عدالت سرگردان

در ماه‌های اخیر باز هم پرونده جنجالی سهام عدالت باز شده است و هر بار خبرهای مختلفی از مسائل آن در رسانه‌ها مطرح می‌شود. یک روز برخی مسوولان و مقامات از توزیع پاداش‌های میلیاردی در بین مدیران سهام عدالت خبر می‌دهند و روز دیگر از ورود مافیا به بخش سهام عدالت سخن می‌گویند. با این حال به‌‌رغم وعده مسوولان دولت یازدهم در جهت آزادسازی سهام عدالت و قابل معامله شدن اما هنوز اتفاق نیفتاده است و همچنان برگه‌های سهام عدالت بدون استفاده در حدود هشت سال است روی دست صاحبان خود مانده‌اند. برگه‌هایی که اکنون دولت می‌گوید فاقد اعتبار است و مادامی که لایحه ساماندهی سهام عدالت تصویب نشود و سازوکار جدید تعیین نشود عایدی برای سهامدارانش ندارد. این در حالی است که سال‌هاست دارندگان این سهام به تالار شیشه‌ای زیر پل حافظ مراجعه می‌کنند و تنها یک سوال دارند: آیا می‌توانند این برگه‌ها را به‌فروش برسانند و به سودش برسند؟ اما گویا سهام عدالت با پیچیدگی‌هایی مواجه شده است. با وجود اینکه لایحه ساماندهی آن در دولت در حال بررسی است اما مشخص نیست قرار است با چه شیوه‌ای سهام عدالت آزاد شود تا برمبنای آن امکان معامله برگه‌های سهام عدالت فراهم شود. از سوی دیگر برخی کارشناسان می‌گویند دولت یازدهم تمایل چندانی به آزادسازی سهام عدالت ندارد و این تصور وجود دارد که برگه‌های سهام عدالت بار مالی هنگفتی را بر دوش آن گذاشته است. برخی دیگر نیز اعتقاد دارند دولت با تدوین لایحه ساماندهی سهام عدالت و تشکیل صندوق‌های ETF به دنبال دولتی کردن سهام عدالت است. با این وجود سهام عدالت همچنان به جنجال‌سازی‌های خود ادامه می‌دهد و مشخص نیست چه سرانجامی دارد. ورقه‌هایی که بیشتر هدف دولت قبلی از انتشار آنها تبلیغاتی و سیاسی بود، با این حال همچنان دارندگان سهام عدالت انتظار دارند با فروش آن سودی به ‌دست آورند. سهام عدالت که همگان آن را به‌عنوان میراث دولت محمود احمدی‌نژاد می‌شناسند در حقیقت برگرفته از طرح توزیع سهام در جهت افزایش ثروت خانوارهای ایرانی بود که در اواخر دولت اصلاحات مطرح شد. قرار بود آن دولت با اعطای سهام به مردم و پرداخت سود زمینه رشد درآمد خانوارها را فراهم کند اما اجرای آیین‌نامه مذکور به عمر دولت هشتم قد نداد. بعدها دولت نهم به آن آیین‌نامه رنگ و لعاب داد و به بهانه توزیع عدالت بین عموم مردم با انتشار اوراق سهام آن را اجرایی کرد. اگرچه از اولین مرحله طرح توزیع سهام عدالت که آبان ماه سال ۱۳۸۵ بوده است اکنون حدود هشت سال می‌گذرد و در این سال‌ها بارها شائبات سیاسی و تبلیغاتی دولت محمود احمدی‌نژاد در اجرای طرح سهام عدالت مطرح شده است و حتی در سال پایانی آن دولت موضوع تحقیق و تفحص از سهام عدالت به‌طور جدی در مجلس کلید خورد اما اکنون مساله این روزها نحوه آزادسازی سهام عدالت است. اگرچه دولت مشکل اصلی در آزادسازی سهام عدالت را در بازپرداخت اقساط شرکت‌ها عنوان کرده است اما ظاهراً مشکلات دیگری هم وجود دارد که مانع از آزادسازی آن شده است. با این حال پرسش مردم این است که چرا با وجود اینکه به هر نفر یک میلیون تومان سهام اختصاص یافته اما هیچ‌کس اجازه خرید و فروش آن را ندارد؟ برگه سهم یک میلیون‌تومانی که مشخص نیست با گذشت هشت سال از واگذاری آنها اکنون چه ارزشی دارد. اگرچه برخی منابع می‌گویند این برگه‌ها تا حدود دو میلیون تومان ارزش دارند اما مادامی که سهام عدالت آزادسازی نشود و قیمت آن در بورس تعیین نشود نمی‌توان به‌طور واقعی گفت ارزش این برگه‌ها چه میزان است.