تاریخ انتشار:
مزایای انتخاب دبیر کل ایرانی برای مجمع کشورهای صادرکننده گاز چیست؟
ایرانی بودن عادلی دلیل پیشبرد منافع ایران نیست
در پانزدهمین اجلاس سازمان کشورهای صادرکننده گاز جناب آقای حسین عادلی از ایران برای مدت دو سال به دبیر کلی این سازمان انتخاب شدند.
نرسی قربان - تحلیلگر ارشد انرژی
انتخاب آقای دکتر عادلی به سمت دومین دبیر کل سازمان صادرکنندگان گاز از چند جهت حائز اهمیت است. اول آنکه نقش ایران در این سازمان می‌تواند به وزن واقعی ایران در دنیای گاز نزدیک‌تر شود. عده‌ای در ایران این بحث را مطرح می‌کنند که واردات گاز از ترکمنستان به ایران بیش از صادرات گاز ایران به ترکیه است و در نتیجه نقش ایران در سازمان صادرکنندگان گاز محدود است. این بحث بدون توجه به اهداف این سازمان ابراز می‌شود. همان طور که ذکر شد هدف اصلی ارتقای سطح همکاری بین اعضا برای تامین امنیت عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی است، نه صرفاً صادرات گاز. ایران در غرب آسیا و شمال آفریقا بزرگ‌ترین ذخایر گاز را دارد و بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده گاز است. ذخایر گاز ایران حدود 18 درصد ذخایر گاز جهان است. تولید گاز ایران با بیش از 200 میلیارد متر مکعب در روز این کشور را در رده سوم جهانی پس از آمریکا و روسیه قرار می‌دهد. مصرف گاز ایران نیز حدود 160 میلیارد متر مکعب در سال است که پس از آمریکا و روسیه بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گاز جهان است. پس کشوری که طبق آمار اخیر شرکت بریتیش پترولیوم بزرگ‌ترین ذخایر گاز جهان را دارد و سومین تولیدکننده و مصرف‌کننده گاز جهان است نمی‌تواند نسبت به آینده گاز در جهان بی‌تفاوت باشد. حضور فعال ایران در سازمان کشورهای صادرکننده گاز برای دسترسی به بهترین تکنولوژی‌های تولید، پالایش و حمل و نقل گاز و همچنین تعامل در بازارهای جهانی برای ایران بسیار مهم است.
گاز در حال حاضر حدود 65 درصد سبد انرژی کشور را تشکیل می‌دهد. با به‌کارگیری بیشتر گاز نیاز به فرآورده‌های نفتی در بخش خانگی و صنعت از رشد کمتری برخوردار خواهد بود و صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی افزایش پیدا خواهد کرد. گاز با مقایسه با زغال‌سنگ، نفت کوره و گازوئیل یک سوخت پاکیزه است و در شرایطی که کلانشهرهای ما با آلودگی شدید هوا روبه‌رو هستند از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از اهداف سازمان صادرکنندگان گاز دسترسی به جدیدترین تکنولوژی‌های روز برای تولید، پالایش، انتقال گاز و تدوین بهترین سیاست‌ها و مکانیسم‌ها برای مدیریت پایدار محیط زیست و بالاخره به‌کارگیری تکنولوژی‌های نو در صنایع گازبر برای ایجاد بیشترین ارزش افزوده از گاز است. در همه این موارد ایران می‌تواند از این سازمان کمک بگیرد.
کرسی مهم بین‌المللی پس از 1960
نکته بسیار مهم دیگری که علاوه بر وجود ذخایر، تولید و مصرف گاز در ایران مطرح است، موقعیت جغرافیایی کشور است که به آسانی می‌تواند یک مرکز ثقل (Hub) منطقه‌ای گاز در آسیا باشد. خطوط لوله انتقال گاز موجود قسمت عمده این هاب را دربر می‌گیرد و با احداث خطوط انتقال گاز تکمیلی ایران خود به یک لوله انتقال گاز مجازی تبدیل می‌شود که می‌تواند از ترکمنستان و قطر گاز وارد و به آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، سوریه، کویت، امارات متحده و پاکستان گاز صادر کند. علاوه بر این تعامل با همسایگان، صادرات گاز به هند و جنوب شرقی اروپا نیز می‌تواند شکل بگیرد. سازمان صادرکنندگان گاز می‌تواند در تحقق این مهم برای ایران بسیار کارساز باشد و ساختار این مرکز ثقل گاز در غرب آسیا را طرح‌ریزی کند.
نکته دیگری که در رابطه با انتخاب آقای دکتر عادلی می‌باید مورد نظر قرار گیرد این است که از سال 1960 که سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک شکل گرفت و آقای دکتر فواد روحانی به عنوان اولین دبیر کل این سازمان به مدت چهار سال انتخاب شد؛ ایران نتوانسته است موقعیتی را به دست آورد که در یک سازمان انرژی مهم سمت دبیر کلی را احراز کند. بیشتر ناظران انرژی که در دهه 1960 با اوپک همکاری داشتند عقیده دارند در دوران دبیری ایران در اوپک ساختاری در این سازمان گذاشته شد که تا سالیان دراز این سازمان را به یکی از مهم‌ترین ارگان‌های جهان تبدیل کند. به نظر اینجانب انتخاب آقای عادلی به دبیر کلی سازمان کشورهای صادرکننده گاز شاید از اهمیت بیشتری در شرایط کنونی برخوردار باشد. در سال 1960 در میان کشورهایی که اوپک را تشکیل دادند یعنی ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا رقابت نخبگانی که بتوانند دبیری چنین سازمانی را بر عهده داشته باشند، بسیار محدود بود. در حالی که در حال حاضر تعداد متخصصان و کارشناسانی که در همه این کشورهای مورد نظر وجود دارند، بسیار زیاد است و رقابت برای پست دبیر کلی از میان آنها به مراتب سخت‌تر است. انتخاب دبیر کل این سازمان از ایران نشان می‌دهد که ایران برای اولین بار پس از 1960 توانست کسی را معرفی کند که خصوصیات لازم، تجربه و احاطه برای گرفتن این پست را داشته باشد و در این مورد باید به آقای زنگنه وزیر محترم نفت تبریک گفت.
کدام دبیرکل موفق است؟
نکته مهم دیگری که در این انتخاب می‌باید مورد نظر قرار گیرد آن است که دبیر کل یک سازمان بین‌المللی مسوولیت اولش دفاع از منافع سازمان و اجرای اهداف درازمدت آن است. دبیر کل سازمان در مقابل همه اعضا یکسان مسوولیت دارد و می‌باید علایق همه اعضا را در نظر داشته باشد. دبیر کلی موفق است که بتواند اعضا را برای اجماع در مورد موضوعات مورد علاقه بسیج کند و در صورت بروز اختلاف به بهترین وجهی در رفع آن بکوشد و مثل یک حکم اختلافات اعضا را حل کند. این مساله گاه برای زمامداران کشوری که هموطن‌شان مقام دبیر کلی را احراز کرده است، نادیده گرفته می‌شود. به طور مثال ایرانی بودن جناب آقای دکتر عادلی دلیلی برای پیشبرد منافع ایران در سازمان نیست و ایشان هم می‌باید منافع درازمدت سازمان صادرکنندگان گاز را در اولویت کاری خود قرار دهد.
در چند دهه گذشته به علت تبعیضی که در سازمان‌های بین‌المللی علیه ایرانیان وجود داشته کارشناسان و متخصصان ایرانی نتوانسته‌اند همسو با تخصص و کارآمدی خود پست‌های مهم را احراز کنند و دبیران کل مختلف نیز در اوپک و در سایر سازمان‌ها برای به‌کارگیری متخصصان ایرانی کوشا نبوده‌اند. امید است جناب آقای عادلی بتوانند با بی‌طرفی کامل و همان طوری که ایشان بر مبنای امتیازات خود انتخاب شدند از وجود متخصصان ایرانی که در ایران و سایر نقاط جهان شناخته شده‌اند، بهره بگیرند و اگر آنها از شرایط لازم و کافی برخوردار هستند به خاطر ایرانی بودن‌شان کنار گذاشته نشوند.
دیدگاه تان را بنویسید