سکه‌های «جدید» بازار را به کجا می‌برند؟

قیمت جهانی طلا که مدت‌ها بود از سایه نشست‌های فدرال‌رزرو آمریکا می‌ترسید، بالاخره با برنامه کاهش سیاست محرک‌های اقتصادی روبه‌رو شد و نشست روز چهارشنبه دو هفته قبل (17 دسامبر) به قیمت کاهش 10 میلیارد دلار در خرید اوراق بدهی تمام شد. پیش از آنکه این نشست صورت بگیرد، پیش‌بینی کارشناسان آن بود که قیمت در پله اول به 1180 دلار خواهد رسید و پس از آن به تدریج قیمت طلا کاهش بیشتری را تا 1150 دلار و حتی 1050 دلار تجربه خواهد کرد، اما برخلاف انتظار در اولین روز توافق مذکور قیمت به 1197 دلار رسید و پس از آن دوباره به کانال 1200 دلار بازگشت و روند افزایشی را تا 1215 دلار ادامه داد، هر چند روز دوشنبه اونس دوباره روند کاهشی خود را در پیش گرفت. ترجمه این وضعیت در بازار داخلی اما در شرایطی قابل توصیف است که دلار نیز که روند متعادل و باثباتی را پشت سر می‌گذاشت، ناگهان در هفته گذشته حدود 70 تومان افزایش را تجربه کرد و دوباره از مرز سه هزار تومان گذشت.

به این ترتیب قیمت سکه که در هفته منتهی به اول دی در بازار تهران تا 854 هزار تومان کاهش یافته بود، دوباره روند افزایشی به خود گرفت تا جایی که روز یکشنبه به 884 هزار تومان رسید، البته روز دوشنبه بخشی از افزایش قیمت جبران شد و دوباره سکه روند نزولی به خود گرفت. فعالان بازار سکه معتقدند به زودی دوباره تقاضا برای طلا در بازار افزایش می‌یابد اما در مورد سکه وضعیت متفاوت است و قیمت‌ها در این کالای با‌ارزش تحت تاثیر دو موضوع افزایش یافته است؛ نخست افزایش قیمت دلار در بازار و دوم محدودیت‌های احتمالی در مسیر واردات طلا از ترکیه. طی هفته گذشته به دلیل مشکلاتی که برای هالک بانک ترکیه پیش آمده، روند تجارت طلای کشورمان با این کشور نیز در معرض تهدید قرار گرفته است، در حالی که طی سال‌های تحریم، ایران با تهاتر طلا در برابر گاز، تحریم‌های طلا را تا حد زیادی برطرف کرده بود و اتفاقاً تهدیدهای ناشی از احتمال توقف صادرات طلا از ترکیه، بارها قیمت طلا را در کشور ما افزایش داده بود. در حال حاضر نیز اگرچه بیشتر مبادلات ارزی از طریق این بانک ترکیه با اختلال مواجه شده، اما نگرانی اینکه تهاتر گاز و طلا متوقف شود یا کاهش یابد احتمال بالا رفتن قیمت را افزایش داده است. در این بین البته برخی معتقدند این نگرانی‌ها ناپایدار است و به زودی با برطرف شدن این مشکلات می‌توان به روال گذشته در بازار طلا بازگشت.

این در حالی است که هنوز کارشناسان معتقدند طلای جهانی پتانسیل کاهش قیمت را تا 1180 دلار داراست و ممکن است در صورت تحقق این امر کمی از فشارها کاسته شود. در این بین رویترز حتی قیمت 1080 دلار را به عنوان کف نوسانات کاهشی قیمت و 1281 را به عنوان سقف افزایش در محدوده سه ماه آینده پیش‌بینی کرده است. با این حال به نظر می‌رسد دلار روندی افزایشی به خود گرفته و بورس‌های معتبر آمریکا نیز رشد قابل توجهی را تجربه می‌کنند که تمام این موارد به معنای کاهش بیشتر قیمت طلا در بازارهای جهانی است.

اما موضوعی که با افزایش قیمت سکه و طلا در بازار بار دیگر موضوعیت می‌یابد، حدود و ثغور دخالت دولت در این بازار است. طی هفته‌های اخیر عرضه سکه‌های بانک مرکزی در قالب بسته‌بندی جدید موضوعی بود که به گفته احمدی، دبیر کل بانک مرکزی، احتمالاً در مناسبت‌ها یا در زمانی که لزوم ورود بانک مرکزی به بازار احساس شود، عرضه خواهد شد. این به معنای آن است که بانک مرکزی احتمال لزوم دخالت در بازار سکه را از نظر دور نداشته و به بررسی این وضعیت می‌پردازد. اما سوال آن است که نتیجه دخالت بانک مرکزی در دولت دهم در بازار سکه چه بود؟ میلیون‌ها قطعه سکه بهار آزادی به بازار تزریق شد اما قیمت‌ها نتوانست متناسب با عرضه‌های صورت گرفته کاهش یابد و تنها بانک مرکزی جیب خود را از منابع روانی و نقدینگی سرگردان در کشور پر کرد. بر این اساس باید گفت بانک مرکزی نباید برنامه دخالت در بازار را با هدف کنترل آن در دستور کار قرار دهد، اما این سیاست می‌تواند مانع از بروز حباب در بازار یا جو روانی شود. به عبارتی بانک مرکزی باید از این سیاست در نقطه صفر و پیش از شکل‌گیری حباب استفاده کند.

مساله دیگر آنکه بانک مرکزی خوشبختانه قصد ندارد سکه‌های مذکور را با استفاده از روش‌های سنتی همچون بانک کارگشایی به بازار تزریق کند، همان‌طور که دبیر کل بانک مرکزی اشاره کرده است که سیستم کارگشایی روش سنتی بود که از نتیجه آن رضایت نداشتیم، زیرا سکه یا به دست متقاضی واقعی نمی‌رسید یا با تفاوت قیمت محسوسی توسط مشتری خریداری می‌شد.تجربه آخرین عرضه سکه را به خاطر آورید؛ بانک مرکزی چنان در فکر تامین منافع خود بود که قیمت پایه سکه‌های حراج را تقریباً برابر با قیمت‌های بازار آزاد تعیین می‌کرد و دلیلی وجود نداشت که این نوع سکه‌ها بتوانند در مقایسه با بازار رقابت خریداران را به خود جلب کنند.