تاریخ انتشار:
چرا رئیس‌جمهور دستور توقف پرواز هواپیمای پرحاشیه را داد؟
پرنده مرگ
بازهم سانحه سقوط هواپیما زخم‌های چرکین ناوگان تحریم‌زده حمل‌ونقل هوایی کشور را پدیدار کرد. چندی بود ناوگان هوایی کشور در آرامش قرار داشت، به رغم اینکه در جاده و ریل سوانح کوچک و بزرگ رخ می‌داد و حتی برخی از آنها با مرگ همراه بود اما در ناوگان حمل‌ونقل هوایی حداقل در دو سال گذشته خبری از سانحه مرگبار نبود.
بازهم سانحه سقوط هواپیما زخم‌های چرکین ناوگان تحریم‌زده حمل‌ونقل هوایی کشور را پدیدار کرد. چندی بود ناوگان هوایی کشور در آرامش قرار داشت، به رغم اینکه در جاده و ریل سوانح کوچک و بزرگ رخ می‌داد و حتی برخی از آنها با مرگ همراه بود اما در ناوگان حمل‌ونقل هوایی حداقل در دو سال گذشته خبری از سانحه مرگبار نبود. بخش هوایی که چندی قبل از افزایش پروازهای عبوری به علت امنیت پرواز در آسمان کشور خرسند بود و خود را آماده برای برنامه‌ریزی در جهت توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی و در نهایت خروج صنعت حمل‌ونقل هوایی از رکود با افزایش چشمگیر درآمدهای ارزی می‌کرد اما به یکباره سقوط هواپیمای ایران 140 در شهرک آزادی پس از برخاستن از فرودگاه مهرآباد در روز یکشنبه هفته گذشته نه‌تنها کام فعالان صنعت حمل‌ونقل را تلخ کرد بلکه باز هم نگرانی‌ها را از ایمنی ناوگان هوایی کشور در جامعه ایرانی افزایش داد. این بار برخلاف دفعات قبل هواپیمای سرنگون‌شده کهنه و فرسوده نبود که علت وقوع این سانحه را به گردن تحریم‌ها بیندازیم بلکه رویای شیرین سازنده هواپیما شدن در کشور باعث شد جان 38 نفر از مردم گرفته شود. سانحه سقوط هواپیمای ایران 140 در شهرک آزادی
تهران اگرچه اولین سقوط این هواپیمای تازه ساخته‌شده نبود بلکه پیش از آن چند فروند از این هواپیما هم در مدل ایران 140 محصول مشترک ایران-اوکراین و هم در مدل آنتونف 140 اوکراینی که در حقیقت کپی‌برداری از هواپیماهای روسی بود دچار سانحه شده بودند. اما سقوط‌های قبلی اگرچه منجر به مرگ شده بود ولی چون از آن هواپیماها در ناوگان مسافری استفاده نشده بود و اغلب هواپیماهای آموزشی بودند چندان در کانون توجه قرار نمی‌گرفتند.
حواشی سانحه مرگبار
با این حال روز یکشنبه هفته‌ای که گذشت یک هواپیمای ایران 140 در حوالی ساعت 9 صبح در بلوار شیشه مینا واقع در شهرک آزادی تهران با 48 سرنشین سقوط می‌کند و بار دیگر وقوع سانحه‌ای مرگبار مصائب ناوگان حمل‌ونقل هوایی را نمایان می‌سازد. هواپیمای ایران 140 که متعلق به شرکت هواپیمایی سپاهان‌ایر بود، شرکتی که کمتر نام آن به گوش مسافران حمل‌ونقل هوایی کشور رسیده است از تهران عازم طبس بود که به علت بروز مشکل در موتور این هواپیما سقوط می‌کند. همانند سایر سوانح هوایی که پیش از این در کشور رخ داده بود از لحظه وقوع حادثه، اخبار متفاوت و گاه ضد و نقیض از تعداد کشته‌شدگان در خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری اعلام شد. البته در نهایت معاون مدیریت بحران وزارت راه اعلام کرد تعداد کشته‌ها 38 نفر و 10 مجروح هستند. هنوز علت اصلی این سانحه مشخص نشده است و خبرهای ضد و نقیضی پیرامون علل سانحه از زمانی که این سانحه رخ داده مطرح شده است که در نوع خود کم‌سابقه بود. در روز اول وقوع سانحه علت حادثه خاموش شدن موتور هواپیما مطرح شد. اما در روزهای بعد برخی از روزنامه‌ها و سایت‌های خبری از ناگفته‌های سقوط هواپیمای ایران 140 نوشتند. به طوری که
روزنامه شهروند در گزارشی عنوان کرد پیش از وقوع حادثه و در پرواز پیشین هواپیمای مرگ (که از اصفهان به تهران آمده بود) بخش مهندسی زمینی در بررسی‌هایش متوجه ضعف موتورهای ملخی ایران ۱۴۰ شده بوده و اعلام داشته که موتور هواپیما مشکل دارد. بر اساس گفته‌های کارشناسان هوایی که این روزها بدون نام حاضر به گفت‌وگو هستند، شب قبل از حادثه این هواپیما داستان عجیبی را تجربه کرده است. به گفته شاهدان ماجرا در اصفهان، بررسی‌ها نشان داده بوده که یکی از موتورها مساله داشته و موتور دیگر هم در صورت ایجاد مشکل در موتور اول، توان حمل و کشیدن هواپیما را دارا نبوده است. اما نکته عجیب ناگفته تغییر کادر پروازی در روز حادثه است؛ کادر پرواز اوکراینی و خلبان خارجی هوشمندانه‌تر از ایرانی‌ها عمل کرده و آن‌طور که از لیست خط‌خورده پرواز مشخص است به بهانه بیماری با این هواپیما سفر نکرد و خلبان و خدمه ایرانی جایگزین کادر پرواز اوکراینی می‌شوند. هر چند صحت‌وسقم ناگفته‌ها از وقوع سانحه سقوط هواپیمای ایران 140 مشخص نیست اما باید منتظر ماند تا در روزهای آینده علت دقیق سانحه سقوط هواپیمای مسافربری در تهران توسط تیم بررسی حادثه اعلام شود. در این
راستا معاون مدیریت بحران وزارت در روز چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد که نامه‌نگاری‌های لازم با طرف اوکراینی برای حضور آنها در بررسی جعبه سیاه هواپیمای سقوط کرده هسا انجام شده و افراد مورد اعتماد طرف اوکراینی تا روزهای آینده وارد کشور می‌شوند تا مرحله بررسی جعبه سیاه هواپیما آغاز شود.
پایان راه ایران 140
در پی این سانحه، رئیس‌جمهور دستور توقف پرواز همه هواپیماهای ایران 140 را تا بررسی علت سقوط و اطمینان از ایمنی این هواپیما صادر کرد. ایران 140، هواپیمای روسی-اوکراینی است که در اصفهان مونتاژ می‌شود. اسم اصلی این هواپیما، آنتونف 140 است. اگرچه در روزهای اول سازمان هواپیمایی کشوری و رئیس این سازمان تاکید داشتند این هواپیما ایران آنتونف 140 است و ساخت اوکراین بوده و ارتباطی با هواپیماهای مونتاژ‌شده ایران 140 ندارد اما وزیر راه و شهرسازی همان‌طور که سریعاً پس از وقوع این سانحه دستور داد تا کمیسیون بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری به محل سانحه اعزام شود و به بررسی علت آن بپردازد و قول داد که کمیسیون بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری این اطمینان را به مردم می‌دهد که در هنگام بررسی از هیچ قصوری فروگذار نخواهد بود به شائبات اوکراینی و ایرانی بودن این هواپیما پایان داد و اعلام کرد که ملیت هواپیمای سقوط کرده ایرانی-اوکراینی است. عباس آخوندی تاکید کرد این هواپیما ساخت مشترک ایران و شرکت هسا همچنین اوکراین است. اگرچه پرنده ایرانی محصول مشترک با دستور رئیس‌جمهور به کار خود پایان داد و البته وزارت راه نیز اعلام کرده
بود پنج فروند هواپیمای باقی‌مانده در ناوگان هسا زمین‌گیر هستند و به علت مشکل قطعه امکان پرواز ندارند اما سال‌ها بود فعالان ناوگان هوایی در کشمکش استفاده از هواپیمای ایران 140 بودند که به زعم سازندگان آن افتخار ملی کشور می‌شد. حدود هفت سال پیش زمزمه‌های استفاده از این هواپیما در ناوگان مسافری کشور مطرح و حتی گفته شد این امر در دوره وزارت حمید بهبهانی وزیر کابینه محمود احمدی‌نژاد به برکناری کاپیتان خانلری رئیس وقت سازمان هواپیمایی منجر شد. در نهایت چندی بعد با آمدن رضا نخجوانی به سازمان هواپیمایی سرانجام این سازمان زیر بار صدور مجوز برای پرواز ایران 140 رفت.
رویایی که به تلخی گرایید
هواپیماسازی تجاری در ایران صنعت نوپایی است که به‌رغم تلاش‌های فراوان مسوولان مختلف از دولت‌های گذشته تاکنون به موفقیت چندانی نرسیده است. اگرچه گفته شد ایران به دانش فنی ساخت هواپیما در قالب هواپیمای کوچک 50 نفره تا حدودی دست پیدا کرد اما در عمل راه به جایی نبرد. عدم استقبال شرکت‌های هواپیمایی ایران از ساخت اولین هواپیمای تجاری موسوم به ایران 140 به دلایل عدم تطابق با شرایط جغرافیایی کشور، اقتصادی نبودن، نداشتن مراکز پشتیبانی، تعمیر و نگهداری و مرکز آموزش خلبانی باعث شد بدبینی‌ها نسبت به ساخت هواپیما در ایران افزایش یابد. به طوری که برخی از کارشناسان صنعت هوایی معتقدند ساخت هواپیمای تجاری در ایران بیشتر جنبه‌های سیاسی و تبلیغاتی دارد تا اینکه به تولید محصولی برای پرواز در ناوگان هوایی کشور منجر شود.
به گفته کارشناسان صنعت هوانوردی به علت وضعیت جغرافیایی ایران اغلب فرودگاه‌های بزرگ کشور به خصوص مراکز استان‌ها دارای ارتفاع زیاد و دمای بالای استاندارد در فصل تابستان هستند به طوری که ارتفاع این فرودگاه‌ها از سطح دریا باعث پایین آوردن کارایی همه هواپیماها در این فرودگاه‌ها می‌شود. هواپیمای ایران 140 در صورت از دست دادن یک موتور بعد از بلند شدن و اوج‌گیری هواپیما و مراجعت به فرودگاه مبدأ با مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد.
اما حالا سانحه سقوط هواپیمایی ایران 140 و کشته شدن 38 نفر به‌خوبی ضعف‌های این هواپیما را نمایان کرده است؛ موضوعی که پیش از این هر بار کارشناسان حمل‌ونقل هوایی نسبت به آن هشدار می‌دادند سازندگان ایرانی این هواپیما به گونه‌ای این امر را توجیه می‌کردند. با این حال در این روزها که افکار عمومی در انتظار پاسخی روشن از سوی سازندگان این هواپیماست، آنها سکوت اختیار کرده‌اند و تنها وزارت راه و ترابری و سازمان هواپیمایی کشوری در این باره پاسخگو بوده‌اند. اگرچه وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است این هواپیما متعلق به شرکت هواپیمایی سپاهان است و مدیرعاملان را به کمیته بررسی سانحه برای پاسخگویی احضار می‌کند اما جالب توجه سکوت منوچهر منطقی رئیس سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع است که شرکت هواپیماسازی هسا نیز وابسته به این مجموعه است. مدیری که مدافع ساخت هواپیما در داخل کشور است و پیش از این هر بار درباره مشکلات ایمنی هواپیمای ایران 140 سخنی به میان آمده است او از این هواپیماها دفاع می‌کرد و حتی از صادرات این هواپیما در پایان سال گذشته خبر داده بود. حالا باید دید با شکست پروژه ایران 140 در ناوگان هوایی کشور پروژه ساخت هواپیمای
تجاری یعنی هواپیمای پهن‌پیکر به کجا می‌انجامد.
دیدگاه تان را بنویسید