تاریخ انتشار:
آتی سکه در مدار صفر درجه
زمانی که قیمت‌های سکه در بازار آتی ایران راه‌اندازی شد، هدف از آن کنترل ریسک‌های بازار سکه و تعدیل قیمت‌ها در شرایط حساس و خارج از کنترل بازار بود. با این هدف و در شرایطی که ریسک ناشی از تزریق نقدینگی به بازار افزایش یافت،
زمانی که قیمت‌های سکه در بازار آتی ایران راه‌اندازی شد، هدف از آن کنترل ریسک‌های بازار سکه و تعدیل قیمت‌ها در شرایط حساس و خارج از کنترل بازار بود. با این هدف و در شرایطی که ریسک ناشی از تزریق نقدینگی به بازار افزایش یافت، این بازار نیز به کانون توجه دو گروه عمده تبدیل شد؛ نخست سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌های کلان در اختیار نداشتند اما انتظارات خود را از کسب منافع در شرایط عدم تعادل بالا برده بودند. دوم مسوولان بازارهای کشور به خصوص بورس کالا و مجموعه «نگران» دولت. در این شرایط بود که سرمایه‌های سرگردان فوج‌فوج به سمت بورس کالا و تالار معاملات آتی حرکت کردند تا جایی که حجم معاملات در برهه‌ای از زمان تا 70 هزار معامله رسیده بود؛ در حالی که امروزه و بعد از خروج حباب سکه حجم معاملات به سه هزار معامله تقلیل یافته است. این در شرایطی است که باید گفت بازار آتی در شرایط چندان مساعدی نیست و این موضوع از چند وجه قابل بررسی است؛ نخست آنکه اثر منفی ارزش پول ملی از دید معامله‌گران در حال طی کردن روند نزولی خود است و به همین ترتیب هدایت نقدینگی به بازارهای آتی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. دوم آنکه حباب سکه به شدت کاهش یافته و
انگیزه‌های سفته‌بازی در بازار روند نزولی خود را طی کرده است و در حال حاضر نیز دلیل و انگیزه‌ای برای خرید آتی وجود ندارد. 
سوم آنکه کاهش حضور معامله‌گران در بازار آتی که به یک‌بیستم ارقام گذشته آن رسیده است آثار روانی حضور در این بازار را تحت‌الشعاع خود قرار داده و در نتیجه از این منظر شاهد گرایش عمومی سرمایه به حضور در بازار آتی نیستیم؛ این در حالی است که در روزهای منتهی به سررسیدهای آتی، دارندگان موقعیت‌های باز که باید برای دریافت سکه‌های ثبت‌نامی خود مراجعه کنند تعداد بسیار کمی از افرادی را شامل می‌شوند که ابتدا وارد بازار شده بودند. در نهایت این که اختلاف قیمت‌ها در شرایط کنونی بین قیمت کشف شده در روز اول بازگشایی و قیمت تسویه نهایی در روز سررسید از اختلاف منفی برخوردار است که این مساله را باید زیان سرمایه‌گذاری در این بازار تعبیر کرد. در این بین بررسی «تجارت فردا» حکایت از آن دارد که بیشتر روزهای معاملاتی دو سال گذشته در شرایطی سپری شده است که بازار آتی از قیمت بالاتری در قیاس
با قیمت‌های نقدی روز برخوردار بوده است. بر این اساس و مطابق نمودار همراه اختلاف قیمت‌های آتی با نقدی در اکثر اوقات مثبت بوده است که این موضوع دو نتیجه را به همراه داشته است؛ نخست آنکه سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌هایی اندک به میزان وجوه تضمین آتی در اختیار داشتند به این بازار حرکت کرده و با پرداخت مبلغی اندک که به 10 درصد قیمت اصلی سکه هم نمی‌رسید نسبت به خریداری10سکه اقدام می‌کردند. نتیجه دیگر آن بود که به همین نسبت تعهداتی در بازار سکه ایجاد می‌شد که در سررسید مربوطه به افزایش روزانه قیمت سکه دامن می‌زد. در این شرایط یکی از ابهاماتی که در بازار آتی ایجاد شد و در برهه‌ای از زمان به کاهش دامنه فعالیت‌ها در این بازار منجر شد، نگرانی از جهت‌دهی بازار آتی به بازار نقدی سکه بود. در حقیقت این موضوع نه از بعد تئوریک موضوعیت داشت و نه در عمل چنین مساله‌ای قابل قبول بود چرا که در اکثر بورس‌های کالایی جهان نیز اختلاف قیمت‌های آتی و نقدی با برآیند مثبت به سود بازار آتی مواجه است و اختلاف قیمت‌ها در این دو بازار طبیعی بود. نگرانی زمانی آغاز می‌شد که غالب دارندگان موقعیت تعهدی باز تمایل به دریافت سکه‌های خریداری‌شده
داشتند و این مساله می‌توانست قیمت‌ها را در بازار سکه تحت‌الشعاع قرار دهد. 
سوم آنکه کاهش حضور معامله‌گران در بازار آتی که به یک‌بیستم ارقام گذشته آن رسیده است آثار روانی حضور در این بازار را تحت‌الشعاع خود قرار داده و در نتیجه از این منظر شاهد گرایش عمومی سرمایه به حضور در بازار آتی نیستیم؛ این در حالی است که در روزهای منتهی به سررسیدهای آتی، دارندگان موقعیت‌های باز که باید برای دریافت سکه‌های ثبت‌نامی خود مراجعه کنند تعداد بسیار کمی از افرادی را شامل می‌شوند که ابتدا وارد بازار شده بودند. در نهایت این که اختلاف قیمت‌ها در شرایط کنونی بین قیمت کشف شده در روز اول بازگشایی و قیمت تسویه نهایی در روز سررسید از اختلاف منفی برخوردار است که این مساله را باید زیان سرمایه‌گذاری در این بازار تعبیر کرد. در این بین بررسی «تجارت فردا» حکایت از آن دارد که بیشتر روزهای معاملاتی دو سال گذشته در شرایطی سپری شده است که بازار آتی از قیمت بالاتری در قیاس
با قیمت‌های نقدی روز برخوردار بوده است. بر این اساس و مطابق نمودار همراه اختلاف قیمت‌های آتی با نقدی در اکثر اوقات مثبت بوده است که این موضوع دو نتیجه را به همراه داشته است؛ نخست آنکه سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌هایی اندک به میزان وجوه تضمین آتی در اختیار داشتند به این بازار حرکت کرده و با پرداخت مبلغی اندک که به 10 درصد قیمت اصلی سکه هم نمی‌رسید نسبت به خریداری10سکه اقدام می‌کردند. نتیجه دیگر آن بود که به همین نسبت تعهداتی در بازار سکه ایجاد می‌شد که در سررسید مربوطه به افزایش روزانه قیمت سکه دامن می‌زد. در این شرایط یکی از ابهاماتی که در بازار آتی ایجاد شد و در برهه‌ای از زمان به کاهش دامنه فعالیت‌ها در این بازار منجر شد، نگرانی از جهت‌دهی بازار آتی به بازار نقدی سکه بود. در حقیقت این موضوع نه از بعد تئوریک موضوعیت داشت و نه در عمل چنین مساله‌ای قابل قبول بود چرا که در اکثر بورس‌های کالایی جهان نیز اختلاف قیمت‌های آتی و نقدی با برآیند مثبت به سود بازار آتی مواجه است و اختلاف قیمت‌ها در این دو بازار طبیعی بود. نگرانی زمانی آغاز می‌شد که غالب دارندگان موقعیت تعهدی باز تمایل به دریافت سکه‌های خریداری‌شده
داشتند و این مساله می‌توانست قیمت‌ها را در بازار سکه تحت‌الشعاع قرار دهد.
دلیل این امر نیز نه در بازار آتی بلکه در شرایط نامطلوب اقتصادی کشورمان در سال‌های اخیر نهفته است. باز هم با مراجعه به نمودار باید گفت تا پیش از آغاز تحرکات قیمتی شدید پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها یعنی تا میانه سال 1390، حرکت دو بازار منطقی و اختلاف قیمت‌ها محدود بود اما همزمان با آغاز افت شدید ارزش پول در کشور و شروع رویه هیجانی نرخ تورم از شهریور‌ماه سال 1390 قیمت‌ها در بازار سکه نیز شروع به افزایش کرد و این افزایش با تشدید اوضاع در بازار آتی همراه بود.
حال به سابقه دو بازار پس از انتخابات ریاست‌جمهوری نگاه کنیم. این اختلاف پس از آغاز به کار دولت یازدهم دوباره کاهش یافت و حتی منطق بین دو بازار از بین رفت و تقریباً هر یک روند خود را در پیش گرفتند. منطق معاملات آتی سکه همین‌جاست. کاهش حباب و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در یک کالای خاص که در ایران این کالا سکه است، ضرورت سرمایه‌گذاری در بازارهای آتی آن را کاهش می‌دهد، به خصوص آنکه سرمایه‌گذاران در ایران تنها از منطق سودآوری بازار تبعیت می‌کنند و بازار آتی برای آنها یک بازار مصرفی است. به عبارت دیگر مصرف‌کنندگان نفت، محصولات کشاورزی، فلزات و... در بازار آتی سرمایه‌گذاری می‌کنند تا از نوسانات آتی آن جلوگیری کنند، اما در ایران سرمایه‌گذاری برای کسب سود است.
دیدگاه تان را بنویسید