اظهارنظر کارشناسان

نوبلیست توسعه
گونار میردال، اقتصاددان، جامعه‌شناس و سیاستمدار سوئدی است که به خاطر ایده مبتکرانه‌اش در نظریه پول و نوسانات اقتصادی و تحلیل وابستگی متقابل پدیده‌های اقتصادی، اجتماعی و نهادی به همراه فردریش هایک موفق به دریافت جایزه نوبل در سال 1974 شد. شهرت اصلی او به دلیل تالیف کتاب «دوراهی آمریکایی: مساله سیاهپوستان و دموکراسی مدرن» بوده که در آن به مطالعه روابط نژادی پرداخته است. از همین رو شاید مهم‌ترین کمکی که او به مباحث توسعه کرده، کتاب‌هایی باشد که این اقتصاددان با تاکید بر نقش تبعیض نژادی و جنسیتی نوشته است. او در سال 1923 در رشته حقوق از دانشگاه استکهلم فارغ‌التحصیل شد و چهار سال بعد مدرک دکترای اقتصاد خود را از همان دانشکده دریافت کرد. میردال رساله دکترایش را درباره نقش انتظارات در شکل‌گیری قیمت‌ها نوشت که به شدت دانشکده اقتصاد استکهلم را تحت تاثیر قرار داد. او در سال 1930 ضمن بازدید از آمریکا اولین کتاب خود را با عنوان «عناصر سیاسی در توسعه نظریه اقتصاد» نوشت و پس از بازگشت به اروپا به عنوان استادیار در دانشکده مطالعات بین‌الملل ژنو مشغول به کار شد. او در دوران تحصیلش به مدل‌های انتزاعی ریاضی که در آن دوران رایج بود علاقه بسیار پیدا کرد و در تشکیل انجمن اقتصاد‌سنجی لندن نقش داشت. اما بعدها نقدهایی درباره این مدل‌ها نوشت. همچنین او از نظریات کینز حمایت می‌کرد هر چند که اعتقاد داشت ایده تعدیل بودجه ملی به منظور کند کردن روند اقتصاد، اولین بار توسط خودش در کتاب اقتصاد پولی در سال 1932 یعنی چهار سال زودتر از انتشار کتاب معروف کینز مطرح شده است. علاوه بر تالیف کتب و مقالات گوناگون از سال 1933 به عضویت پارلمان سوئد درآمد و پس از آن به مدت دو سال وزیر تجارت سوئد شد. در دوران وزارت، به دلیل امضای توافقنامه مالی سوئد با اتحاد جماهیر شوروی به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. او در سال 1947 نیز به سِمت دبیر اجرایی بخش اروپا در کمیسیون اقتصادی سازمان ملل منصوب شد.


مدل فشار بزرگ
پُل رُزِن اشتاین رودن در سال 1902 در لهستان به دنیا آمد و در مکتب اتریشی در وین پرورش یافت. کارهای اولیه او در اقتصاد به نظریه اقتصاد محض، مطلوبیت نهایی و بررسی مرحله‌ای خواست‌ها و نیز مقوله زمان در مکتب اتریشی مربوط می‌شود. او در سال 1930 به انگلستان مهاجرت کرد و در کالج دانشگاهی لندن و بعدها نیز تا سال 1947 در مدرسه اقتصاد لندن به تحصیل پرداخت. رودن در سال 1943 مقاله‌ای با عنوان «مشکلات صنعتی اروپای شرقی و جنوب شرقی» نوشت که بعدها به پایه‌ای برای ارائه نظریه معروف او یعنی «مدل فشار بزرگ» تبدیل شد. این نظریه که در زمینه اقتصاد توسعه مورد توجه قرار گرفت، به سرمایه‌گذاری‌های با مقیاس بزرگ با هدف صنعتی شدن در کشورهای غیرصنعتی که دارای مازاد نیروی کار هستند، می‌پردازد. به عبارت دیگر رودن در این نظریه استدلال می‌کند که در فرآیند حرکت به سمت توسعه‌یافتگی باید به صنعت کشور‌های توسعه‌نیافته، به صورت کلی و نه با دید جزیی، نگریست. او میان منافع حاصل از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ برای بخش دولتی و خصوصی تفاوت قائل می‌شود و می‌گوید اگر همزمان برای تمامی صنایع برنامه‌ریزی شود و منابع محدود به تمامی آنها اختصاص یابد، نرخ رشد اقتصادی بیشتر از حالتی خواهد بود که هرکدام به تنهایی فعالیت کنند. رودن طی سال‌های 1968-1953 استاد دانشگاه ام‌آی‌تی بود و پیش از آن هم مدتی در بانک جهانی مشغول به کار شد. همچنین موسسه بین‌المللی مطالعات اجتماعی در سال 1962، مدرک افتخاری دانشیاری را به رودن به خاطر مطالعات و دستاوردهای مهم او در زمینه توسعه و علوم اجتماعی اعطا کرد. رودن مقالات متعددی نیز در زمینه اقتصاد توسعه به جای گذاشته است که «معیارهای ارزیابی تلاش برای توسعه ملی» و «نظام جدید اقتصاد بین‌الملل» از مهم‌ترین‌های آن هستند. او سرانجام در سال 1985 در بوستون آمریکا چشم از جهان فروبست.


نظریه‌پرداز علل توسعه‌نیافتگی
ایرما گیلچمن آدلمن، روز 14 مارس سال 1930 میلادی در شهر چرنیوتسی رومانی دیده به جهان گشود. او اقتصاددانی آمریکایی است که در گروه اقتصاد کشاورزی و منابع در دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه کالیفرنیا برکلی، از سال 1979 میلادی مشغول به کار است. او همچنین در زمینه اقتصاد توسعه، رهیافت‌های علمی مهمی داشته است. خانم آدلمن در سال 1974 میلادی به عنوان عضو آکادمی آمریکایی هنر و علوم انتخاب شد. او مقطع کارشناسی را در سال 1950 میلادی و در رشته مدیریت اجرایی، مقطع کارشناسی ارشد را در سال 1951 میلادی و در رشته اقتصاد و همچنین مقطع دکترای خود را در رشته اقتصاد در سال 1955 میلادی، در دانشگاه کالیفرنیا برکلی به پایان رساند. عنوان پایان‌نامه خانم آدلمن «نظریه پولی لئون والراس: تحلیل مبتنی بر تعادل عمومی پول» بود. او تاکنون کتاب‌ها و مقالات متعددی را در زمینه اقتصاد توسعه منتشر کرده که شماری از آنها نیز به فارسی ترجمه شده است. ایرما آدلمن پیش از آنکه اقدام به انتشار کار تجربی خود کند تحت عنوان «نظریه‌های اقتصادی رشد و توسعه»، در دانشگاه‌های استنفورد و مریلند تدریس می‌کرد. او در کار تجربی خود تاکید کرد که برای توضیح علت توسعه‌نیافتگی، نیازمند آن هستیم که به جای تکیه بر یک عامل منفرد، از عوامل مرتبط بسیاری استفاده کنیم. او همچنین استدلال کرد که در مراحل نخستین توسعه، بخش عمده جمعیت همزمان با رشد اقتصاد، به فقیرتر شدن گرایش دارند. از سوی دیگر، خانم آدلمن استدلال کرد که بین رشد در تولید ناخالص ملی و گداپروری‌زدایی یک بده‌بستان وجود دارد و می‌بایست به گداپروری‌زدایی اولویت داده شود. برخی از آثار منتشره از خانم آدلمن، شامل «تحلیل اقتصادسنجی رشد جمعیت» در سال 1963 میلادی، «کمک خارجی و توسعه اقتصادی: مورد یونان» با همکاری اچ. دبلیو. چنری در سال 1966 میلادی، «نظریه و طراحی توسعه اقتصادی» در سال 1966 میلادی، «بازتوزیع پیش از رشد: یک استراتژی برای کشورهای در حال توسعه» در سال 1978 میلادی و همچنین «الگوهای مقایسه‌ای توسعه اقتصادی» در سال 1988 میلادی است.


استاد مارکسیست
پل الکساندر باران، روز 25 آگوست سال 1909 میلادی در امپراتوری شوروی (اوکراین امروزین) دیده به جهان گشود. او اقتصاددانی مارکسیست و آمریکایی بود که در سال 1951 میلادی به درجه استاد تمامی در دانشگاه استنفورد ارتقا داده شد و تا زمان مرگش در سال 1964 میلادی، تنها اقتصاددان مارکسیستی بود که به استخدام رسمی هیات علمی در دانشگاه‌های آمریکا در آمده بود. از او اثر «اقتصاد سیاسی رشد» در سال 1957 میلادی منتشر شده است و همچنین در تالیف «سرمایه انحصاری» نیز به پل سوئیزی کمک کرده است. پدر باران که یک منشویک بود، در سال 1917 میلادی روسیه را به مقصد ویلنا (لهستان امروزین) ترک کرد. خانواده باران سپس از ویلنا به سمت برلین عزیمت کردند و بعدها دوباره به روسیه بازگشتند، اما پل جوان در آلمان ماند تا تحصیلات مدرسه خود را تمام کند. در سال 1926 میلادی او وارد موسسه پلخانوف در مسکو شد و در سال 1928 میلادی مجدداً با پذیرش شغل دستیار تحقیقاتی به آلمان بازگشت. او مدرک کارشناسی ارشد خود در رشته اقتصاد سیاسی را در سال 1931 میلادی از دانشگاه شلسیش فردریش ویلهلم برسلائو اخذ کرد و سپس پایان‌نامه خود را در زمینه برنامه‌ریزی اقتصادی نوشت و مدرک دکترایش را در سال 1933 میلادی از دانشگاه برلین گرفت. او طی سال‌های حضورش در آلمان، با رودولف هیلفردینگ ملاقات کرد، که کتاب «سرمایه مالی» را تالیف کرده بود. پس از به قدرت رسیدن رژیم نازی در آلمان، باران به پاریس رفت و سپس به اتحاد جماهیر شوروی بازگشت. او چندی بعد به لهستان رفت و درست پیش از اشغال آنجا از سوی نازی‌ها به آمریکا رفت و در آنجا برای موسسه بروکینگز فعالیت کرد. پل باران علاوه بر اقتصاد توسعه، در زمینه اقتصاد کلان نیز فعالیت کرده است. از آثار او می‌توان به «اقتصاد سیاسی توسعه‌نیافتگی» در سال 1952 میلادی، «اقتصاد سیاسی رشد» در سال 1957 میلادی و «بازتاب‌هایی از انقلاب کوبا» در سال 1961 میلادی اشاره کرد. پل باران در 26 مارس سال 1964 میلادی در پالو آلتو کالیفرنیا و در سن 54 سالگی درگذشت.