کلید اسناد

چهارشنبه دو هفته قبل، برای نخستین بار در کشورمان اسناد خزانه اسلامی عرضه شدند که شاید مهم‌ترین ویژگی این اوراق را قابلیت معامله آنها در بازار ثانویه دانست. به این ترتیب، بازاری که در دنیا عموماً تحت عنوان بازار بدهی و در کشورمان بعضاً بازار صکوک نامیده می‌شود، پس از بررسی‌های کارشناسی کلید خورد. بسیاری از اقتصاددانان، بارها بر نیاز کشورمان به راه‌اندازی این بازار تاکید کرده بودند و اکنون راه‌اندازی این اوراق می‌تواند دریچه امیدی باشد برای حل بسیاری از مشکلات اقتصادی دولت، فعالان اقتصادی، بانک مرکزی و سرمایه‌گذاران.

در وهله نخست باید اشاره کرد اسناد خزانه به منظور پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران منتشر شد که می‌تواند بخشی از بدهی‌های دولت را تسویه کند و در نتیجه ابزار بسیار مهمی از نگاه دولت می‌شود. پیمانکاران نیز که مدت‌هاست با مشکل نقدینگی درگیر بوده‌اند با دریافت این اسناد و فروش آن (با احتساب نرخ تنزیل بازار) می‌توانند بخش مهمی از طلب خود را نقد کنند. در این میان، نظام پولی کشور از دو منظر از وجود اسناد خزانه یا به عبارتی بازار بدهی منتفع می‌شود. نخستین امر آن است که بخشی از پیمانکاران به منظور تامین مالی خود، به دریافت این اسناد اقدام می‌کنند و در نتیجه فشار روی سیستم بانکی جهت تامین مالی کاهش می‌یابد. دومین که شاید مهم‌تر از مزیت نخست باشد این است که نرخ سودی که از طریق این ابزار شناسایی می‌شود می‌تواند معیاری مناسب برای تعیین نرخ سود بانکی که عموماً بر اساس برآوردهای بانک مرکزی و دیگر مقامات اقتصادی انجام می‌شد، محسوب شود. به این ترتیب، یکی از مشکلات دیرینه اقتصاد کشورمان از این طریق قابل حل است.

اسناد خزانه به طور عمومی و در بازارهای بین‌المللی به علت آنکه دارای ضمانت خزانه‌داری کشور است، بدون ریسک محسوب می‌شوند. در نتیجه نرخ سود آنها می‌تواند معیار بسیار نزدیکی برای سپرده‌های بانکی در کشور باشد. با این حال، ناشناس بودن این ابزار در اقتصاد کشورمان، به ویژه میان مردم عادی تعیین نرخ‌های سود دقیق‌تر را مستلزم زمان بیشتر نشان می‌دهد. از سوی دیگر، انتشار اسناد خزانه اسلامی در نخستین مرحله خود قرار دارد و در نتیجه بیشتر در فاز شناسایی است. بنابراین، هنوز بازار تشکیل‌شده از عمق کافی برخوردار نبوده و باید با همکاری و همیاری مقامات در توسعه این بازار تلاش بسیاری انجام شود.

در نهایت نیز، فارغ از اثراتی که این ابزار بر فضای کلان اقتصادی کشور و سیاستگذاران اقتصادی دارد، انتشار این اوراق از نگاه سرمایه‌گذاری نیز جذابیت‌های ویژه‌ای دارد. توسعه ابزارهای مالی در اقتصاد کشور به نوعی افزایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران است. بنابراین، سرمایه‌گذاران می‌توانند با تغییر پرتفوی سرمایه‌گذاری خود، ریسک و سودآوری خود را ارتقا بخشند. در این خصوص، نشریه معتبر «فایننشال تایمز» از انتشار اسناد خزانه به عنوان یکی از ابزارهایی که می‌تواند اطمینان سرمایه‌گذاران خارجی را افزایش دهد نام برده بود. این نشریه در ادامه تاکید می‌کند معرفی چنین ابزارهایی بیانگر توسعه بازار سرمایه ایران است که با داشتن ابزارهای متنوع می‌تواند سلیقه‌های مختلف سرمایه‌گذاری را به خود جلب کند. در این پرونده تاریخچه اسناد خزانه در کشورمان و همچنین مزایا و محدودیت‌های آن از نگاه کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است.