دلار در آزمون کاهش قیمت

قائم مقام بانک مرکزی هفته قبل با اشاره به اینکه گشایش‌های ارزی برای کشور قادر است قیمت ارز را در بازار کاهش دهد بازگشت 4/2میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه‌شده ایران را طی شش ماه آینده یک اتفاق بزرگ برای کشور دانسته که برای پاسخگویی به نیازهای اساسی ارزی کشور بسیار مفید بوده و در نتیجه قادر است طی روزها و ماه‌های آینده توانایی بیشتری را برای پاسخگویی به نیازهای اساسی کشور ایجاد کند. البته دکتر کمیجانی در این بین نیروهای بازار را عامل اصلی تعیین قیمت اعلام کرده و گفته: نرخ ارز را عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌کنند، اما با توجه به گشایش‌های ایجاد‌شده طبیعی است که انتظار داشته باشیم نرخ ارز به سمت کاهش تغییر کند.

نگاهی به سخنان دکتر کمیجانی نشان می‌دهد دولت در ماه‌های پیش رو از منابع ارزی آزاد شده برای جبران مشکلات کشور استفاده خواهد کرد. در این میان شنیده‌ها حکایت از دو محل برای هزینه‌کرد ارزهای مذکور دارد. یک خبر غیررسمی از اختصاص پارت اول این دارایی‌ها برای خرید دارو حکایت دارد. خبر دیگر که توسط معاون امور بین‌الملل شرکت نفت اعلام شده از تخصیص منابع ارزی به واردات تجهیزات مورد نیاز برای صنعت نفت و گاز حکایت دارد که هر دو موضوع قادر است بخش قابل توجهی از مشکلات کشور را برطرف سازد. حقیقت آن است که بسیاری از تجهیزات صنعت نفت به منابعی قابل توجه نیازمندند که شاید اگر تمام مبالغ آزادشده به مصرف این صنعت برسد تنها یک درصد از نیاز این صنعت را پوشش دهد.

برخی برآوردهای اولیه نشان می‌دهد صنعت نفت کشور به 400 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. با این وصف تصور اینکه مبالغ مذکور بتواند گوشه‌ای از خلأهای موجود در صنعت نفت را پر کند نگاهی سطحی به مشکلات اقتصادی این بخش است. این در حالی است که این مبلغ قادر است 12 سال یارانه 40 درصدی کود اوره بخش کشاورزی کل کشور را تامین کند. این مبلغ در عین حال می‌تواند به میزان کل بودجه آموزش و پرورش برای 10 ماه، کل هزینه درمان و بهداشت کشور برای هفت ماه، سه طرح بزرگ در ابعاد طرح‌های معروف به هفت طرح فولادی (هر یک به رقم 5/1 میلیارد دلار) و ده‌ها مورد دیگر از این دست را تامین کند. همچنین این مبلغ قادر است با احتساب نیاز به 100 میلیون تومان (40 هزار دلار) سرمایه برای ایجاد هر شغل، 105 هزار فرصت شغلی ایجاد کند یا 10 هزار کارگاه کوچک با کارگران زیر 10 نفر ایجاد کند که قادر است روند موثری بر توسعه کشور به خصوص در استان‌های فقیر ایجاد کند.

با این توضیحات، به عقیده کارشناسان اقتصادی، اگرچه در قیاس با منابع حاصل از فروش نفت، این رقم چندان بالا نیست اما نباید فراموش کنیم که اگر درآمد نفتی ایران در سال 1393 را به طور میانگین 50 میلیارد دلار محاسبه کنیم، مبلغی که به زودی وارد کشور می‌شود حدود 9 درصد کل درآمد نفتی سال آینده است. بنابراین دولت لازم است به نکات زیر توجه کند.

اول؛ دولت احمدی‌نژاد بی‌توجهی به ارز و درآمدهای خارجی را به طور بی‌سابقه‌ای تجربه کرده است که اسناد آن نیز موجود است! بر این اساس با تحقیق در نتایج گذشته می‌توان تصمیمات بهتری گرفت.

دوم؛ کشور به شدت آمادگی جذب منابع مالی را دارد و در عین حال گشایش‌های آتی در ابهام قرار دارد، بنابراین تفکیک و انتخاب از بین گزینه‌های مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است.

سوم؛ تزریق منابع ارزی به بازار در شرایط کنونی به صلاح نیست، چرا که بخش واقعی اقتصاد در رکود به سر می‌برد و تنها می‌توان این فرض را تقویت کرد که منابعی که به بازار منتقل می‌شوند صرف کاهش بهای ارز یا امور واردات می‌شوند.

چهارم؛ تراز تجاری کشور با تصمیمات عجولانه در حوزه نرخ ارز به سرعت واکنش نشان می‌دهد بنابراین باید با نگاه جامع به اقتصاد ملی و بازارهای صادراتی تصمیماتی مناسب اتخاذ کرد.

آنچه مشخص است بازار ارز در شرایط کنونی بازاری واقعی است و عکس‌العمل‌های آن تحت تاثیر علائم واقعی حرکت می‌کند که تغییر عرضه و تقاضا همان علامت واقعی بازار برای تغییر محسوب می‌شود.

اما بازار ارز طی هفته گذشته تحت تاثیر اخبار مربوط به اجرای مفاد توافق هسته‌ای روند کاهشی خود را آغاز کرده بود اما با کنار گذاشتن ایران از ژنو2 بازار ارز عکس‌العمل منفی نشان داد و قیمت دلار در بازار تهران افزایش یافت. نقطه کف قیمت دلار هفته گذشته 2890 تومان بود که پس از تجربه 4/1 درصد کاهش نسبت به روز یکشنبه، روز دوشنبه هفته قبل ثبت شده بود. البته این روند از روز سه‌شنبه دوباره تغییر کرد به طوری که قیمت ارز در این روز 7/1 درصد افزایش یافت و کاهش‌های روزهای قبل خود را جبران کرد.