گمشده بانکی

این روزها با توجه به در کانون توجه قرار گرفتن نظام بانکی ایران به علت بروز مشکلات در مبادلات بانکی و تحریم نقل و انتقالات دلار بار دیگر مشکلات ساختاری بانک‌های ایرانی به میان آمده است. مساله‌ای که باعث شده نظام بانکی ایران در احیای روابط کارگزاری در سطح بین‌المللی با چالش مواجه شود. اگرچه گفته می‌شود تاکنون تلاش‌های بسیاری در جهت احیای روابط کارگزاری با بانک‌های خارجی از سوی بانک مرکزی و بانک‌هایمان در حال انجام است و به گفته حمید بعیدی‌نژاد عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان تاکنون حدود 300 رابطه کارگزاری میان بانک‌های ایرانی و بانک‌های خارجی از جمله بانک‌هایی در اروپا برقرار شده است.

چالش‌ برسر ارتباط با کارگزاری‌ها
اما شواهد امر نشان می‌دهد که در زمینه ایجاد ارتباط کامل با کارگزاری‌های بانک‌های بین‌المللی راه طولانی در پیش داریم. طی یک دهه گذشته تحریم‌ها علیه نظام بانکی کشور باعث شده‌اند تا بانک‌هایمان در زمینه مقررات بانکداری بین‌المللی، استانداردها و رویه‌های جهانی با عقب‌ماندگی مواجه شوند. به طوری که به گفته برخی کارشناسان نظام بانکی کشور، تحریم‌ها، زیربناهای مالی و بانکی بین‌المللی‌مان را تقریباً از بین برده‌اند. به گفته این کارشناسان از سال 2008 به این سو، بعد از بحران مالی جهانی، مقررات بانکداری در دنیا، به‌طور جدی تغییر کرده است. درست در همان زمانی که ما غایب بودیم و در فضای بانکداری بین‌المللی حضور نداشتیم.
در این فاصله استانداردهایی در بانکداری بین‌المللی به رویه تبدیل شد که بانک‌های ایرانی و بانک مرکزی‌مان اصلاً در فضای شکل‌گیری‌ آنها نبودند. با توجه به اینکه بانک‌های کشورمان مجبور نبودند مقررات بانکداری بین‌المللی را رعایت کنند و حتی در جهت دور زدن تحریم برخلاف مقررات بانکداری بین‌المللی نیز عمل می‌کردند و همچنین بروز مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و ضعف مدیریت‌ها در نظام بانکداری کشور و انباشت معوقات بانکی و افزایش حجم دارایی‌های سمی در ترازنامه‌های بانک‌ها همه این عوامل باعث شده تا شکاف عمیقی در این زمینه به وجود آید و در نتیجه ریسک صنعت بانکداری‌مان را افزایش دهد. مساله ریسک بالای بانک‌های ایرانی باعث شده کارگزاری‌های بانک بین‌المللی در برقراری رابطه با بانک‌های ایرانی محتاطانه عمل کنند. چرا که در این شرایط که با توجه به اعمال مقررات سختگیرانه بانکداری بین‌المللی هزینه کار کردن و تعامل در دنیا و به اصطلاح بهره‌مندی از خدمات معمول بانکداری بین‌المللی بسیار افزایش یافته است، کارگزاری‌های بانک‌های بین‌المللی حاضر نیستند با بانک‌هایی ارتباط برقرار کنند که هزینه بر آنها تحمیل کنند.

الزام اصلاح ساختاری نظام بانکداری
بنابراین در شرایط فعلی صرف‌نظر از مسائل سیاسی برجام و لغو تحریم‌ها اگر قرار است بانک‌های ما نیز به نظام مالی و بانکداری بین‌المللی بپیوندند، باید در این مسیر گام‌های جدی بردارند و مقررات بانکداری‌مان را با رویه‌های مقررات بانکداری جهانی تطبیق دهند که این امر نیز نیازمند اصلاح ساختاری نظام بانکداری کشور است. به این بهانه در پرونده پیش رو مشکلات ساختاری بانک‌ها در پیوستن به نظام مالی بین‌المللی و چگونگی پیاده‌سازی مقررات بانکداری بین‌المللی در بانک‌هایمان و مشکلاتی چون تحریم نقل و انتقالات دلار که یکی از گلوگاه‌های ارتباط با کارگزاری‌های بانک‌های بین‌المللی است بررسی شده که در ادامه می‌خوانید.