پایتخت‌هایی با خیابان‌های پرخطر

جرم و بزهکاری یکی از صحنه‌های رایج در زیست شهری مدرن است. از آنجا که با زندگی در شهر، تضادهای طبقاتی و پایگاهی بیش از پیش عیان می‌شوند و به عبارتی این تضادها هویت افراد را برمی‌سازند، آنان که از موهبات جامعه شهری مدرن کمتر بهره برده‌اند می‌کوشند با دست زدن به جرائم مختلف هویت‌سازی کنند. به بیانی دیگر، هنگامی که مصرف کالاهایی خاص اساس شکل‌گیری هویت فردی در زیست شهری را تشکیل می‌دهد، آنان که توان مادی مصرف این کالاها را ندارند، دست به دزدی می‌زنند.

با این حال، کل مساله‌ جرم را نمی‌توان به سازوکار شهر مدرن فروکاست. جرم‌خیزترین شهرهای دنیا عمدتاً شهرهایی هستند که نمی‌توان به سادگی آنها را «شهر مدرن» خواند. شهرهای جرم‌خیز بیشتر شهرهای نیمه‌مدرن هستند یا صرفاً شهرهایی هستند که اسم شهر بر آنهاست اما سازوکارهای اجتماعی- فرهنگی درون آن همچنان پیشامدرن است. اگر مدرن‌سازی‌ای هم در شهر صورت گرفته عمدتاً ناشی از خواسته‌های خارجی بوده است و نه تحولات درونی. به خاطر همین، جرائم در این شهرها ملغمه‌ای از جرائم مدرن - ‌‌مثل دزدی از سوپرمارکت‌ها-‌ و جرائم پیشامدرن -‌ مثل دعواهای قبیله‌ای یا دزدی دریایی-‌ هستند. در فهرست نرخ قتل، این شهرها بالاترین جایگاه را دارند: سن پدرو سائولا در هندوراس، کاراکاس ونزوئلا، آکاپولکو در مکزیک، کالی در کلمبیا و ماسیتو در برزیل. در دنیای تصویر‌محور امروز، تصویری که از پایتخت یک کشور ارائه می‌شود، از مهم‌ترین عوامل اعتبار یا بی‌اعتباری آن کشور، به ویژه در حوزه گردشگری است.

پایتخت یک کشور در واقع برچسب آن به حساب می‌آید؛ برچسبی که کشور عمدتاً با آن شناخته می‌شود. از تصویرهایی که می‌تواند به بی‌اعتباری پایتخت یک کشور، و در نتیجه به بی‌اعتباری خود آن کشور، دامن بزند، تصویر خیابان‌هایی پر از جرم و جنایت است. بیشتر شهرهای خشن دنیا در آمریکای لاتین قرار دارند. در این یادداشت به معرفی پایتخت‌هایی خواهیم پرداخت که بالاترین آمار جرم و جنایت را دارند.

1- کاراکاس، ونزوئلا

پایتخت ونزوئلا را مامن قاچاق مواد مخدر می‌دانند. دزدی و جرائم خرد بسیار در این شهر رایج است، حال آنکه گفته می‌شود نیروهای امنیتی کم‌ترین اراده‌ای برای مقابله با این جرائم ندارد. طبق گزارش «شورای شهروندان مدافع امنیت عمومی و عدالت کیفری» در سال 2012، سه هزار و 124 مورد آدمکشی در کاراکاس رخ داده و نرخ قتل در آن 71/98 است. در سال 2013، شرکت مشاوره «کنترل ریسک» ونزوئلا را پنجمین کشور در زمینه آدم‌ربایی برشمرد. بر اساس این گزارش، 33 درصد آدم‌ربایی‌های این کشور در کاراکاس رخ داده است. در سال 2011، آمار دولتی ونزوئلا میانگین دو آدم‌ربایی در هر روز را گزارش کرد. همچنین، طبق «گزارش قاچاق انسان» از سوی وزارت خارجه آمریکا در سال 2014، ونزوئلا از مراکز قاچاق مردان و زنان و کودکان کار است. جرائم زیادی نیز علیه مسافران خارجی صورت می‌گیرد.

2- گواتمالا‌سیتی، گواتمالا

گواتمالا یکی از بالاترین نرخ‌های جرم و جنایت در آمریکای لاتین و دنیا را دارد. در سال 2009 هر هفته 25 قتل، فقط در گواتمالاسیتی گزارش شد. در دهه 90 میلادی، گواتمالا دارای چهار شهر با نرخ بالای قتل بود: اسکوئینتلا، ایزابال، سانتا روزا کیلاپا و گواتمالاسیتی هر یک به ترتیب با 165، 127، 111 و 101 قتل از هر 100 هزار نفر.

طبق گزارش «شورای شهروندان» شمار قتل‌های انجام‌شده در گواتمالاسیتی در سال 2012، دو هزار و 248 مورد و نرخ قتل 58/74 بوده است. علاوه بر این، گواتمالا از طریق راه‌های مبادله مواد مخدر بین آمریکای مرکزی و ایالات متحده، هندوراس و مکزیک را به هم متصل می‌کند. سواحل دراز و فاقد کنترل و همچنین جنگل‌های انبوهش، گواتمالا را به مکانی مناسب برای قاچاقچیان مواد تبدیل می‌کند.

3- سان‌سالوادور، ال‌سالوادور

جرائم سازمان‌یافته از مشکلات اساسی ال‌سالوادور به حساب می‌آید. نگرانی نسبت به امنیت عمومی در سان‌سالوادور در اواخر دهه 80 میلادی بر اثر جنگ داخلی افزایش یافت. هرچند پایتخت پس از فروکش کردن تخاصم‌ها احیا شد، اما خشونت باندهای آشوبگر، به ویژه باند «مارا» به مساله‌‌ای اساسی بدل شد. باند «خیابان هجدهم»، که ریشه در لس‌آنجلس دارد، در سان‌سالوادور نیز گسترش یافته است. باند رقیب آن، «مارا سالواتروخا» است. در سال 2002، نرخ جرائم به شدت بالا رفت و شهرداری سان‌سالوادور نتوانست اقدامات موفقیت‌آمیزی در راستای مبارزه با جرائم انجام دهد. با این حال، در سال 2011، پایتخت ال‌سالوادور شاهد کاهش در نرخ قتل و شمار جرائم خرد بود. در سال 2012، شمار قتل‌های صورت‌گرفته در این شهر هزار و 343 مورد در بین دو میلیون و 290 هزار و 790 شهروند و نرخ قتل 63/58 بوده است.

4- سن‌خوان، پورتو‌ریکو

در سال 2012، سن‌خوان شاهد 225 مورد قتل بود در حالی که کمتر از 430 هزار نفر جمعیت داشت. نرخ قتل در آن سال 60/52 بوده است. پورتو‌ریکو در کنار مشکلات اقتصادی عظیم، از رشد روزافزون جرائم خشن نیز رنج می‌برد. در پنج روز نخست سال 2014 حدود 13 قتل در این منطقه ثبت شد. از سوی دیگر، با تمرکز عملیات ضدقاچاق ایالات متحده بر مرزهای مکزیک، پورتو‌ریکو و دیگر بخش‌های سواحل کارائیب شاهد رشد قاچاق مواد مخدر هستند. بر اثر حضور قاچاقچی‌ها در این منطقه که می‌کوشند با استفاده از سلاح کسب و کار خود را در جریان نگه دارند و از خود محافظت کنند، جرائم خشن و جرائم علیه مالکیت نیز افزایش یافته است. همچنین باندهای خلافکار نیز عامل دیگر جرم و جنایت هستند. در سال 2010، 201 مورد قتل عمد گزارش شد.

5- کینگستون، جامائیکا

برخی از مناطق جامائیکا، به ویژه کینگستون، خلیج مونتگو و شهر اسپانیایی، دارای سطوح بسیار بالایی از جرم و خشونت هستند. در سال 2005، هزار و 674 قتل در این کشور گزارش شد. گفته می‌شود در آن سال جامائیکا بالاترین نرخ قتل در جهان را داشته است. در سال 2009، هزار و 682 و در سال 2010 هزار و 428 مورد قتل گزارش شد. از سال 2011 تاکنون، نرخ قتل به روند نزولی خود ادامه داده است. در سال 2012، وزارت امنیت ملی جامائیکا کاهشی 30‌درصدی را در آمار قتل‌ها گزارش کرد. شهر کینگستون، پایتخت جامائیکا در سال 2012، شاهد 550 مورد قتل بود. نرخ قتل در این شهر 02/47 گزارش شد. علاوه بر این، وزارت خارجه آمریکا گزارش کرد در سال 2008 موارد متعددی از اعمال خشونت‌آمیز توسط شهروندان علیه همجنس‌خواهان صورت گرفته است. هرچند ازدواج همجنس‌خواهانه در جامائیکا جرم نیست، اما بسیاری از مردم مخالف آن هستند و حملات بسیاری از سوی گروه‌های اوباش به این افراد صورت می‌گیرد.

6- کیپ‌تاون، آفریقای جنوبی

نرخ قتل، حمله و تجاوز به عنف در آفریقای جنوبی از سطح میانگین کشورها بالاتر است. در سال 2012، کیپ‌تاون با کمتر از سه میلیون و 500 هزار نفر جمعیت، شاهد هزار و 614 مورد قتل بود. نرخ قتل در این شهر 15/46 بود. در آفریقای جنوبی، روزانه 50 نفر کشته می‌شوند. نرخ قتل در طول 40 سال گذشته در این کشور روند تصاعدی داشته، هرچند از 9/66 در سال‌های 1995-1994 به 3/37 در سال‌های 2009-2008 رسیده است. علاوه بر این، در مارس 2012، گزارش شد در یک سال قبل از آن بیش از 65 هزار مورد تجاوز به عنف در کشور رخ داده است. موارد بسیاری از ماشین‌ربایی و قتل کشاورزان تجاری نیز گزارش شده است.

7- پاناما، پاناما

شمار آدمکشی در پاناما در سال 2012 برابر 543 مورد گزارش شد. نرخ قتل در پاناما 70/31 است. جرائم اصلی شهر پاناما شامل تجاوز به عنف، سرقت مسلحانه، دزدی، کیف‌قاپی، دزدی خرد و خفت‌گیری می‌شود. مقامات پاناما پژوهشی را انجام دادند که نشان می‌داد تقریباً 90 درصد خفت‌گیری‌ها به خاطر تهدید قربانی و بستگانش توسط سارق، به پلیس گزارش نمی‌شود. افزون بر این، در دهه‌های اخیر پاناما به منطقه‌ای مناسب برای انتقال دریایی مواد مخدر به آمریکا بدل شده است. از سوی دیگر، باندهای خیابانی آشوبگر منجر به ناامنی خیابان‌های پاناما می‌شوند. بیش از هزار و 600 جوانان بین 13 تا 15 سال با باندهای خلافکار ارتباط دارند. بیشتر خلافکاران جوان مواد مخدر مصرف می‌کنند.

8- کابل، افغانستان

از زمان سقوط طالبان، نرخ جرم در کابل افزایش چشمگیری داشته است. سرقت مسلحانه در مناطق غربی شهر رایج است. بین مارس 2002 و ژانویه 2003، 48 مورد آدمکشی، 80 مورد سرقت و 12 مورد آدم‌ربایی در کابل گزارش شد. مداخلات نظامی آمریکا کمکی به برقراری امنیت کیفری در افغانستان و پایتختش نکرده است. بمبگذاری در هتل‌ها و سفارتخانه‌ها به امری پیش پا افتاده بدل شده است. همچنین از زمان سقوط طالبان، کاشت و قاچاق خشخاش به شدت افزایش پیدا کرده است. افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده خشخاش در سال 2001 بود و 87 درصد خشخاش غیرقانونی در جهان را تولید می‌کرد. 80 تا 90 درصد هروئین مصرف‌شده در اروپا از افغانستان می‌آید.

9- موگادیشو، سومالی

جرائم و جنایات موگادیشو از جنس دیگری است. جدای از قتل، سومالیایی‌ها شاهد حمله به ماموران دیپلمات و دزدی دریایی بوده‌اند. موگادیشو، پایتخت سومالی، تا پیش از بیرون راندن تروریست‌های وابسته به القاعده توسط نیروهای متحد آفریقا، ناامن‌ترین شهر دنیا به حساب می‌آمد. با این حال، سه سال بعد از خروج تروریست‌های الشباب از شهر، به خاطر تهدیدهای ناشی از تاخت و تاز الشباب، امنیت همچنان مساله‌ اساسی ساکنان و کارکنان ادارات موگادیشو است. انفجارهای متعددی به الشباب یا تروریست‌های نزدیک به آن نسبت داده می‌شود. در ماه‌های ژانویه و فوریه 2014 معادل 624 مورد آسیب ناشی از سلاح در چهار بیمارستان موگادیشو گزارش شده است. این رقم نسبت به دو ماه پیش از آن، 20 درصد افزایش داشته است.

10- بغداد، عراق

پس از کاهش اندکی در اقدامات تروریستی در سال 2012، تخمین زده می‌شود که در سال 2013 حدود 7800 غیرنظامی در حملات خشونت‌آمیز در عراق کشته شده‌اند. طبق آمار منتشره از هیات اعزامی سازمان ملل به عراق، این بالاترین رقمی است که در طول پنج سال گزارش شده است.

با وجود تلاش‌های نیروهای امنیتی عراق برای مبارزه با فعالیت‌های تروریستی گروه‌های افراطی، شمار این اقدامات در سال 2013 به شدت افزایش یافت. علاوه بر کشتار غیرنظامیان، حمله به پایگاه‌ها و زیرساخت‌های نفتی نیز با ظهور داعش افزایش یافت. افزون بر این، آدم‌ربایی با اهداف سیاسی یا مالی بسیار رایج است. در طول سال 2013، اعضای نیروهای امنیتی عراق و دولت این کشور، بیش از پیش تهدید شده‌اند که خود یا خانواده‌شان

ربوده می‌شوند.

11- صنعا، یمن

پس از سقوط علی عبدالله صالح، دیکتاتور سابق یمن، پایتخت این کشور همواره ناآرام بوده است. با حضور شاخه یمنی القاعده در این کشور، موارد بسیاری از قتل مقامات امنیتی گزارش شده است. دولت عبد ربه منصور هادی، که مورد حمایت غرب است، اقدامات گسترده‌ای را علیه گروه‌های افراطی صورت داد اما موفقیت چندانی به دست نیاورد.

در یمن و به ویژه صنعا، جرائم بسیاری علیه خارجی‌ها گزارش می‌شود. این جرائم هم جرائم خرد و هم جرائم خشن را شامل می‌شود. از جمله موارد این جرائم، حمله به سفارت آمریکا در صنعا به تاریخ 17 سپتامبر 2008 بود که به قتل 19 نفر و زخمی شدن 16 نفر انجامید. آمار فحشا و فساد اخلاقی نیز در یمن در حال افزایش است، هرچند فحشا در این کشور غیرقانونی است. برخی خانواده‌ها به خاطر فقر شدید، فرزندان خود را به فاحشه‌خانه‌ها می‌فروشند.

12- نایروبی، کنیا

در تمامی مناطق کشور کنیا، به ویژه در نایروبی، پایتخت این کشور، موباسا، کیسومو و نواحی ساحلی آمار جرم بسیار بالاست. حمله گروه‌های مسلح به گردشگران امری معمول است. رایج‌ترین جرم در کنیا ماشین‌ربایی است. در اوایل سال 2007، در دو حادثه ماشین‌ربایی جداگانه، دو شهروند آمریکایی کشته و یک نفر نیز زخمی شد. در نایروبی، روزانه به‌طور میانگین 10 ماشین ربوده می‌شود. گفته می‌شود با وجود خشونت‌بار بودن این ربودن‌ها، قربانی در صورت همکاری و عدم مقاومت آسیب زیادی نمی‌بیند. جرائم خرد خیابانی نیز در حال افزایش است. بسیار محتمل است که پول گردشگران در نایروبی توسط فریبکاران از آنها گرفته شود. برخی از این اخاذها، خود را پلیس جا می‌زنند. سرقت مسلحانه نیز در پارک ملی نایروبی بسیار رواج دارد.

13- پورتو پرنس، هائیتی

با وجود اینکه نرخ جرائم در هائیتی، نسبت به بسیاری از کشورهای همسایه آن پایین است، جرائم زیادی در اردوگاه‌های بازماندگان زلزله رواج دارد. معامله غیرقانونی مواد مخدر در هائیتی منجر به افزایش جرائم خشن شده است. عمده جرائم علیه خود اهالی هائیتی انجام می‌شود، هرچند خارجی‌ها نیز بارها قربانی شده‌اند. تبهکاران اغلب در گروه‌های سه یا چهار‌نفره کار می‌کنند و گاهی دست به جرائم بسیار خشن می‌زنند.

آنان گاهی اوقات کسانی را که در برابرشان مقاومت کنند، زخمی می‌کنند یا به قتل می‌رسانند. در سرقت‌ها یا هجوم به خانه‌ها، در صورتی که قربانیان همکاری کنند، معمولاً آسیبی نمی‌بینند.

در زمان تعطیلات، به ویژه کریسمس، افزایش چشمگیری در فعالیت‌های مجرمانه دیده می‌شود. در سال‌های اخیر، فصل کارناوال در هائیتی با آشوب‌های شهری و درگیری‌های خیابانی بر اثر ترافیک همراه بوده است. پورتو پرنس، پایتخت هائیتی، کمتر از یک میلیون و 240 هزار نفر جمعیت دارد. در سال 2013 معادل 371 مورد آدمکشی در این شهر گزارش شد. نرخ قتل در پورتو پرنس 5/30 است.

14- بوگوتا، کلمبیا

بوگوتا، پایتخت کلمبیا، در مقایسه با دیگر شهرهای این کشور مثل کالی و مدلین، پیشرفت چشمگیری در مبارزه با جرم داشته است. در دهه 90 میلادی، بوگوتا یکی از خشن‌ترین شهرهای دنیا بود. در سال 93، چهار هزار و 352 مورد قتل عمد در این شهر گزارش شد.

در سال 2007، این رقم به هزار و 401 مورد رسید. با این حال، طبق گزارشی در نیویورک‌تایمز در سال 2011، دزدی و جیب‌زنی در وسایل حمل و نقل عمومی از سال 2007 به بعد افزایش داشته که منجر شده برخی تحلیلگران از بحران امنیتی در بوگوتا سخن بگویند. در سال 2012، یک بمبگذاری در اتومبیل انجام شد. هدف این بمبگذاری، به قتل رساندن نخست‌وزیر سابق این کشور، فرناندو لاندونو بود.