تاریخ انتشار:
جایگاه ایران در رتبه‌بندی شاخص «ادراک فساد» یازده پله نزول کرد
سمت تاریک اقتصاد
بر اساس آخرین گزارش از وضعیت فساد اداری در کشورها، ایران صد و چهل و چهارمین کشور جهان در زمینه شاخص «ادراک فساد» شد. این آمار را «سازمان شفافیت بین‌الملل» ارائه می‌کند و معتبرترین گزارش بین‌المللی در خصوص وضعیت فساد در سطح جهان محسوب می‌شود.
بر اساس آخرین گزارش از وضعیت فساد اداری در کشورها، ایران صد و چهل و چهارمین کشور جهان در زمینه شاخص «ادراک فساد» شد. این آمار را «سازمان شفافیت بین‌الملل» ارائه می‌کند و معتبرترین گزارش بین‌المللی در خصوص وضعیت فساد در سطح جهان محسوب می‌شود. شفافیت بین‌الملل، نمره ایران را در سال 2013 معادل 25 گزارش کرده است. ایران با این نمره از شاخص ادراک فساد، به طور مشترک با کشورهای «کامرون»، «آفریقای مرکزی»، «نیجر»، «گینه نو» و «اوکراین»؛ در جایگاه 144 در بین 177 کشور مورد بررسی قرار دارد. بر اساس جدیدترین گزارش از شاخص «ادراک فساد»، از بین 177 کشور جهان که وضعیت آنها بررسی شده، تنها 28 کشور در این شاخص، وضعیتی بدتر از ایران دارند. یک جنبه نگران‌کننده گزارش جدید، مقایسه وضعیت ایران از لحاظ این شاخص با کشورهای همسایه و دولت‌های خاورمیانه است. این گزارش می‌گوید ایران در حال حاضر در بین کشورهای منطقه، رتبه 19 را دارد که فقط پنج کشور خاورمیانه یعنی یمن، سوریه، عراق، لیبی و سودان رتبه بدتری را از ایران دارند و همه این پنج کشور نیز جزو 10 کشور آخر جهان در رتبه‌بندی شاخص ادراک فساد هستند.
گزارش شاخص ادراک فساد در سال 2013 حاکی از این است که در این سال، بیشترین بهبود در رتبه‌بندی، مربوط به کشورهای میانمار، برونئی، لائوس، سنگال، نپال، استونی، یونان و لائوس بوده و در مقابل، کشورهای سوریه، گامبیا، گینه بیسائو، لیبی، مالی، اسپانیا، اریتره، موریتانی و یمن بیشترین سقوط را در جدول ادراک فساد داشته‌اند.
ضرورت تلاش‌های تازه
به گفته سازمان شفافیت بین‌الملل، این گزارش به مثابه یک هشدار، یادآوری می‌کند که «سوءاستفاده از قدرت، معاملات محرمانه و رشوه»، همچنان جوامع مختلف در سراسر جهان را تخریب می‌کند. برای محاسبه این شاخص، از مقیاسی استفاده می‌شود که نمره‌بندی آن از صفر (به شدت فاسد) تا 100 (کاملاً پاک) است. البته تا پیش از سال 2012، نمره‌بندی این شاخص از صفر تا 10 بود ولی از سال 2012، مقیاس به صورت صفر تا 100 درآمد و تغییر کرد. برای سنجش شاخص این دو سال با سال‌های پیشین، می‌توان از مقیاس‌های مشابه استفاده کرد و به عنوان مثال نمره 7/2 مربوط به سال 2011 را، به عنوان نمره 27 در مقیاس جدید در نظر گرفت.
آمارهای گزارش جدید حاکی از این است که در سال 2013، هیچ کشوری نمره کامل کسب نکرده و دوسوم از کشورها، نمره‌ای کمتر از 50 از آن خود کرده‌اند. سازمان شفافیت بین‌الملل این موضوع یعنی نمره زیر 50 در دوسوم از کشورهای جهان را، نشان‌دهنده «مشکل وجود فساد گسترده و جدی» در جهان دانسته است. این سازمان در گزارش خود با اشاره به شرایط فعلی کشورها در شاخص فساد، این وضعیت را نشانگر «نیاز مبرم جهان به یک تلاش تازه برای مبارزه با پولشویی، مقابله با پرداخت‌های مالی با اغراض سیاسی، پیگیری برای بازگرداندن دارایی‌های دزدیده‌شده و ایجاد نهادهای عمومی شفاف‌تر» عنوان کرده است. شفافیت بین‌الملل در خصوص این شاخص می‌گوید: «ما هر سال کشورهای جهان را بر اساس اینکه بخش عمومی آنها تا چه میزان فاسد به نظر می‌رسد، رتبه‌بندی می‌کنیم. شاخص ادراک فساد ما یک پیام قدرتمند ارسال می‌کند و دولت‌ها تحت فشار گذاشته می‌شوند که توجه کرده و اقداماتی را انجام دهند.» هر چند به این موضوع نیز اشاره می‌کند که «در پشت این اعداد و ارقام، واقعیت‌های روزانه برای مردمی قرار دارد که در این کشورها زندگی می‌کنند. شاخص ما نمی‌تواند محرومیت و شرایط بد هر یک از این واقعیت‌ها را
آن‌طور که هست، اخذ کند و ارائه دهد، اما دیدگاه‌های آگاهانه تحلیلگران، فعالان اقتصادی و نخبگان این کشورها را به دست آورده و ارائه می‌دهد».
کشورها بر چه اساسی رتبه‌بندی می‌شوند؟
سازمان شفافیت بین‌الملل برای استخراج شاخص ادراک فساد، از منابع متعددی استفاده می‌کند که این منابع، عمدتاً گزارش‌های مرجعی است که در قالب بررسی و کاوش از سوی دیگر سازمان‌ها و نهادها انجام می‌شود. 13 گزارش عمده برای محاسبه شاخص فساد مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای این که یک کشور در این فهرست قرار بگیرد، لازم است که در حداقل سه گزارش مرجع شاخص‌هایی برای آن سنجیده شده باشد. به عنوان مثال گزارش‌هایی که از سوی مجمع جهانی اقتصاد در زمینه وضعیت رقابت‌پذیری در کشورها انجام می‌شود، یکی از گزارش‌های مرجعی است که از سوی شفافیت بین‌الملل برای محاسبه شاخص، به آن استناد می‌شود و تقریباً وضعیت همه کشورها را در حدود 140 شاخص، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. یکی از گزارش‌های بانک جهانی تحت عنوان «سیاستگذاری در کشورها و دارایی‌های نهادی» نیز از مراجع اصلی گزارش ادراک فساد است. علاوه بر این، آمارهایی مثل «شاخص حقوقی پروژه عدالت جهانی»، «گزارش رشوه در جهان» (این گزارش هم از سوی سازمان شفافیت بین‌الملل تهیه می‌شود ولی اطلاعات ایران را دربر ندارد) و «گزارش رتبه‌بندی ریسک در کشورها» (که از سوی واحد اطلاعات اکونومیست تهیه می‌شود)؛ از مراجع اصلی دیگری است که سازمان شفافیت بین‌الملل آنها را مدنظر قرار می‌دهد.
مطابق توضیحات گزارش جدید، شاخص ادراک فساد (CPI)، کشورها را بر اساس اینکه از دید ناظران، «بخش عمومی آنها تا چه میزان فاسد به نظر می‌رسد» رتبه‌بندی می‌کند. بر این اساس، نمره یک کشور مشخص می‌کند که بخش عمومی آن، در یک مقیاس صفر تا صدی، تا چه میزان فاسد است که در این مقیاس، صفر به این معناست که وضعیت اداری آن کشور به صورت «به شدت فاسد» ادراک شده و صد نیز به این معناست که وضعیت سلامت اداری آن کشور به صورت «بسیار پاک» ادراک شده است. به این ترتیب، به هر کدام از 177 کشور، نمره‌ای برای شاخص ادراک فساد داده می‌شود که بر مبنای آن، رتبه‌بندی این کشورها نیز استخراج شده است.
روند نزولی در رتبه فساد
نمره ایران در شاخص ادراک فساد در سال گذشته میلادی (سال 2012)، معادل 28 گزارش شده بود که جایگاه 133 را در بین کشورهای مورد بررسی نصیب ایران کرده بود. گزارش جدید نشان می‌دهد نمره ایران در شاخص ادراک فساد در سال جاری، به میزان سه واحد کمتر شده (از 28 به 25) رسیده و به این ترتیب، جایگاه ایران نیز در این رتبه‌بندی، با 11 پله نزول از 133 به 144 تغییر یافته است. موضوعی که نشان‌دهنده بدتر شدن وضعیت ایران در زمینه فساد اداری، از نگاه بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی این نهاد ناظر بین‌المللی است. همچنین با توجه به اینکه ایران به طور مشترک با پنج کشور دیگر در جایگاه 144 قرار گرفته، می‌توان گفت تنها 28 کشور جهان در زمینه فساد اداری وضعیتی بدتر از ایران دارند.
بررسی گزارش‌های پیشین این نهاد در خصوص وضعیت فساد در کشورها نشان می‌دهد در 10 سال گذشته، به طور نسبی جایگاه ایران به طور تدریجی نزول بیشتری در این رتبه‌بندی یافته است. سازمان شفافیت بین‌الملل از سال 1995 گزارش‌های سالانه خود را در زمینه وضعیت «ادراک فساد» در کشورها تهیه و منتشر می‌کند، اما ایران از سال 2003 وارد گزارش‌های این سازمان شده است. در سال 2003 (معادل 1382)، ایران در بین 133 کشور مورد بررسی، با نمره 0/3 از 10، جایگاه 78 را داشت. این جایگاه بهترین رتبه ایران از آن زمان به بعد بوده و در 10 سال بعدی، هیچ‌گاه نمره ایران معادل 0/3 یا بالاتر از آن نبوده است. بدترین جایگاه ایران نیز در این سال‌ها مربوط به سال 2009 (معادل 1388) بوده که در این سال، برای اولین بار نمره ایران زیر 0/2 اعلام شد که باعث شد رتبه ایران، به 168 تنزل پیدا کند. رتبه ایران در دو سال گذشته از لحاظ این شاخص، در حال بدتر شدن بوده است. بر اساس گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل، ایران از نظر وضعیت فساد اداری در سال 2011 جایگاه 120 را در بین حدود 180 کشور مورد بررسی داشت، حال آنکه در سال بعد یعنی 2012، این رتبه به 133 تنزل یافت و در سال جاری یعنی 2013 نیز، مجدداً با تضعیفی دوباره، ایران کشور صد و چهل و چهارم جهان از نظر فساد اداری شده است.
گزارش شاخص ادراک فساد در سال 2013 حاکی از این است که در این سال، بیشترین بهبود در رتبه‌بندی، مربوط به کشورهای میانمار، برونئی، لائوس، سنگال، نپال، استونی، یونان و لائوس بوده و در مقابل، کشورهای سوریه، گامبیا، گینه بیسائو، لیبی، مالی، اسپانیا، اریتره، موریتانی و یمن بیشترین سقوط را در جدول ادراک فساد داشته‌اند.
ضرورت تلاش‌های تازه
به گفته سازمان شفافیت بین‌الملل، این گزارش به مثابه یک هشدار، یادآوری می‌کند که «سوءاستفاده از قدرت، معاملات محرمانه و رشوه»، همچنان جوامع مختلف در سراسر جهان را تخریب می‌کند. برای محاسبه این شاخص، از مقیاسی استفاده می‌شود که نمره‌بندی آن از صفر (به شدت فاسد) تا 100 (کاملاً پاک) است. البته تا پیش از سال 2012، نمره‌بندی این شاخص از صفر تا 10 بود ولی از سال 2012، مقیاس به صورت صفر تا 100 درآمد و تغییر کرد. برای سنجش شاخص این دو سال با سال‌های پیشین، می‌توان از مقیاس‌های مشابه استفاده کرد و به عنوان مثال نمره 7/2 مربوط به سال 2011 را، به عنوان نمره 27 در مقیاس جدید در نظر گرفت.
آمارهای گزارش جدید حاکی از این است که در سال 2013، هیچ کشوری نمره کامل کسب نکرده و دوسوم از کشورها، نمره‌ای کمتر از 50 از آن خود کرده‌اند. سازمان شفافیت بین‌الملل این موضوع یعنی نمره زیر 50 در دوسوم از کشورهای جهان را، نشان‌دهنده «مشکل وجود فساد گسترده و جدی» در جهان دانسته است. این سازمان در گزارش خود با اشاره به شرایط فعلی کشورها در شاخص فساد، این وضعیت را نشانگر «نیاز مبرم جهان به یک تلاش تازه برای مبارزه با پولشویی، مقابله با پرداخت‌های مالی با اغراض سیاسی، پیگیری برای بازگرداندن دارایی‌های دزدیده‌شده و ایجاد نهادهای عمومی شفاف‌تر» عنوان کرده است. شفافیت بین‌الملل در خصوص این شاخص می‌گوید: «ما هر سال کشورهای جهان را بر اساس اینکه بخش عمومی آنها تا چه میزان فاسد به نظر می‌رسد، رتبه‌بندی می‌کنیم. شاخص ادراک فساد ما یک پیام قدرتمند ارسال می‌کند و دولت‌ها تحت فشار گذاشته می‌شوند که توجه کرده و اقداماتی را انجام دهند.» هر چند به این موضوع نیز اشاره می‌کند که «در پشت این اعداد و ارقام، واقعیت‌های روزانه برای مردمی قرار دارد که در این کشورها زندگی می‌کنند. شاخص ما نمی‌تواند محرومیت و شرایط بد هر یک از این واقعیت‌ها را
آن‌طور که هست، اخذ کند و ارائه دهد، اما دیدگاه‌های آگاهانه تحلیلگران، فعالان اقتصادی و نخبگان این کشورها را به دست آورده و ارائه می‌دهد».
کشورها بر چه اساسی رتبه‌بندی می‌شوند؟
سازمان شفافیت بین‌الملل برای استخراج شاخص ادراک فساد، از منابع متعددی استفاده می‌کند که این منابع، عمدتاً گزارش‌های مرجعی است که در قالب بررسی و کاوش از سوی دیگر سازمان‌ها و نهادها انجام می‌شود. 13 گزارش عمده برای محاسبه شاخص فساد مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای این که یک کشور در این فهرست قرار بگیرد، لازم است که در حداقل سه گزارش مرجع شاخص‌هایی برای آن سنجیده شده باشد. به عنوان مثال گزارش‌هایی که از سوی مجمع جهانی اقتصاد در زمینه وضعیت رقابت‌پذیری در کشورها انجام می‌شود، یکی از گزارش‌های مرجعی است که از سوی شفافیت بین‌الملل برای محاسبه شاخص، به آن استناد می‌شود و تقریباً وضعیت همه کشورها را در حدود 140 شاخص، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. یکی از گزارش‌های بانک جهانی تحت عنوان «سیاستگذاری در کشورها و دارایی‌های نهادی» نیز از مراجع اصلی گزارش ادراک فساد است. علاوه بر این، آمارهایی مثل «شاخص حقوقی پروژه عدالت جهانی»، «گزارش رشوه در جهان» (این گزارش هم از سوی سازمان شفافیت بین‌الملل تهیه می‌شود ولی اطلاعات ایران را دربر ندارد) و «گزارش رتبه‌بندی ریسک در کشورها» (که از سوی واحد اطلاعات اکونومیست تهیه می‌شود)؛ از مراجع اصلی دیگری است که سازمان شفافیت بین‌الملل آنها را مدنظر قرار می‌دهد.
مطابق توضیحات گزارش جدید، شاخص ادراک فساد (CPI)، کشورها را بر اساس اینکه از دید ناظران، «بخش عمومی آنها تا چه میزان فاسد به نظر می‌رسد» رتبه‌بندی می‌کند. بر این اساس، نمره یک کشور مشخص می‌کند که بخش عمومی آن، در یک مقیاس صفر تا صدی، تا چه میزان فاسد است که در این مقیاس، صفر به این معناست که وضعیت اداری آن کشور به صورت «به شدت فاسد» ادراک شده و صد نیز به این معناست که وضعیت سلامت اداری آن کشور به صورت «بسیار پاک» ادراک شده است. به این ترتیب، به هر کدام از 177 کشور، نمره‌ای برای شاخص ادراک فساد داده می‌شود که بر مبنای آن، رتبه‌بندی این کشورها نیز استخراج شده است.
روند نزولی در رتبه فساد
نمره ایران در شاخص ادراک فساد در سال گذشته میلادی (سال 2012)، معادل 28 گزارش شده بود که جایگاه 133 را در بین کشورهای مورد بررسی نصیب ایران کرده بود. گزارش جدید نشان می‌دهد نمره ایران در شاخص ادراک فساد در سال جاری، به میزان سه واحد کمتر شده (از 28 به 25) رسیده و به این ترتیب، جایگاه ایران نیز در این رتبه‌بندی، با 11 پله نزول از 133 به 144 تغییر یافته است. موضوعی که نشان‌دهنده بدتر شدن وضعیت ایران در زمینه فساد اداری، از نگاه بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی این نهاد ناظر بین‌المللی است. همچنین با توجه به اینکه ایران به طور مشترک با پنج کشور دیگر در جایگاه 144 قرار گرفته، می‌توان گفت تنها 28 کشور جهان در زمینه فساد اداری وضعیتی بدتر از ایران دارند.
بررسی گزارش‌های پیشین این نهاد در خصوص وضعیت فساد در کشورها نشان می‌دهد در 10 سال گذشته، به طور نسبی جایگاه ایران به طور تدریجی نزول بیشتری در این رتبه‌بندی یافته است. سازمان شفافیت بین‌الملل از سال 1995 گزارش‌های سالانه خود را در زمینه وضعیت «ادراک فساد» در کشورها تهیه و منتشر می‌کند، اما ایران از سال 2003 وارد گزارش‌های این سازمان شده است. در سال 2003 (معادل 1382)، ایران در بین 133 کشور مورد بررسی، با نمره 0/3 از 10، جایگاه 78 را داشت. این جایگاه بهترین رتبه ایران از آن زمان به بعد بوده و در 10 سال بعدی، هیچ‌گاه نمره ایران معادل 0/3 یا بالاتر از آن نبوده است. بدترین جایگاه ایران نیز در این سال‌ها مربوط به سال 2009 (معادل 1388) بوده که در این سال، برای اولین بار نمره ایران زیر 0/2 اعلام شد که باعث شد رتبه ایران، به 168 تنزل پیدا کند. رتبه ایران در دو سال گذشته از لحاظ این شاخص، در حال بدتر شدن بوده است. بر اساس گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل، ایران از نظر وضعیت فساد اداری در سال 2011 جایگاه 120 را در بین حدود 180 کشور مورد بررسی داشت، حال آنکه در سال بعد یعنی 2012، این رتبه به 133 تنزل یافت و در سال جاری یعنی 2013 نیز، مجدداً با تضعیفی دوباره، ایران کشور صد و چهل و چهارم جهان از نظر فساد اداری شده است.
دیدگاه تان را بنویسید