متقاضیانی که در مناطق دارای بافت فرسوده تهران اقدام به ساخت و ساز کنند، رنگ و بویی دیگر یافته است. این درحالی ‌است که مبلغ این وام نسبت به سال گذشته هیچ گونه تغییری نداشته و شامل تمامی مستاجران جهت تامین بخشی از مبلغ ودیعه مسکن نمی‌شود. مبلغ این وام در تهران تا سقف 12 میلیون، در مراکز استانها و کلان‌شهرها هشت میلیون و سایر شهرها چهار میلیون تومان است. شروع ساخت مسکن مهر قسطی و متری در تهران هم پروژه‌ای است در‌خور توجه! چرا که پیش از قطعی شدن و تصویب دستورالعمل واگذاری، شرایط و چگونگی فروش این واحدها، اجرای آن با مانور خبری زیادی وعده داده شد. جدای از فقدان دستورالعمل مدون و کاربردی در این‌باره، به تازگی معارضان جدی برای زمین‌های اختصاص یافته به پروژه‌های مسکن مهر در مناطق حکیمیه و تهرانسر پیدا شده است. در این آشفته‌بازار، مجلسی‌ها هم برای اینکه از قافله عقب نمانند دست به کار شدند و از نهایی شدن طرح مالیات بر خانه‌های خالی با قیمت پایه 200 هزار تومان به بالا خبر دادند. البته فقط همین یک طرح نیست؛ طرح تبدیل نرخ درصدی کمیسیون بنگاه‌های معاملات ملکی به یک تعرفه مشخص را هم در دستور کار قرار داده‌اند تا از انگیزه سوء‌استفاده در این بخش به نوعی جلوگیری کنند. به هر حال نتایج کارنامه دولت در بخش مسکن نشان می‌دهد که با وجود همه تلاش‌ها و صرف هزینه‌های مالی بسیار گزاف، مسوولان نتوانسته‌اند نمره مطلوبی از عملکرد خود به جای بگذارند. حال آنکه برخی از تصمیمات دولت در بازار مسکن منجر به رکود بازار معاملات، کاهش تولید و افزایش اجاره‌بهای مسکن نیز شده است.