حرف سود

از دیرباز هر کسب و کاری با تبلیغات سروکار داشته است. تبلیغات در جامعه امروزی جزیی از مسیر انتخاب و دریافت خدمات محسوب می‌شود. یکی از راه‌های تبلیغات که از گذشته تا به امروز توانسته نقش مهمی را در اطلاع‌رسانی بر عهده داشته باشد، پیام‌های کوتاه یک‌خطی و توضیحات شفاف افراد مطلع است.

این دو روش در واحدهای صنفی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند و حتی دیده‌شده افرادی برای اطلاع‌رسانی در واحد صنفی انتخاب می‌شوند. بانک‌ها یا در کلام بهتر شعب بانک‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شعب بانک‌ها نیز واحد صنفی در بازار پولی و بانکی به شمار می‌آیند که در این بازار با توجه به شرایط تنگاتنگ رقابت تبلیغات جایگاه قابل توجهی را از آن خود کرده است؛ تبلیغاتی که به خاطر حساسیت این بازار نیاز است تا افراد خبره به مشتریان اطلاعات کامل و جامعی در کنار جذب سرمایه مردمی ارائه کنند.

با توجه به شرایط اقتصاد کشور مبنی بر رکود و عدم علاقه افراد به کسب ‌و کارهای خرد و ادامه حیات کارخانه‌های تولیدی، سرمایه افراد تا حدودی در مسیر فعالیت‌های اقتصادی مولد قرار نگرفته است، از این‌رو مردم به دنبال آن هستند که به طرق مختلف بتوانند از سرمایه خود به بهترین شکل ممکن استفاده کنند. در این شرایط بانک‌ها نیز با توجه به شرایط سخت خود علاقه‌مند هستند تا سرمایه‌های سرگردان را از آن خود کنند، اما با توجه به اینکه بازارهای پولی و بانکی دچار یک رقابت ناسالم در جذب سپرده مردمی شده‌اند، قوانین و مقررات بانک مرکزی را دور زده و حتی برخی از بانک‌ها کار را به جایی رسانده‌اند که به قول و قرار نانوشته خود مبنی بر رعایت نرخ سودهای میان‌مدت سه، شش و 9‌ماهه پایبند نیستند.

بانک‌ها در راستای جذب سپرده و سرمایه مردمی راه تبلیغات عظیم همچون تبلیغات صدا و سیما و بیلبوردهای تبلیغاتی را کنار گذاشته و به تبلیغات یک‌خطی که تنها به یک کاغذ نیاز دارد در کنار ارائه اطلاعات به صورت لفظی و حضوری روی آورده‌اند، تبلیغاتی که تصور می‌شود بانک‌ها برای فرار از نگاه نظارتی بانک مرکزی آن را برگزیده‌اند زیرا در این تبلیغات نرخ‌های سود قابل توجهی به صاحبان سرمایه پیشنهاد می‌شود؛ پیشنهادهایی که هر بانک به انتخاب خود برای این سودهای بیش از 20 درصد سالیانه نام زیبایی را که تداعی‌کننده پول فراوان است، برگزیده است.

به طور تقریبی تمام بانک‌ها سود کوتاه‌مدت خاص خود را 19 تا 75 /19 درصد و برای ارقام قابل توجه و سپرده مدت‌دار سودهای 24 تا 28 درصد را در نظر گرفته‌اند.

یکی از بانک‌های خصوصی که در چند سال اخیر توانسته جایگاهی برای خود دست و پا کند بر شیشه برخی از شعب خود تبلیغی مبنی بر سود 24 درصد تضمین‌شده با سپرده‌گذاری در صندوق بورسی این بانک را روی یک کاغذ سفید تبلیغ می‌کند؛ تبلیغی که برای دریافت اطلاعات بیشتر باید از متصدی بانک پیگیر شد. متصدی بانک در پاسخ به سوالاتی همچون چه سندی در اختیار سپرده‌گذار برای دریافت سود تضمینی 24 درصد است، برگه‌ای را نشان می‌دهد که تمام موارد درج‌شده در آن سیاه و سفید بوده و در سربرگ آن نام صندوق سرمایه‌گذاری این بانک در بورس قید شده است. اطلاع مهم این برگه قید میزان سپرده فرد نزد بانک بوده و هیچ تضمین و اطلاعی مبنی بر آنکه بانک به تعهد خود عمل خواهد کرد در اختیار سپرده‌گذار قرار نمی‌گیرد.

متصدی بانک بارها تاکید می‌کند که این سپرده‌گذاری سود قطعی 24 درصد را به همراه خواهد داشت و در صورتی که در مجموع صندوق سود پیش‌بینی‌نشده را عملی نکند بانک حتماً سود تضمینی را پرداخت خواهد کرد. متصدی به صورت گذرا به این نکته نیز اشاره می‌کند که در صورتی که صندوق بیش از سود تضمینی سودی داشته باشد، سود بیشتر از میزان تضمین‌شده در اختیار سپرده‌گذار قرار می‌گیرد.

سود این صندوق به گفته متصدی بانک در روز دوم هر ماه به حساب کوتاه‌مدتی که سپرده‌گذار باز کرده است واریز می‌شود. نکته دیگری که در سپرده‌گذاری در این صندوق قابل اهمیت است، مسیر سرمایه‌گذاری سپرده‌های مردمی از سوی بانک یا صندوق وابسته آن است. متصدی بانک در این مورد تاکید دارد که سپرده مردمی در بورس سرمایه‌گذاری خواهد شد اما با اصرار بیشتر سپرده‌گذار برای روشن شدن محل اصلی صرف سرمایه مردمی ناخودآگاه از سرمایه‌گذاری در بازاری هم‌نام بانک پرده‌برداری می‌کند که در نگاه اول موضوع بدی نیست زیرا یکی از جاذبه‌های ورود سرمایه خارجی به کشور تقویت می‌شود اما در تفکر و پرس و جوی بیشتر سمت و سوی این سرمایه‌گذاری به بنگاه‌داری و ساختمان‌سازی (هتلداری) ختم می‌شود.

البته این بانک همچون بانک‌های دیگر برای صندوق‌های سپرده‌گذاری، رقم حداقل سرمایه‌گذاری را در نظر گرفته‌اند که این میزان در صندوق این بانک خصوصی 50 میلیون تومان در نظر گرفته شده است، برای تسویه کامل اصل سپرده‌گذاری در این صندوق سه روز کاری زمان نیاز است که متصدی معتقد است هر زمان که قرار به تسویه کامل است باید چهار روز قبل به بانک اعلام شود. در کنار این موارد متصدی بانک بارها بیان می‌کند که مهلت سرمایه‌گذاری در این صندوق تنها یک هفته دیگر باقی مانده است.

اما بانک دیگری که می‌توان نام خصولتی را به آن اطلاق کرد در حال حاضر در کنار سود کوتاه‌مدت 10 درصد مصوب شورای پول و اعتبار سود کوتاه‌مدت 5 /19‌درصدی را به مشتریان خود پیشنهاد می‌دهد. سودی که برای آن حداقل سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شده است، در کنار حداقل سود، برداشت آزاد است اما نباید به میزان سرمایه حداقلی اشکالی وارد شود. در این سرمایه‌گذاری بانک خصولتی حداقل سرمایه‌گذاری 20 میلیون تومان است.

همچنین بانک خصوصی که در چند سال اخیر با حواشی خاصی توانست در مسیر قوانین بانک مرکزی قرار گیرد، در کنار سود سپرده کوتاه‌مدت و یک‌ساله مصوب شورای پول و اعتبار، برای برخی از سپرده‌گذاری‌های روزشمار سود 19 درصد را پرداخت می‌کند، در این بانک باید سوالات بسیاری از متصدی پرسیده شود تا اطلاعات کامل و جامعی دریافت کرد. در کنار سودهای روزشمار، این بانک صندوق سپرده‌گذاری نیز در نظر گرفته است؛ صندوقی که برای آن حداقل میزان سرمایه‌گذاری و زمان پرداخت سود تعیین شده است، سود این صندوق که 25 درصد تعیین شده است هر سه ماه یک‌بار به حساب سپرده کوتاه‌مدت فرد واریز می‌شود و فرد باید حداقل 10 میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرده باشد.

تا اینجای کار تمام بانک‌های بررسی‌شده تبلیغ یک‌خطی و پوستری برای اطلاع‌رسانی در بانک یا روی شیشه بانک نصب نکرده بودند، اما یکی از بانک‌های خوش‌نام خصوصی نظام پولی و بانکی کشور، در کنار عابربانک خود که محل پررفت و آمدی است، کاغذ ساده‌ای که بر آن نوشته شده بود «افتتاح حساب کوتاه‌مدت با سود و شرایط استثنایی» نصب کرده بود. در این بانک متصدیان اطلاعات چندان روشنی به فرد اعلام نکرده و مشتریان را به شعب بزرگ‌تر خود که در آن خدمات خاصی ارائه می‌شود، راهنمایی می‌کنند. البته لازم به ذکر است که حساب کوتاه‌مدت با سود و شرایط استثنایی در این بانک سود 20‌درصدی با حداقل سرمایه دو میلیون‌تومانی را برای مشتری در بردارد.

مشتریانی که به دنبال اطلاعات تکمیلی از این بانک خصوصی هستند، شعب بزرگ که خدمات خاصی را معرفی می‌کنند به مشتری سرمایه‌گذاری در صندوق سپرده‌گذاری پیشنهاد می‌کنند که سود پیش‌بینی‌شده این صندوق 21 درصد است.

بانک دیگری که در تمام کارهای خود یک شعار ثابت را به دوش می‌کشد و در دوران پهلوی اول تاسیس شده است، برای سپرده کوتاه‌مدت 19 درصد سود در نظر گرفته است و برای دریافت چنین سودی حداقل میزان سپرده‌گذاری باید یک میلیون تومان باشد. در کنار سپرده کوتاه‌مدت، این بانک با تلفیق حساب‌های کوتاه‌مدت و قرض‌الحسنه در یک طرح با ذخیره و امکان برداشت سرمایه تا حد مشخصی از چهار میلیون تا 40 میلیون تومان وام به مشتریان خود پرداخت می‌کند. بهره وام این طرح بسته به نوع گشایش حساب متفاوت است، اما نکته قابل توجه آن است که تجربه نشان داده بانک‌ها در مورد سپرده‌گذاری و ارائه وام آنچنان خوش‌قول نیستند.

این بانک همچنان از رقبای دیگر خود در بازار پولی و بانکی عقب نمانده و سرمایه‌گذاری در بورس را با ضمانت بانک به مشتریان پیشنهاد می‌دهد، پیشنهادی که سود تضمینی آن 22 درصد بوده و برای دریافت پول به طور کامل سه تا پنج روز کاری زمان لازم است.

یکی از بانک‌های دولتی نیز در کنار سود کوتاه‌مدت و یک‌ساله قانونی شورای پول و اعتبار، سرمایه‌گذاری در صندوقی را به مشتریان خود پیشنهاد می‌کند؛ صندوقی که به گفته مدیر یکی از شعب این بانک در حال حاضر ظرفیت خالی ندارد و اگر کسی راغب به سرمایه‌گذاری در این صندوق است تا زمان ایجاد ظرفیت در صندوق بانک به صورت روزشمار 20 درصد سود به صاحب سرمایه پرداخت می‌کند البته این سود 20‌درصدی روزشمار در حالی است که مبلغ سرمایه‌گذاری رقم قابل توجهی باشد.

اما بانکی دولتی که انتظار می‌رفت چنین رویه‌ای را در پیش نگیرد تا حدودی انتظارات را برآورده کرده اما تنها ایرادی که به این بانک می‌توان گرفت پرداخت سود 20 درصد برای سپرده‌گذاری 9 تا 12‌ماهه آن است، این در حالی است که سود سپرده‌گذاری 9‌ماهه طبق توافق بانک‌ها 18 درصد تعیین شده است.