گرانی غذا

قیمت غذا در بازارهای بین‌المللی، بین ژانویه تا آوریل 2014 چهار درصد افزایش داشته است. طبق گزارش منتشر‌شده توسط بانک جهانی، این افزایش نقطه پایانی بر روند پایدار کاهش قیمت مواد غذایی محسوب می‌شود که از آگوست 2012 آغاز شده بود. در این بازه زمانی قیمت غلات هفت درصد و قیمت چربی و انواع روغن یک درصد افزایش را نشان می‌دهد. بیشترین افزایش قیمت مربوط به گندم و ذرت بوده است و قیمت برنج حتی کاهش هم یافته است. در این بازه زمانی و در بازارهای بین‌المللی، قیمت گندم 18 درصد و قیمت ذرت 12 درصد رشد را نشان می‌دهد اما قیمت برنج، 12 درصد کاهش داشته است. البته کاهش قیمت برنج فقط در مورد انواع غیرمرغوب این محصول صادق بوده و قیمت برنج مرغوب، به دلیل خشکسالی در استرالیا که یکی از کلیدی‌ترین صادرکنندگان انواع برنج مرغوب است، با افزایش نیز مواجه بوده است. قیمت شکر نیز 13 درصد و قیمت روغن سویا حدود شش درصد افزایش را در این بازه زمانی نشان می‌دهد. افزایش قیمت این دو دسته محصول تا حدی به دلیل شرایط نامناسب آب و هوایی برزیل بوده است. در مجموع سه عامل آب و هوا، بحران اوکراین و افزایش تقاضای وارداتی کشورها، عمده‌ترین دلایل این افزایش قیمت عنوان شده است. جالب این است که این افزایش قیمت‌ها، خصوصاً در مورد گندم، با وجود خبرها در مورد برداشت مناسب امسال و سطح بالای ذخیره این محصول در سطح جهان اتفاق افتاده است. خشکسالی سال 2012 قیمت این محصول را افزایش داد. یکی از اولین تبعات افزایش شدید قیمت‌ها، رو آوردن کشاورزان به کاشت این محصول در سال 2013 بود که منجر به رکورد تاریخی برداشت گندم شد. این روند اگرچه نه به شدت سال 2013، اما در سال جاری نیز همچنان ادامه دارد. سال 2013 نکته مهم دیگری هم داشت که اثرات آن در قیمت امسال هم دیده می‌شود. تقاضای واردات گندم چین، در این سال، تقریباً دو برابر شده است. همین روند در مورد ذرت نیز وجود دارد با این تفاوت که در بخش‌هایی از ایالات متحده کشت این محصول به دلیل شرایط آب و هوایی با تاخیر انجام شده و شرایط آب و هوایی برزیل نیز کاملاً مناسب به نظر نمی‌رسد. علاوه بر این به دنبال افزایش برداشت و در نتیجه کاهش قیمت در سال 2013، سطح زیر کشت ذرت در جهان کاهش یافته است اما کشورها به دلیل سطح بالای برداشت در سال 2013، سطح ذخیره مناسبی دارند. مجموع این عوامل در کنار افزایش صادرات ایالات متحده، اوکراین و روسیه و افزایش شدید واردات چین، ایران، اتحادیه اروپا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، افزایش قیمت این محصول را سبب شده است. پیش‌بینی می‌شود قیمت ذرت امسال در نهایت تا 17 درصد افزایش یابد که در صورت وقوع بالاترین سطح قیمت در 10 سال گذشته خواهد بود. نوسانات قیمت غذا، چه در داخل کشورها و چه در بازارهای بین‌المللی، بعد از افزایش قیمت بی‌سابقه سال‌های 2007 و 2008 بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این افزایش توجه به دلیل ارتباط مشهودی بود که بین انواع مشکلات غذایی (افزایش قیمت، کاهش عرضه و‌...) با افزایش ناآرامی‌ها، شورش‌ها و حتی جنگ‌ها وجود داشت. افزایش قیمت غذا همان‌قدر می‌تواند باعث شورش شود که کاهش قیمت محصولات کشاورزی توان ایجاد ناآرامی را دارد. به همین دلیل وجود موازنه دقیق در این بازار ضروری به نظر می‌رسد.