سناریوهای سال جدید

سال 2014 میلادی به پایان رسید و در آستانه ورود به سال جدید میلادی قرار داریم. سال گذشته مشکلات زیادی دامن‌گیر اقتصاد دنیا بود و کشورهای مختلفی هم برای مقابله با این بحران‌ها اقدام به استفاده از ابزارهای متفاوت کردند. انتظار می‌رفت سال 2015 میلادی سالی بسیار پررونق‌تر از سال قبل برای اقتصاد دنیا باشد ولی کاهش قیمت نفت در ماه‌های انتهایی سال 2014 میلادی و مشکلات ایجادشده در اقتصاد روسیه و برخی از کشورهای اروپایی سبب شد اقتصاد با سرعت برآورد‌شده توان بازسازی نداشته باشد. سایت کاپیتال و اویل در گزارشی در مورد شرایط اقتصادی دنیا در سال 2015 میلادی نوشت: انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی اقتصاد دنیا با نرخ 8/3 درصد رشد کند که حدود 5/0 درصد بیشتر از سال 2014 میلادی خواهد بود. انتظار می‌رود نرخ رشد اقتصادی آمریکا افزایش یابد ولی اروپا شاهد کاهش نرخ رشد اقتصادی باشد و بازارهای در حال گذار هم سال 2015 میلادی را با شرایطی ضعیف‌تر از سال گذشته آغاز کنند. متوسط قیمت نفت در سال 2015 میلادی بین 65 تا 82 دلار آمریکا برآورد شده است که نشان می‌دهد متوسط قیمت نفت در سال آینده میلادی با افزایش نسبت به سال جاری همراه خواهد بود. دلیل این برآورد افزایش قیمت نفت را هم می‌توان تغییر برآوردهای اقتصادی دنیا در سال آینده دانست. با پایان یافتن سال 2014 میلادی، اقتصاد دنیا نشانه‌هایی از ضعف اقتصادی را نمایان می‌کند و خطراتی را که می‌تواند باعث ایجاد بحران در سال بعد شود هم نشان می‌دهد. انتظارات ما برای سال 2014 میلادی به این صورت بود که اقتصاد دنیا در سال 2014 میلادی یک بازسازی نسبی اقتصادی را تجربه می‌کرد و می‌توانست به تدریج از اثرات مخرب ناشی از تزریق‌های اقتصادی برهد. انتظار می‌رفت اقتصاد دنیا در سال 2014 میلادی به رشدی معادل نرخ رشد اقتصادی قبل از بحران اقتصادی برسد و بازارهای مالی دوباره در مسیر رشد قرار بگیرند ولی واقعیت دنیا متفاوت از انتظارات ما بود. در دنیای واقعیت اقتصاد نتوانست رشد را در سطح مورد انتظار تجربه کند و بحران‌های مختلف اقتصاد را به سمت ویرانی هدایت کرد.
در سال 2014 میلادی نرخ بازسازی اقتصادی آمریکا کمتر از برآوردها بود و در فصل اول سال 2014 میلادی نرخ رشد اقتصادی منفی بود اگرچه این رشد منفی با رشد مثبت دو فصل بعدی اقتصادی جبران شد. بازسازی اولیه اقتصاد منطقه یورو در نتیجه بحران‌های بعدی ناکام ماند و سبب شد اقتصاد منطقه یورو در شرایط رکود اقتصادی باقی بماند و ریسک رکود و انقباض اقتصادی هم دامن‌گیر اقتصاد این کشورها شود. اقتصاد کشور ژاپن هم سال 2014 میلادی را با تجربه انقباض اقتصادی به پایان برد و ارزش ین در برابر دلار آمریکا در این سال سیر نزولی به خود گرفت. در نتیجه این سیاست بود که اقتصاد ژاپن در سال 2014 میلادی دوباره وارد رکود اقتصادی شد. در سال 2014 میلادی ژاپن با کمک ابزارهای مختلف پولی و مالی اقتصادی و تزریق‌های متوالی به اقتصاد توانست رشد هفت‌درصدی اقتصادی را شاهد باشد ولی کاهش قیمت مسکن در این کشور در هفت ماه آخر سال 2014 میلادی موجب شد مصرف بخش خصوصی آسیب زیادی ببیند. در نتیجه کاهش قیمت انواع کالاهای ارزشمندی از قبیل نفت و گاز طبیعی و طلا نرخ رشد اقتصادی بازارهای در حال گذار کمتر شد ولی افزایش سرمایه‌گذاری در زیر‌ساخت‌های صنعتی و اقتصادی در کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه سبب شده است این کشورها شاهد افزایش نرخ رشد اقتصادی خود باشند و فرصت‌های رشد اقتصادی بیشتری برای آنها فراهم شود. در مورد سال 2015 میلادی برخی از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند رکودی بزرگ دامن‌گیر اقتصاد دنیا شود. انتشار تنزل برآوردهای رشد اقتصادی در سال 2015 میلادی موجب شد موج کاهش قیمت انواع کالاها در دنیا آغاز شود. شاخص کالای جهانی صندوق بین‌المللی پول طی 12ماه منتهی به نوامبر سال 2014 میلادی 4/17 درصد کاهش یافت که در این زمان قیمت سوخت در بازارهای جهانی 3/23 درصد تنزل یافت و شاخص قیمتی دیگر کالاها 8/5 درصد تنزل پیدا کرد. این فشارهای کاهشی فاکتورهای ثابتی برای اقتصاد جهانی خواهند بود.
سایت Seeking alpha در گزارش تازه خود پنج برآورد در مورد وضعیت اقتصادی دنیا در سال 2015 میلادی ارائه داده است که این پنج برآورد به قرار زیر است.
اول: انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی فدرال‌رزرو آمریکا اقدام به افزایش نرخ بهره بانکی نکند. همچنین فشارهای انقباضی اقتصادی سال 2015 میلادی و تداوم ارزش دلار آمریکا در برابر یورو سبب می‌شود نرخ تورم در آمریکا به نزدیک به صفر درصد برسد و این مساله اقتصاد را به سمت شرایط تازه‌ای هدایت می‌کند. در نتیجه فدرال‌رزرو آمریکا افزایش نرخ بهره بانکی را رفتاری عقلایی نخواهد دانست و انتظارات تورمی هم برای سال 2015 و سال 2015 میلادی در سطحی کمتر از دو درصد باقی می‌ماند که برای فعالان اقتصادی در این کشور خبر مثبتی است. اهمیت افزایش ارزش دلار در برابر یورو در سال 2015 میلادی و تداوم این وضعیت تا انتهای سال به اندازه‌ای است که گفته می‌شود اگر فدرال‌رزرو طرح افزایش نرخ بهره بانکی را اجرا کند اثرات بسیار مخربی برای اقتصاد دنیا به همراه می‌آورد و این مساله اقتصاد را دچار لرزش‌های بیمارگونه می‌کند.
دوم: انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی منطقه یورو دوباره وارد رکود شود و فشارهای انقباضی اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد و این مساله می‌تواند هزینه‌های زیادی را به اقتصاد منطقه یورو وارد کند. این بحران می‌تواند باعث کاهش مصرف و تضعیف توان سرمایه‌گذاری شود و به دنبال آن زمینه را برای تشدید رکود اقتصادی در منطقه یورو فراهم آورد. رکودی که اقتصاد را به سمت بحرانی تازه هدایت می‌کند.
سوم: انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی نرخ رشد اقتصادی چین کاهش یابد و خطر ورود به رکود هم بیشتر شود. کاهش قیمت مسکن در چین در کنار تنزل قیمت بازارهای کالایی سبب شد تقاضای داخلی کم شود و فشارهای انقباضی زیادی در کشور ایجاد شود. مقامات چینی تلاش می‌کنند اقتصاد را بیشتر و بیشتر تقویت کنند اما این تزریق‌ها نمی‌تواند برای ممانعت از کاهش نرخ رشد اقتصادی در چین کافی باشد. هم‌اکنون نرخ تورم در چین کمتر از دو درصد است و انتظار می‌رود تا انتهای سال 2015 میلادی نرخ تورم در این منطقه به نزدیک به صفر درصد برسد.
چهارم: انتظار می‌رود در سال 2015 میلادی شمار زیادی از بازارهای در حال گذار دنیا که صادرکننده نفت هم هستند با بحران تراز پرداخت‌ها روبه‌رو شوند. کاهش در قیمت نفت در انتهای سال 2014 میلادی و احتمال تداوم این وضعیت در ماه‌های آغازین سال 2015 سبب می‌شود کشورهایی از قبیل روسیه و ونزوئلا با افزایش بدهی‌ها مواجه شوند.
پنجم: کاهش قیمت بازارهای کالایی و ضعف اقتصاد دنیا سبب می‌شود کشورهای صادرکننده نفت که عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند شاهد کاهش نرخ رشد اقتصادی خود باشند. در نتیجه برنامه‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیر‌ساختی در این کشورها باید مورد ارزیابی مجدد قرار بگیرد و تنها استثنا در این زمینه کشور قطر است که به دلیل میزبانی جام جهانی در سال 2022 میلادی اجرای هیچ یک از پروژه‌های زیر‌ساختی را به تاخیر نینداخته است و از تمامی ابزارها برای تحقق این هدف بهره‌مند می‌شود.
در حالت کلی با توجه به برآوردهای انجام‌شده توسط سازمان‌های جهانی و بررسی وضعیت تمامی کشورهای دنیا، انتظار می‌رود اقتصاد دنیا در سال 2015 میلادی ضعیف‌تر از سال 2014 میلادی باشد. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند در سال 2015 میلادی اقتصاد دنیا با نرخ 8/3 درصد رشد کند که 5/0 درصد بیشتر از سال قبل خواهد بود ولی با توجه به مطالعات انجام‌شده در مورد وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه یورو و کاهش قیمت‌های نفت و دیگر بازارهای کالایی پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد اقتصادی دنیا حداکثر به دو درصد برسد که از سال 2014 میلادی 3/1 درصد کمتر خواهد بود. در واقع باید به این جمله اعتماد کرد که «آرزوی بهترین‌ها را داشته باش ولی برای بدترین‌ها آماده‌باش».