تاریخ انتشار:
صدرا؛ از کارگاهی کوچک تا پیمانکار ناکام
نزول از صدر
«صدرا» دردانه قرارگاه خاتم هم میتوانست باشد، اما نشد. هر چقدر زمان بیشتر میگذشت، تاوان این دردانه سنگینتر میشد.
صدرا در عقد قرارگاه
تا پیش از آنکه «صدرا» به فهرست شرکتهای زیرمجموعه قرارگاه خاتمالانبیا اضافه شود، این شرکت بزرگ صنعت دریایی ایران در مایملک سرمایهگذاری بانک ملی بود. «صدرا»ییها در بهمنماه سال 1382، سرمایهگذاری بانک ملی را مجاب کردند با پرداخت 407 میلیارد تومان به دولت، بزرگترین خصوصیسازی تاریخ بازار سرمایه ایران را در دوره اصلاحات رقم بزنند. این اتفاق هم افتاد و سرمایهگذاری بانک ملی خریدار بزرگی شد که تا پیش از آن تاریخ بورس ایران به خود ندیده بود. «صدرا» چهار سال پرفراز و نشیبی را با مالک خود سپری کرد که افت شدید قیمت سهام تنها بخشی از ناگواریهای آن دوران بود. تا آنکه، در سال 88، بار دیگر «صدرا» روی میز فروش قرار گرفت و این بار قرارگاه خاتمالانبیا بدون رقیب مالک بلوک 51 درصد سهام صدرا شد. سردار رستم قاسمی که در آن زمان هنوز به وزارت نفت نرسیده بود، فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا را در دست داشت. او چند روز پس از خرید صدرا از سوی قرارگاه خاتم، تلویحاً خبر داد مجموعه زیر مدیریت او، «مجبور» به خرید «صدرا» شده است. او در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: «صدرا، شرکتی ورشکسته است به طوری که بیش از 700 میلیارد تومان بدهی دارد و ما تنها به دلیل تصمیم دولت برای نجات این شرکت از وضعیت موجود، تن به خرید صدرا دادیم.» در همان زمان، از «تصمیم دولت» به «دستور دولت» تعبیر شد و این گونه تحلیل میشد که دولت دهم دستور فروش صدرا به قرارگاه خاتم را صادر کرده است تا هم به زعم خود، این شرکت را از آب و گل درآورده باشد، هم بخشی از مطالبات خود به قرارگاه را تسویه کند. البته در این مورد، هیچ مرجع رسمی تاکنون به طور شفاف تایید نکرده که دولت به منظور تسویه بخشی از مطالبات خود، شرکت صنایع دریایی ایران را به قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا واگذار کرده است. با همه نارضایتیها و کرشمهها، «صدرا» که تا پیش از واگذاریها، جزو یکی از مایملکهای سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران یا همان «ایدرو» بود، به سرمایهگذاری بانک ملی فروخته شد. اوایل سال 88 و در شرایطی که دولت نهم، تمام و کمال به دولت دهم تغییر نام پیدا کرد، سند «صدرا» به نام یک نهاد اقتصادی وابسته به یکی از ارگانهای نظامی زده شد و دوره جدیدی پیش روی فعالیتهای این شرکت صنعتی قرار گرفت. طی این نقل و انتقال، 18/51 درصد از سهام صدرا به قرارگاه خاتمالانبیا واگذار شد. در محافل، قیمت خرید این میزان از سهام نیز 76 میلیارد تومان اعلام شد که هرگز به تایید فرماندهان سپاه نرسید.
تلاش برای زنده ماندن
صاحبان جدید صدرا، بازاریابی برای در اختیار گرفتن پروژههای تازه را آغاز کردند. تجربه و قدرت آنان، به فاصله کوتاهی به کمک صدرا آمد و دروازههای ورود به عسلویه و پارس جنوبی به روی این شرکت نیمهورشکسته، بیشتر باز شد. «صدرا» تا پیش از آنکه به قرارگاه خاتم واگذار شود، به دلیل بدهیهای سنگین و معوقات بالای بانکی، در فهرست سیاه وزارت نفت قرار داشت. اما به محض آنکه این شرکت، به زیر چتر قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا رفت، مدیران جدید آن پای میز قرارداد عملیات اجرایی در پارس جنوبی نشستند و ساخت فاز دوم سکوهای فاز 17 و 18 این منطقه به صدرا واگذار شد. یک سال بعد، پای صدرا به فازهای 13 و 14، فاز 19 و فازهای 22، 23 و 24 هم باز شد و طی کنسرسیوم با شرکتهای داخلی، عملیات 21 میلیارد دلاری اجرای این فازها در اختیار صدرا قرار گرفت. قرارگاه خاتمالانبیا که تا پیش از این، بیشتر روی خشکی کار کرده بود، حالا با «صدرا» به روی آب هم رفت و دوره تازهای پیش روی فعالیتهای عمرانی قرارگاه قرار گرفت. «صدرا» کشتیساز هم هست؛ با همین عنوان هم در سال 1347 در بوشهر تاسیس شد. ارتزاق از محل تعمیر و بازسازی و ساخت کشتی، سالها برای صدرا هم نان آورد هم نام. اما یک ربع قرن زندگی و فعالیت «صدرا» در جنوب و شمال ایران، و توسعه فعالیتها، از کشتیسازی به پیمانکار بزرگ نفتی، در نهایت به جایی ختم شد که جز «نام» چیزی برای این بنگاه صنعتی باقی نمانده است. برخی گزارشهای تاییدنشده، آخرین رقم بدهی «صدرا» را بیش از 1400 میلیارد تومان اعلام میکند. سال گذشته، محمدعلی نظارت، عضو پیشین هیات مدیره صدرا، به خبرنگاران بوشهری که به بازدید جزیره سکوساز صدرا رفته بودند، گفته بود «سه سال پیش صدرا را با بدهی بالای 700 میلیارد تومان خریداری کردیم اما اکنون به دلیل مشکلات ارزی و بدهیهای پنهان که مربوط به گذشته بوده، بدهی این شرکت بسیار بیش از این ارقام است». با همه اینها، قرارگاه خاتمالانبیا اگرچه چندین قرارداد بزرگ ساخت و تجهیز پروژههای نفت و گاز را برای صدرا دست و پا کرد، اما حتی سفارش ساخت سه کشتی برای ونزوئلا هم نتوانست بار سنگین بدهی را از دوش این شرکت بردارد. تلاش برای «زنده ماندن» همچنان ادامه دارد و «صدرا» که در دولت دهم با قرارگاه خاتمالانبیا نتوانست از بحران خارج شود، حالا در دولت یازدهم چشم به اعجاز بخش خصوصی دوخته تا مگر در این دولت به روزهای خوش گذشته بازگردد.
خریدار تازه کیست؟
«در صورتی که دو شرکت صدرا و ایزوایکو خریدار داشته باشند، قرارگاه خاتم آمادگی فروش سهام آنها را دارد چرا که این دو شرکت هیچ مزیتی برای ما ندارند». این گفته بخشی از سخنان سردار رستم قاسمی است در دورانی که او فرماندهی قرارگاه خاتمالانبیا را پیش از آنکه به وزارت نفت برسد، در اختیار داشت. او در گفتوگو با ایسنا، از تغییر رویکرد این نهاد وابسته به سپاه پاسداران در فعالیتهایش خبر داده بود و اینکه، خاتمالانبیا بیشتر تمرکز خود را روی اجرای کارهای پژوهشی و تحقیقاتی قرار داده است و قصد دارد کمتر به سراغ فعالیتهای اقتصادی برود. و حال، پس از گذشت چند سال از آن وعده، نشانههایی از خروج قرارگاه خاتم از بنگاهداری در اقتصاد ایران دیده شده که با واگذاری «صدرا» به نظر میرسد استارت آن خورده است. اگرچه خروج قرارگاه خاتم از صدرا نیز، بیشتر به دلیل زیاندهی این شرکت و عدم سودآوری فعالیتهای آن برای این ارگان نظامی است. مالکان قبلی صدرا، پس از آنکه از سودآوری شرکتی که چهار سال پیش خریداری کردند، ناامید شدند، تصمیم به فروش سهام خود در این شرکت گرفته و تمامی 62 درصد سهامی را که به قیمت 76 میلیارد تومان خریده بودند، به یک شرکت پیمانکار از بخش خصوصی فروختهاند. در خبرهایی که این روزها روی خروجی خبرگزاریها و سایتها قرار گرفته، از فرزاد اناری به عنوان جایگزین مهدی اعتصام مدیرعامل قبلی شرکت صدرا نام برده شده است. اعتصام که دارای مدرک کارشناسی مهندسی صنایع از دانشگاه علم و صنعت است، همکاری با قرارگاه خاتمالانبیا را از سال 1372 آغاز کرد. او مسوولیتهای مختلفی را در قرارگاه سازندگی نوح - یکی از قربهای قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا- بر عهده داشت و در نهایت فرماندهی آن قرارگاه را بر عهده گرفت. اعتصام که جانشین سردار رستم قاسمی در قرارگاه سازندگی نوح بود، پس از واگذاری شرکت صدرا به قرارگاه در سال 88، مدیریت صدرا را بر عهده گرفت. اما مدیرعامل جدید صدرا که در سال 92 و همزمان با روزهای ابتدایی دولت یازدهم به این سمت رسید، تحصیلکرده رشته مهندسی عمران است. او عضو هیات مدیره و معاون اجرایی شرکت آباد راهان پارس، یکی از پیمانکاران بینالمللی و از اعضای انجمن شرکتهای ساختمانی و همچنین عضو انجمن شرکتهای مهندسی و پیمانکاری نفت، گاز و پتروشیمی است. طبق اطلاعاتی که در پایگاه اطلاعرسانی شرکت «آباد راهان پارس» در رابطه با این شرکت درج شده، آباد راهان پارس، سهامی خاص است و در سال 1372 به ثبت رسیده است. مدیرعامل این شرکت عمرانی، آقای قباد چوبدار معرفی شده است. حال آنکه نام او به جز این در جای دیگری نیز آمده و آن فهرست سیاهی است که چندی پیش سازمان خصوصیسازی از 112 بدهکار کلان بانکی تهیه کرده و آن را در اختیار بانک مرکزی قرار داده بود. بر اساس این فهرست که جزییات آن از سوی سایتهای خبری نزدیک به سازمان خصوصیسازی منتشر شده است، نام قباد چوبدار به همراه چند تن از بستگانش که از اعضای هیات مدیره شرکت آباد راهان پارس هستند، به عنوان یکی از بدهکاران کلان بانکی آمده است. از رقم پرداختی این شرکت برای خرید 62 درصد سهام صدرا از قرارگاه خاتمالانبیا، اطلاعات دقیقی در دست نیست. با این حال، این شرکت که در کارنامه فعالیت عمرانی خود، عمدتاً پروژههای راهسازی و چند پروژه محدود اجرایی در عسلویه دارد، فعالیت عمرانی جدی در حوزه فراساحل که از شرح وظایف شرکت صدراست، دیده نمیشود. شرکت صدرا در حالی از سوی قرارگاه خاتمالانبیا به بخش خصوصی واگذار شد که اجرای پروژههای نفتی و گازی در پارس جنوبی به دلیل فشار تحریمها به کندی پیش میرود و حال با روی کار آمدن دولت یازدهم که مدعی اصلاح و بهبود شرایط داخلی و بینالمللی برای ایران است، باید منتظر ماند و به آیندهای چشم دوخت که صدرا بیصبرانه منتظر آن است. آیا دردانه صنعت دریایی ایران، برای مالکان جدید برکت خواهد داشت؟
دیدگاه تان را بنویسید