بهای نفت

در هفته گذشته، بهای اونس جهانی برای نخستین بار پس از ژانویه 2015 یعنی پس از حدود 18 ماه مرز 1300‌دلاری را پشت سر گذاشت تا پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته در زمینه صعود طلا رنگ واقعیت به خود بگیرد. این رویداد در بازار داخلی کشور نیز باعث شد قیمت سکه بهار آزادی به سطح یک میلیون و 50 تومان برسد که یک رکورد 32‌ماهه محسوب می‌شود. این در حالی است که بهای دلار با افت 20 تومانی طی هفته گذشته به 3440 تومان در روز چهارشنبه رسید که کمترین قیمت در سال جاری به شمار می‌رود. در هفته گذشته بازار سهام روزهای کم‌نوسانی را پشت سر گذاشت. در روزهایی که سپری شد بهای نفت هم تحت دو عامل «افزایش تولید کشورهای اوپک» و «کاهش تولید آمریکا و افت ارزش دلار» در سطوح بالای 40‌دلاری نوسان می‌کرد که اگرچه تا روزهای طلایی نفت در سال‌های گذشته فاصله قابل توجهی دارد، اما برای تولیدکنندگانی که تا همین چند ماه پیش کابوس نفت 20‌دلاری را می‌دیدند، شرایط مثبتی را رقم زده است. تداوم این وضعیت ثبات قیمت در بازار داخلی ارز را در پی خواهد داشت و احتمال اجرای یکسان‌سازی نرخ ارز در سال 1395 را تقویت می‌کند.

دو کفه ترازو در نفت
در حالی که قیمت نفت در انتهای هفته پیشین یعنی تا 10 اردیبهشت‌ماه (هفته منتهی به 29 آوریل)، روند افزایشی را طی کرده بود، اما در هفته گذشته کمی از سطح قیمت‌های جهانی این کالای استراتژیک کاسته شد، تا روندهای اصلاحی در مسیر قیمتی طلای سیاه نقش داشته باشد. مطابق آمارها بهای هر بشکه نفت برنت در تاریخ 10 اردیبهشت به 48 دلار نیز رسید، اما این روند در روزهای پس از آن، کاهشی گزارش شد تا سطح قیمت نفت برنت به سطح 44 دلار بازگردد. با این روند بهای این کالا به سطوح دو هفته قبل بازگشت. هر چند این سطح نیز نسبت به قیمت‌های ابتدای سال میلادی برای تولید‌کنندگان نفت، یک سطح مناسب محسوب می‌شود، اما تولیدکنندگان به خصوص، تولیدکنندگانی که عضو اوپک نیستند، امید دارند نفت در ماه‌های آتی به سطح بالاتری برسد. به گزارش رویترز، در هفته‌های اخیر افزایش تولید در خاورمیانه تاثیر مثبت ناشی از «کاهش تولید در آمریکا» و «کاهش اخیر ارزش دلار» را خنثی کرده و در نتیجه باعث شده است بهای نفت در مجموع این هفته روند نزولی داشته باشد. «بانک ایان زد» با اشاره به افزایش تولید اوپک به عنوان عامل اصلی کاهش قیمت نفت بیان کرد: «کاهش ارزش دلار نتوانست سرمایه‌گذاران در بازارهای نفت را هیجان‌زده کند.» مطابق آمارهای منتشر‌شده میزان عرضه روزانه نفت از 47 /32 میلیون بشکه در ماه مارس به 64 /32 میلیون بشکه در ماه آوریل افزایش یافته است. اوپک در بیانیه‌ای که ماه گذشته منتشر شد، نسبت به افزایش میزان عرضه نفت هشدار داد و معتقد بود: «به رغم افزایش اخیر بهای نفت، به علت ادامه عرضه بیش از تقاضا و بالا بودن میزان ذخایر نفتی، همچنان موانع در راه افزایش بیشتر بهای نفت باقی است.» عدم حصول تفاهم مشخص در اجلاس دوحه نیز باعث شد کشورهای اوپک به برنامه‌ریزی مشخصی برای عرضه نفت دست پیدا نکنند. این یک کفه ترازو است که باعث می‌شود قیمت نفت همچنان با تهدید روبه‌رو شود. از سوی دیگر کاهش بهای دلار باعث شده که خرید کالاهای قیمت‌گذاری‌شده به دلار برای دارندگان سایر ارزها ارزان شود و این روند موجب تقویت تقاضا در بازارهای کالایی شود. در ماه‌های اخیر میزان تولید نفت آمریکا کاهش یافته است، اما بانک مورگان استنلی در گزارش‌های خود پیش‌بینی کرده است که به دلیل افزایش فعالیت‌های حفاری تولید‌کنندگان نفت شیل آمریکا، افت تولید این کشور که موجب تقویت بهای نفت شده بود، جبران خواهد شد. بر اساس این فروض می‌توان گفت در روزهای اخیر، بهای نفت تحت دو عامل «افزایش تولید کشورهای اوپک» و «کاهش تولید آمریکا و افت ارزش دلار» نوسان می‌کرد. برخی از کارشناسان معتقدند در هفته‌های آتی بهای نفت نوسان قابل ملاحظه‌ای را تجربه نخواهد کرد، مگر اینکه تحت تاثیر عوامل روانی و غیربنیادی، روند بهای نفت تغییر کند.

مختل شدن کسب وکار پالایشگاه‌ها
روز چهارشنبه هفته گذشته، وال‌استریت ‌ژورنال در تحلیلی به بررسی اثر اختلالی کاهش بهای نفت، در پالایشگاه‌های آمریکا پرداخت. بر اساس این گزارش، بسیاری از درآمدهای پالایشگاه‌های نفتی در سه ماه نخست سال جاری به کمتر از نصف میزان خود در مدت مشابه سال قبل رسیده و این موضوع باعث شده است برخی از پالایشگاه‌ها فعالیت خود را در سه ماه نخست متوقف کنند. مطابق آمارها میزان سود شرکت انرژی والرو که بزرگ‌ترین پالایشگاه مستقل جهان را در اختیار دارد، طی سه ماه نخست سال جاری به کمترین میزان طی چهار سال گذشته رسیده است. جو گوردر مدیر اجرایی والرو در این خصوص گفت: «چالش‌های بازار در بنزین و گازوئیل، طی سه ماه نخست سال جاری ما را تحت فشار قرار داده است.» به گفته وال‌استریت ژورنال، دو روند باعث شده است که رونق پالایشگاه‌ها، با افول روبه‌رو شود: نفت خام آمریکا قدرت رقابت خود را در مقایسه با سایر مناطق که در معاملات خود، تخفیف‌های قابل توجهی اعطا می‌کنند، از دست داده است. همچنین صادرات بنزین و گازوئیل آمریکایی‌ها و عرضه این مواد به بازارهای خارجی، با روند قابل توجهی افزایشی بوده و بازار اشباع شده است.

عبور لحظه‌ای از کانال 1300
در ابتدای هفته گذشته، قیمت طلای جهانی روند افزایشی در پیش گرفت و بهای اونس در بازارهای جهانی برای مقاطعی، از مرز 1300 دلار عبور کرد. در هفته گذشته عدم تغییر نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا باعث شد دلار در بازارهای جهانی نسبت به سایر ارزها تضعیف شود. در کنار تضعیف دلار با رشد دیگر ارزها، به دلیل حرکت جهانی به سوی تحریک تقاضا، تصویر فنی طلا نیز به‌طور قابل توجهی بهبود یافت. این روندها باعث شد نرخ طلا در میانه هفته گذشته به بیشترین مقدار از اوایل سال 2015 برسد.
فلز زرد در هفته منتهی به 10 اردیبهشت، عمدتاً تحت تاثیر داده‌های آمریکایی بود و حالت انتظاری داشت، اما انتشار این داده به‌طور کلی به رشد قابل توجه فلز زرد کمک کرد. در پنجشنبه همین هفته، بیانیه فدرال‌رزرو منتشر شد. این موضوع باعث شد که قیمت هر اونس طلا به 1246 دلار برسد و در روز پنج شنبه، بیانیه بانک مرکزی ژاپن و آمار رشد ایالات متحده آمریکا باعث شد که بهای آن به 1266 دلار جهش یابد. بانک مرکزی آمریکا در نشست ماه آوریل نرخ بهره وجوه فدرال را افزایش نداد و این بیانیه در کل داده جدیدی را برای معامله‌گران بازارهای مختلف در پی نداشت. آمارهای اقتصادی آمریکا نیز در سه ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد که میزان نرخ رشد به 5 /0 درصد رسیده و این میزان کمترین رشد از فصل اول سال 2014 بوده است. این آمار رشد اقتصادی باعث شد بهای طلا در محدوده 1280‌دلاری قرار گیرد. اما این روند افزایشی متوقف نشد و در میانه هفته گذشته نیز تداوم یافت. هر اونس طلا در روز دوشنبه تا قیمت 1306 دلار هم بالا رفت و کانال جدید را تجربه کرد، اما نتوانست در این کانال باقی بماند. تا لحظه تنظیم این گزارش در روز چهارشنبه 15 اردیبهشت هر اونس طلا در محدوده 1280‌دلاری معامله شد. به عقیده کارشناسان افت بهای طلا در نیمه دوم هفته گذشته، ناشی از سود‌گیری معامله‌گران در بالاترین سطح قیمتی 15 ماه گذشته بوده است. روند اصلاحی آخر هفته دور از ذهن نبود، اگرچه در پایان هفته همه پیش‌بینی‌ها افزایشی ماند. به‌طور کلی در هفته گذشته بهای اونس افزایش 40‌دلاری را ثبت کرد (تا لحظه تنظیم این گزارش)، تا افزایش تقاضا برای طلا به عنوان سرمایه امن به دلیل وجود نگرانی‌های اقتصادی ادامه یابد. برخی از تحلیلگران نرخ هدف بعدی اونس طلا را در سطح 1330 دلار پیش‌بینی می‌کنند. اگر چه روندهای کوتاه‌مدت و بلندمدت افزایشی به این امر اشاره می‌کند که سرمایه‌گذاران باید در رفتار خود محتاط باشند. در نظر‌سنجی که سایت کیتکو از 827 نفر کارشناس و صاحب نظر انجام داد، 73 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظر‌سنجی رای به افزایش دادند و 16 درصد از افراد نیز کاهش قیمت را تا انتهای هفته کاری (منتهی به 19 اردیبهشت) پیش‌بینی کردند. در این نظر‌سنجی 11 درصد باقی‌مانده نیز معتقدند بهای این کالای ارزشمند ثابت باقی خواهد ماند.

تضعیف دلار در مقابل ین
در هفته گذشته، نگرانی از عدم توانایی سیاستگذاران ژاپنی برای مهار روند صعودی ین، باعث شد نرخ دلار در برابر ین به کمترین میزان در یک و نیم سال گذشته برسد. بانک مرکزی ژاپن ماه‌هاست تلاش می‌کند با سیاست‌های انبساطی ارزش پول این کشور را پایین نگه دارد، اما نگرانی‌های اقتصادی، ین را که از پناهگاه‌های ارزی است تقویت کرده است. رشد ین از عوامل ضعف دلار بوده است. اگرچه در ماه گذشته نیز آمار قوی تولیدات کارخانه‌ای آلمان باعث شد نرخ یورو در برابر دلار تقویت شود. یکی دیگر از رخدادهای هفته گذشته، تصمیمات بانک مرکزی کشور استرالیا بود. بانک مرکزی استرالیا روز سه‌شنبه هفته گذشته نیز برای مقابله با خطر تورم منفی، سیاست تسهیل پولی را اتخاذ کرد. بازار سهام استرالیا از کاهش غیرمنتظره نرخ بهره استقبال کرد و شاخص سهام این کشور، بهترین عملکرد را میان شاخص‌های آسیایی داشت.

قیمت دلار در کف امسال
در بازارهای داخلی نیز بهای دلار آمریکا روند باثبات و بعضاً کاهشی را پشت سر گذاشت. در اولین روز کاری هفته گذشته، دلار در بازار آزاد با نرخ سه هزار و 460 تومان معامله شد، که این قیمت پایین‌ترین نرخ دلار در سال 95 بود. در این روز نوسانات بهای دلار نسبت به هفته قبل از آن رشد کرده بود، اما این نوسان به شکلی نبود که برای فعالان بازار انگیزه قابل توجهی داشته باشد. به اعتقاد بسیاری از معامله‌گران، نوسانات کم‌دامنه دلار باعث شد که کسانی که به دنبال سود سنگین هستند از این بازار کوچ کنند و سرمایه خود را به دیگر بازارها مانند طلا منتقل کنند. اما کاهش بهای دلار در روزهای بعد نیز ادامه یافت، در روز یکشنبه بهای دلار به سطح سه هزار و 450 نزول یافت، تا رکوردهای کاهشی تمدید شود. برخی از فعالان معتقد بودند نرخ ارز در کف خود قرار دارد و به همین دلیل زمان مناسبی برای خرید است، اما ادامه کاهش بهای دلار، خط بطلانی بر این ادعا بود. بهای دلار در چهارمین روز کاری نیز در سطح سه هزار و 450 تومان باقی ماند، اگر چه در صبح آن روز برخی از معاملات با نرخ سه هزار و 460 تومان انجام می‌شد. در این روزها عواملی مانند بالا رفتن قیمت اونس جهانی، تقویت ارز یورو در مقابل دلار و پایین آمدن نرخ حواله درهم بهای دلار را تحت تاثیر خود قرار داد. این عوامل در روز چهارشنبه نیز بهای دلار را تحت تاثیر خود قرار داد، تا اینکه بهای این ارز خارجی در بازار به کانال سه هزار و 440 تومان (تا لحظه تنظیم این گزارش) برسد. در روزهایی که نرخ ارز در بازار آزاد روند باثبات و کاهشی را پشت سر می‌گذاشت، بانک مرکزی نیز تمایلی برای تغییر نرخ رسمی ارز نداشت و بهای آن طی هفته در سطح سه هزار و 30 تومان نوسان کرد. در هفته گذشته، علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی، از یکسان‌سازی نرخ ارز در نیمه دوم سال جاری خبر داد، هر‌چند برخی از کارشناسان معتقدند شاید این اتفاق، در سال جاری رخ ندهد. این گمانه‌زنی‌ها ارتباط زیادی به حصول دارایی‌های خارجی بانک مرکزی پس از لغو تحریم‌ها دارد، زیرا با بهره‌گیری از این ابزار است که بانک مرکزی می‌تواند مقدمات تک‌نرخی شدن ارز را فرآهم آورد. شاید حصول این امر در بازار کم‌رمق ماه‌های اخیر، با موفقیت بیشتری روبه‌رو می‌شد.

رکورد‌زنی 32‌ماهه سکه
در روزهایی که نرخ دلار در بازار داخلی، حرکت کم‌نوسانی را پشت سر می‌گذارد، حرکت طلا و سکه، متفاوت از دلار است. مطابق آمارها سکه بهار آزادی در ابتدای هفته روند افزایشی در پیش گرفت و به بیشترین مقدار 32 ماه اخیر خود رسیده بود، اما در انتهای هفته کمی از سطح قیمتی آن کاسته شد. بهای سکه بهار آزادی تحت تاثیر رشد اونس در ابتدای هفته گذشته به یک میلیون و 50 هزار تومان رسید، هر‌چند این نرخ در انتهای هفته کاهش یافت و در برخی از گزارش‌ها به زیر یک میلیون و 40 هزار تومان نیز رسید. بهای سکه در هفته گذشته تحت تاثیر عامل افزایش بهای اونس در بازار جهان و روند کاهشی دلار آمریکا در بازار داخلی دستخوش تغییر می‌شد، هر چند که در انتهای هفته عوامل کاهشی، بر عوامل افزایشی غلبه کردند. برخی از فعالان در این خصوص معتقدند: معامله‌گران سکه از رشد غیرمنتظره بهای اونس بازمانده‌اند و سعی دارند از طریق دلار، بازار خود را اداره کنند. اما به نظر می‌رسد در صورت تداوم افزایش بهای اونس جهانی، مقاومت معامله‌گران نیز شکسته خواهد شد. البته باید اشاره کرد که میزان تقاضا با توجه به هفته منتهی به عید مبعث، نسبت به هفته‌های قبل کمی افزایش یافته بود.

افت جزیی در بازار سهام
بورس تهران که از اوایل هفته گذشته با کاهش 5 /0درصدی شاخص کل روبه‌رو بوده است به دنبال «کمبود نقدینگی» و «عدم انگیزه معامله‌گران» با کاهش حجم و ارزش معاملات نیز مواجه شد. در این شرایط در نشانه‌ای نه‌چندان خوب، بازار شاهد توجه بیشتر معامله‌گران به نمادهای کوچک بازار بود. حرکت بازار به سمت نمادهای کوچک می‌تواند نشانه‌ای از تعمیق مشکل نقدینگی بازار و کاهش حضور پول فعال در بازار ارزیابی شود. به این ترتیب، شاخص کل بورس با کاهش 49 /0‌درصدی از ابتدای هفته به حرکت خود برای 14 روز متوالی در کانال 78 واحد ادامه داد و برای چهار روز متوالی در هفته گذشته قرمز‌پوش شد. در این میان شاخص کل هم‌وزن با افزایش 9 /2 واحد‌درصدی روبه‌رو شد و نهایتاً به بیش از 13 هزار و 807 واحد رسید. در پایان معاملات چهارشنبه شاخص کل متاثر از معاملات منفی اکثر گروه‌ها به‌خصوص نمادهای وبملت و فولاد با افت اندک (61 /10) واحدی به ارتفاع 033 /78 واحدی رسید که در این میان نمادهای پارسان و حکشتی بیشترین تاثیر مثبت را ایجاد کردند. همچنین، بورس تهران که روزهای بی‌تلاطمی را سپری می‌کند از نظر روزهای مثبت و منفی شاخص کل از ابتدای سال 95، در 29 روز معاملاتی، تنها 11 روز مثبت بود که به نسبت سال گذشته در این مدت تغییر محسوسی نکرده است. علاوه بر این، ارزش کل معاملات صورت‌گرفته در بازار سرمایه در هفته گذشته با رشد 7 /27‌‌درصدی به بیش از 1612 میلیارد تومان رسید.
بررسی‌ها طی ماه گذشته حاکی از این موضوع است که شاخص در 11 روز معاملاتی اخیر کاهشی معادل 3 / 0 درصد داشته است و شاخص صنایع بورسی در این مدت با کاهش 36 /0 درصدی روبه‌رو بوده است. علاوه بر این، تغییرات شاخص در 30 صنعت بزرگ‌تر که اثرات عمده را بر تغییرات شاخص دارند، معادل منفی 8 /0 درصد بوده است. بر این اساس، در حالی شاخص کل روند کم‌نوسانی را در پیش گرفته است که صنایع به‌طور عمده با نوسانات قیمتی شدیدی مواجه شده‌اند. از این‌رو، برآیند این تغییرات، روند با‌ثباتی را برای شاخص کل رقم زده است. گرچه افت شاخص کل محدود و کمتر از 3 /0 درصد در یک ماه بود، اما به‌طور کلی فضای اصلاحی را در قیمت سهام شاهد بودیم. بررسی شاخص کل هم‌وزن که نمادهای بورسی اثرگذاری یکسانی بر آن دارند نشان از افزایش سه‌‌درصدی دارد. بنابراین مشاهده می‌شود افت محدود شاخص کل بورس به علت اصلاح قیمتی برخی نمادهای بزرگ بوده است. از سوی دیگر، این موضوع حاکی از حرکت بازار از سهم‌های بزرگ به سمت سهم‌های کوچک‌تر بازار است. به‌طوری که در گروه محصولات کاغذی در حالی سهامداران این گروه منتظر «چکاپا» به عنوان تازه‌وارد این گروه در بازار فرابورس هستند که چند روزی است سهام دو شرکت کارتن ایران و صنایع کاغذ‌سازی کاوه با صف خرید همراه است. در این میان، به نظر می‌رسد فعالیت‌های همراه با تحلیل معامله‌گران سهام در برخی از نمادها مسیر قیمتی آنها را ترسیم کرده است (البته این موضوع حاکی از درست بودن این تحلیل‌ها نیست). با وجود این برخی از نمادها همچنان در فضای هیجانی به معاملات خود ادامه می‌دهند.

لیدری خودرویی‌ها در بازار
از سوی دیگر، در میان 37 صنعت بورسی، گروه خودرو و ساخت قطعات بیشترین (25 /16 درصد) ارزش معاملات را در هفته گذشته به خود اختصاص داد که در این میان مهم‌ترین سهام مورد رصد هفته گذشته را می‌توان خودرو دانست که به رشد 10‌درصدی قیمت سهام در طول هفته دست پیدا کرد. از آنجا که به عقیده کارشناسان، به صورت سنتی بورس تهران به علت کمبود سهام شناور و نقدشوندگی در آن، تمایل به لیدرمحوری دارد، در شرایط کنونی نیز گروه خودرویی با توجه به سهام شناور بالایی که دارند بسیاری از سهامداران را به خود جلب کرده است.
در بررسی عملکرد صنایعی که خوش‌بینی زیادی به دنبال رفع تحریم‌ها به آنها وجود داشت، گروه بانکی که پیش از این در صف اول رشد قیمت‌ها با خوش‌بینی به رفع تحریم‌ها قرار می‌گرفتند، طی این مدت، تا حدودی از قافله صعود باز ماندند. به طوری که شاخص این گروه نتوانست چندان متفاوت از شاخص کل عمل کند و در هفته گذشته کاهش یک‌‌درصدی را تجربه کرد. این در حالی است که هفته ابتدایی ماه اردیبهشت با رشدی معادل دو درصد روبه‌رو شده بود. این رویکرد تاکید بر این دارد که سهامداران تا حدودی نسبت به وضعیت بنیادی بانک‌ها نگران هستند و به نظر می‌رسد نهایی شدن بسیاری از تفاهمنامه‌ها منوط به نقل و انتقال پول بوده و این مهم هنوز عملی نشده است. از این‌رو همچنان این بحث و نگرانی‌های پس از برجام در بازار وجود دارد و مانع از آن شده است که سهامداران به شرایط پیرامون بازار که به نظر شرایط مناسبی نیز هستند، توجه کنند.
در سمت دیگر، گروه‌های وابسته به کالاها قرار داشتند. به طوری که گروه‌هایی نظیر کانی‌های فلزی، فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی، سیمان و پتروشیمی‌ها که به شدت تحت فشار افت قیمت‌های جهانی و مازاد عرضه داخلی و خارجی هستند، در میان صنایعی قرار گرفتند که کمترین رشد یا حتی افت شاخص را در مدت یک ماه اخیر تجربه کردند. اما در مورد خاص، شاخص قیمت سنگ‌آهن ایران که در پایین‌ترین حد خود بر اساس اعلام موسسه بین‌المللی متال بولتن به ۳۵ دلار هم رسیده بود، در پی افزایش قیمت در بازار جهانی از مرز ۶۰ دلار گذشت و در هفته گذشته به متوسط ۶۰ دلار و ۹۷ سنت رسید. البته به نظر می‌رسد گروه شرکت‌های پالایشگاهی نیز تحت تاثیر رشد قیمت جهانی نفت از بحران خارج شده یا زیان‌دهی آنها متوقف شود.
به هر حال، پیش‌بینی می‌شود خوش‌بینی به فضای اقتصادی در شرایط پسابرجام، افزایش مراودات تجاری و انتظار کاهش نرخ بهره بانکی در شش ماه دوم سال موجب عدم خروج نقدینگی از بازار سرمایه در بلند‌مدت شده و در این راستا با ورود سرمایه‌گذاران خارجی و انتقال تکنولوژی روز دنیا به صنایع مختلف برخی از هزینه‌های شرکت‌ها نیز با کاهش روبه‌رو شوند که در صورت‌های مالی آنها و گزارش عملکردشان منعکس شود.