عجول نباشیم

شرکت‌های هواپیمایی بنگاه‌های اقتصادی هستند. بنابراین در خرید هواپیما از معیارها و فاکتورهای الزامی که با استانداردهای بین‌المللی منطبق است تبعیت می‌کنند. ایرلاین‌ها در خرید هواپیما به نکات ایمنی، کارآمدی و اقتصادی بودن هواپیما توجه می‌کنند. بسیار مهم است که هواپیمای مربوطه با استانداردهای بین‌المللی تطابق داشته باشد و بتواند در فواصل طولانی در اقصی نقاط دنیا پرواز کند. اما اینکه سازنده هواپیما کدام شرکت یا کشوری است از فاکتورهای اصلی در خرید هواپیما نیست؛ لذا باید یک هواپیما تمام مشخصات و ویژگی‌های لازم در تمام جنبه‌های ایمنی و اقتصادی را داشته باشد تا ایرلاینی براساس سرمایه‌ای که دارد آن هواپیما را خریداری کند. اگر هواپیمایی در داخل کشور ساخته شود اما نسبت به هواپیماهای مشابه خارجی در همان مدل در سطح پایین از نظر کیفیت و استانداردهای بین‌المللی باشد و مخصوصاً از بعد اقتصادی مقرون به صرفه نباشد طبیعی است که ایرلاین‌های داخلی از خرید آن هواپیما امتناع می‌کنند.
البته نگاه ملی نیز اهمیت دارد. به هر حال ساخت هواپیما انتقال دانش، فناوری و اشتغال‌زایی را به همراه دارد. ولی مسوولان و سیاستگذاران در بخش ساخت هواپیمای مسافری باید به این مساله توجه کنند که در ساخت هواپیما نباید عجولانه عمل کنند. ساخت هواپیمای مسافری 150نفره از جهت انتقال دانش فناوری باعث رشد و توسعه صنعت هوانوردی کشور می‌شود اما باید این هواپیماها به شکلی ساخته شوند که با ویژگی‌ها و نیازهای ناوگان داخلی براساس استانداردهای بین‌المللی مطابقت داشته باشند تا ایرلاین‌ها از خرید هواپیمای داخلی استقبال کنند.
بهتر است ساخت هواپیما در کشور از هواپیماهای سبک و کوچک آغاز شود و کارآمدی و ایمنی لازم برای جابه‌جایی مسافر در فواصل مختلف را داشته باشد. پس از آن به سراغ ساخت هواپیماهای پهن‌پیکر‌؛ 150 نفره یا بیشتر برویم. اگر‌چه در دهه‌های اخیر برای ساخت هواپیماهای مسافری در قالب ایران 140 تلاش شده و نمونه‌هایی نیز تاکنون ساخته شده است اما به دلایل مختلف از جمله اینکه هواپیما در فواصل خاصی می‌تواند پرواز کند و یا از بعد اقتصادی نیز قیمت آن مقرون به صرفه نبود با اقبال ایرلاین‌های کشور مواجه نشد.
ایران مشخصات جغرافیای ویژه‌ای دارد. ارتفاعات بلند و گرمای بالای تابستان محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند که هر نوع هواپیمایی نمی‌تواند در ناوگان کشور پرواز کند. همان‌طور که تاکید کردم کارآمدی، ایمنی و اقتصادی بودن از جمله شروط اصلی در خرید هواپیماست. بنابراین اگر در ساخت هواپیما هدف این است که این هواپیماها در ناوگان کشور استفاده شوند باید سازندگان به نیازهای شرکت‌های هواپیمایی توجه کنند. اما اگر هدف در ساخت هواپیما انتقال دانش فناوری و تکنولوژی ساخت است، بهتر است در ابعاد کوچک و مرحله به مرحله این کار انجام شود.
اگر به تدریج در ساخت قسمت‌های مختلف هواپیما توانمند شویم آن وقت می‌توان از تجربه و دانشی که به دست آورده‌ایم سازنده هواپیماهایی باشیم که علاوه بر صرفه اقتصادی از ایمنی و کارآمدی لازم برخوردارند و می‌توانند خواسته‌ها و انتظارات ایرلاین‌های کشور را تامین کنند. حال اینکه لغو تحریم‌ها در خرید قطعه نیز بر روند هواپیما‌سازی تاثیر دارد اما بیشتر به فرآیند تعمیر و نگهداری هواپیماهای موجود در ناوگان کمک می‌کند. هواپیماهای ما بهره‌وری کمتری به نسبت دیگر شرکت‌های خارجی دارند. بهره‌وری هواپیماهای موجود در ایران به دلیل عمر بالا و فرسودگی بسیار کم است اما لغو تحریم‌ها می‌تواند به نوسازی ناوگان کمک کند و حتی هواپیماهای نو و جدید به ناوگان افزوده شود.