تاریخ انتشار:
تحلیلگران اوپک را به یک «چای کیسه‌ای» تشبیه کرده‌اند
آیا اوپک جایگاه خود را بازمی‌یابد؟
۵۰ سال پیش که اوپک تاسیس شد، هدفی جز مدیریت بازار نفت نداشت،
50 سال پیش که اوپک تاسیس شد، هدفی جز مدیریت بازار نفت نداشت، اما امروزه به نظر می‌رسد نفوذ اوپک روی قیمت نفت در کوتاه‌مدت بسیار مشهود است، اما توان قیمت‌گذاری این سازمان در طولانی‌مدت محدود خواهد بود. در فاصله سال‌های 1973 تا 1985 اوپک از طریق تعیین قیمت، قدرت بی‌نهایتی در بازار داشت، اما در کنار اختیار در تعیین قیمت، اوپک باید با مقادیر متغیر تولید کنار بیاید. با توجه به کاهش ذخایر نفتی اوپک، این سازمان شاهد کاهش سهم خود در بازار است. در دهه‌های 1980 و 1990 اعضای اوپک از سقوط سهم بازار و سقوط قیمت‌ها لطمه مضاعف دیدند. همزمان با کاهش درآمد اوپک، اعضای این سازمان به دلیل مناقشات شدید درباره نحوه تقسیم این کاهش تولید برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت‌ها، دچار اختلاف شدند. سهم تولید اوپک در بازار در نهایت در سال 2011 به 43 درصد بازگشت. پس از افزایش قیمت‌های نفت از سال 2002 اعضای اوپک باید ببینند که آیا قیمت‌های کنونی ماندگار است یا اینکه مقدمه‌ای برای یک دوره جدید کاهش قیمت‌ها برای جلوگیری از توسعه ذخایر جایگزین است.
چالش‌های جدید اوپک
براساس گزارش دو کارشناس موسسه مطالعات انرژی دانشگاه آکسفورد، استراتژی اوپک و قدرت آن در مورد قیمت‌های نفت در طول زمان به شرایط بازار و تعامل میان اعضای اوپک بستگی دارد. اما سوال مهم‌تر این است که عملکرد اوپک در یک دهه آینده چگونه خواهد بود و آیا می‌تواند قیمت‌های کنونی 110 دلاری نفت را حفظ کند. تجربه گذشته نشان می‌دهد اوپک در این زمینه با مشکلاتی مواجه خواهد شد. واکنش اوپک به تحرکات قیمت نفت نامتقارن است. هدف کلیدی اوپک اجتناب از سقوط قیمت نفت به زیر سطح تعیین‌شده توسط اعضاست، اما این سازمان از افزایش قیمت‌ها به بالای سطوح مشخص یا تعیین یک سقف قیمت خودداری می‌کند. تحلیلگران اوپک را به یک «چای کیسه‌ای» تشبیه کرده‌اند! به این معنی که این سازمان در آب جوش، زمانی که قیمت‌ها در حال کاهش هستند و اعضا به درد‌سر می‌افتند، بهترین عملکرد را دارد. زمانی که قیمت‌ها بالاست اعضا برای توافق در زمینه سقف قیمت و تقسیم تولید مشکل پیدا می‌کنند و اوپک را به حاشیه می‌رانند. این دو کارشناس گفتند: هنگام افزایش قیمت‌ها در بازار، اوپک سعی دارد تقاضا را براساس قیمت‌های تعیین‌شده در بازار، از طریق تنظیم تولید راضی نگه دارد و برای عرضه ظرفیت مازاد خود برای پایین آوردن قیمت‌ها تلاشی نمی‌کند. موسسه مطالعات انرژی آکسفورد افزود: کشور‌های عضو اوپک به وسیله موانع قدرتمند سر راه ورود که از مالکیت و کنترل بخش اعظم ذخایر نفتی ارزان‌‌قیمت جهان ناشی می‌شود، حفاظت می‌شوند. اعضای اوپک از طریق محدود کردن سرمایه‌گذاری در بخش نفت خود می‌توانند عرضه نفت به بازار را کنترل کنند. آنها همچنین بار برآوردن تقاضا برای نفت بیشتر را به تولید‌کنندگان با هزینه بالا محول می‌کنند. اوپک در دهه‌های 1970 و 1980 از طریق کاهش تولید و قطع ظرفیت مازاد قیمت نفت را تا حد زیادی افزایش داد. اما نتیجه این کار افزایش رقابت بین تولید‌کنندگان، افزایش محافظه‌کاری در کشور‌های مصرف‌کننده و افزایش اختلاف بین اعضای اوپک بر سر تقسیم سهم بازار بود. در سال‌های 1973 تا 1985 سهم اوپک از تولید جهانی نفت از 51 درصد به 28 درصد کاهش یافت. تلاش‌های عربستان برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها تولید این کشور را از 10 میلیون و 200 هزار بشکه در روز در سال 1980 به تنها 6/3 میلیون بشکه در روز در سال 1985 رساند در حالی که صادرات این کشور کمتر از دو میلیون بشکه در روز بود. سهم اوپک بر اثر تولید روز‌افزون از سوی مکزیک، آلاسکا و دریای شمال، آمریکا و شوروی سابق کاهش یافت. این افزایش در تولید کشور‌های غیرعضو اوپک یک اتفاق غیرمنتظره بود. تقاضای نفت همزمان با افزایش عرضه کاهش یافت زیرا آمریکا، اروپا و ژاپن تلاش‌های مشخصی را برای افزایش کارایی انرژی و ارتقای سوخت‌های جایگزین انجام دادند. مساله این است که آیا تاریخ مجدداً در حال تکرار است؟ پس از افزایش قابل توجه قیمت نفت از سال 2002 تولید به شکل روز‌افزونی در آمریکا در حال افزایش است و شرکت‌های نفتی به دنبال عرضه بیشتر از سوی آمریکای لاتین، آفریقا، قطب شمال و آسیا هستند. آمریکا و اتحادیه اروپا قوانینی را وضع کردند که باعث کاهش شدید مصرف بنزین و سوخت دیزل تا سال 2025 خواهد شد. حتی در زمینه حمل‌ونقل نفت، نقش سوخت‌های مبتنی بر نفت به وسیله گاز طبیعی ارزان تحت فشار قرار گرفته است. به گفته این دو کارشناس مالیات، تغییرات جوی و سیاست‌های امنیتی انرژی برای کاهش سهم نفت در ترکیب انرژی جهان می‌تواند جایگاه اوپک را در بلند‌مدت تضعیف کند که به کاهش درآمد این سازمان خواهد انجامید. این امر نشان‌دهنده یک چالش واقعی برای اوپک است و در مرکز بازار نفت قرار دارد. راهی که اوپک از طریق آن با این چالش مقابله می‌کند تغییر این سازمان در آینده و جایگاه آن را در بازار نفت مشخص خواهد کرد. در دهه 1970 کمیته سیاست قیمت‌گذاری بلند‌مدت اوپک قصد داشت قیمت‌ها را به زیر هزینه تولید سوخت مایع مصنوعی از زغال‌سنگ (حدود 60 دلار در هر بشکه) برساند، اما از سال 2010 قیمت‌ها بالای هزینه تولید رقابتی، نظیر تولید نفت از ذخایر شیل، شن‌های نفتی، گاز طبیعی یا زغال‌سنگ قرار گرفته چه برسد به میادین آب‌های عمیق. انگیزه مالی برای توسعه ذخایر جدید در خارج از اوپک بسیار زیاد است. بعید به نظر می‌رسد اوپک بتواند بدون اینکه کاهش شدید در سهم بازار خود را بپذیرد، از قیمت‌های کنونی دفاع کند.
چالش‌های جدید اوپک
براساس گزارش دو کارشناس موسسه مطالعات انرژی دانشگاه آکسفورد، استراتژی اوپک و قدرت آن در مورد قیمت‌های نفت در طول زمان به شرایط بازار و تعامل میان اعضای اوپک بستگی دارد. اما سوال مهم‌تر این است که عملکرد اوپک در یک دهه آینده چگونه خواهد بود و آیا می‌تواند قیمت‌های کنونی 110 دلاری نفت را حفظ کند. تجربه گذشته نشان می‌دهد اوپک در این زمینه با مشکلاتی مواجه خواهد شد. واکنش اوپک به تحرکات قیمت نفت نامتقارن است. هدف کلیدی اوپک اجتناب از سقوط قیمت نفت به زیر سطح تعیین‌شده توسط اعضاست، اما این سازمان از افزایش قیمت‌ها به بالای سطوح مشخص یا تعیین یک سقف قیمت خودداری می‌کند. تحلیلگران اوپک را به یک «چای کیسه‌ای» تشبیه کرده‌اند! به این معنی که این سازمان در آب جوش، زمانی که قیمت‌ها در حال کاهش هستند و اعضا به درد‌سر می‌افتند، بهترین عملکرد را دارد. زمانی که قیمت‌ها بالاست اعضا برای توافق در زمینه سقف قیمت و تقسیم تولید مشکل پیدا می‌کنند و اوپک را به حاشیه می‌رانند. این دو کارشناس گفتند: هنگام افزایش قیمت‌ها در بازار، اوپک سعی دارد تقاضا را براساس قیمت‌های تعیین‌شده در بازار، از طریق تنظیم تولید راضی نگه دارد و برای عرضه ظرفیت مازاد خود برای پایین آوردن قیمت‌ها تلاشی نمی‌کند. موسسه مطالعات انرژی آکسفورد افزود: کشور‌های عضو اوپک به وسیله موانع قدرتمند سر راه ورود که از مالکیت و کنترل بخش اعظم ذخایر نفتی ارزان‌‌قیمت جهان ناشی می‌شود، حفاظت می‌شوند. اعضای اوپک از طریق محدود کردن سرمایه‌گذاری در بخش نفت خود می‌توانند عرضه نفت به بازار را کنترل کنند. آنها همچنین بار برآوردن تقاضا برای نفت بیشتر را به تولید‌کنندگان با هزینه بالا محول می‌کنند. اوپک در دهه‌های 1970 و 1980 از طریق کاهش تولید و قطع ظرفیت مازاد قیمت نفت را تا حد زیادی افزایش داد. اما نتیجه این کار افزایش رقابت بین تولید‌کنندگان، افزایش محافظه‌کاری در کشور‌های مصرف‌کننده و افزایش اختلاف بین اعضای اوپک بر سر تقسیم سهم بازار بود. در سال‌های 1973 تا 1985 سهم اوپک از تولید جهانی نفت از 51 درصد به 28 درصد کاهش یافت. تلاش‌های عربستان برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها تولید این کشور را از 10 میلیون و 200 هزار بشکه در روز در سال 1980 به تنها 6/3 میلیون بشکه در روز در سال 1985 رساند در حالی که صادرات این کشور کمتر از دو میلیون بشکه در روز بود. سهم اوپک بر اثر تولید روز‌افزون از سوی مکزیک، آلاسکا و دریای شمال، آمریکا و شوروی سابق کاهش یافت. این افزایش در تولید کشور‌های غیرعضو اوپک یک اتفاق غیرمنتظره بود. تقاضای نفت همزمان با افزایش عرضه کاهش یافت زیرا آمریکا، اروپا و ژاپن تلاش‌های مشخصی را برای افزایش کارایی انرژی و ارتقای سوخت‌های جایگزین انجام دادند. مساله این است که آیا تاریخ مجدداً در حال تکرار است؟ پس از افزایش قابل توجه قیمت نفت از سال 2002 تولید به شکل روز‌افزونی در آمریکا در حال افزایش است و شرکت‌های نفتی به دنبال عرضه بیشتر از سوی آمریکای لاتین، آفریقا، قطب شمال و آسیا هستند. آمریکا و اتحادیه اروپا قوانینی را وضع کردند که باعث کاهش شدید مصرف بنزین و سوخت دیزل تا سال 2025 خواهد شد. حتی در زمینه حمل‌ونقل نفت، نقش سوخت‌های مبتنی بر نفت به وسیله گاز طبیعی ارزان تحت فشار قرار گرفته است. به گفته این دو کارشناس مالیات، تغییرات جوی و سیاست‌های امنیتی انرژی برای کاهش سهم نفت در ترکیب انرژی جهان می‌تواند جایگاه اوپک را در بلند‌مدت تضعیف کند که به کاهش درآمد این سازمان خواهد انجامید. این امر نشان‌دهنده یک چالش واقعی برای اوپک است و در مرکز بازار نفت قرار دارد. راهی که اوپک از طریق آن با این چالش مقابله می‌کند تغییر این سازمان در آینده و جایگاه آن را در بازار نفت مشخص خواهد کرد. در دهه 1970 کمیته سیاست قیمت‌گذاری بلند‌مدت اوپک قصد داشت قیمت‌ها را به زیر هزینه تولید سوخت مایع مصنوعی از زغال‌سنگ (حدود 60 دلار در هر بشکه) برساند، اما از سال 2010 قیمت‌ها بالای هزینه تولید رقابتی، نظیر تولید نفت از ذخایر شیل، شن‌های نفتی، گاز طبیعی یا زغال‌سنگ قرار گرفته چه برسد به میادین آب‌های عمیق. انگیزه مالی برای توسعه ذخایر جدید در خارج از اوپک بسیار زیاد است. بعید به نظر می‌رسد اوپک بتواند بدون اینکه کاهش شدید در سهم بازار خود را بپذیرد، از قیمت‌های کنونی دفاع کند.
دیدگاه تان را بنویسید