تاریخ انتشار:
زمانی‌نیا می‌گوید ایران در ۱۰ سال آینده ۲۵۰ میلیارد دلار در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کند
وعده ما و غول‌های نفتی جهان آخر جولای
بیانیه سوئیس قرائت شد و طرفین مذاکره‌کننده پرونده هسته‌ای ایران توانستند به اتفاق‌نظری نسبت به پروسه لغو تحریم‌های یکجانبه، چندجانبه و جهانی علیه ایران پس از دستیابی به توافق جامع هسته‌ای دست پیدا کنند.
بیانیه سوئیس قرائت شد و طرفین مذاکره‌کننده پرونده هسته‌ای ایران توانستند به اتفاق‌نظری نسبت به پروسه لغو تحریم‌های یکجانبه، چندجانبه و جهانی علیه ایران پس از دستیابی به توافق جامع هسته‌ای دست پیدا کنند. اتفاق‌نظری که بر اساس اظهارات امیرحسین زمانی‌نیا، مذاکره‌کننده دولت اصلاحات و معاون بین‌الملل وزارت نفت منجر به لغو تمامی تحریم‌های پولی، مالی و نفتی ایران خواهد شد؛ بر اساس بیانه سوئیس به جهت آنکه دولت آمریکا نمی‌تواند اقدام به لغو مصوبات کنگره کند از سیاست عدم اجرا یا توقف اجرای قوانین استفاده خواهد کرد. بنابراین در زمان شروع به اجرای توافق جامع هسته‌ای ما شاهد توقف اعمال تمامی تحریم‌های هسته‌ای ایران خواهیم بود.
آقای ظریف می‌گویند با اجرای توافق جامع هسته‌ای ما شاهد لغو یکباره تمامی تحریم‌های ایران خواهیم بود اما مقامات آمریکایی با تاکید بر پروسه تدریجی بودن لغو تحریم‌ها امکان توقف یکباره آنها را رد کرده‌اند.
بیانیه سوئیس و توافق حاصله آن تکلیف تمامی طرف‌های مذاکره‌کننده پرونده هسته‌ای ایران را مشخص می‌کند. بر اساس این بیانیه پس از توافق جامع هسته‌ای و تصویب قطعنامه سازمان ملل که بر اساس فصل هفتم منشور این سازمان تدوین می‌شود تمام قطعنامه‌های گذشته ایران (قطعنامه‌های تحریم‌های هسته‌ای) لغو شده و پس از آن در زمانی که توافق جامع هسته‌ای شروع به اجرا می‌کند ما شاهد توقف اعمال آنها خواهیم بود. البته فاصله زمانی از تصویب توافق تا شروع به اجرای آن که این زمان هنوز برای ما مشخص نیست صرف خواهد شد تا ایران نیز یکسری از کارها و تعهداتی را که پذیرفته است انجام دهد. تعهداتی که آژانس هم اجرای آن را تایید خواهد کرد اما در هر صورت پس از این فاصله زمانی که فکر می‌کنم یک ماه باشد تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های آمریکا لغو خواهند شد. بر اساس بیانیه سوئیس به جهت آنکه دولت آمریکا نمی‌تواند اقدام به لغو مصوبات کنگره کند از سیاست عدم اجرا یا توقف اجرای قوانین استفاده خواهد کرد. بنابراین مطمئن باشید در زمان شروع به اجرای توافق جامع هسته‌ای ما شاهد توقف اعمال تمامی تحریم‌های هسته‌ای ایران خواهیم بود.
بر این اساس تحریم‌های کنگره همچنان پابرجا خواهد بود.
دولت آمریکا نمی‌تواند این تحریم‌ها را لغو کند بلکه می‌تواند با ارسال یادداشتی به کنگره بگوید به جهت دلایل امنیت ملی قوانین کنگره را برای 180 روز اجرا نمی‌کند. در رابطه با دستورالعمل‌های اجرایی رئیس‌جمهور نیز خود، شخصاً می‌تواند آنها را اجرا نکند.
این سیاست آقای اوباما با مشکلی در کنگره مواجه نمی‌شود. همین حالا هم برخی از سناتورهای آمریکایی در حال شاخ و شانه کشیدن برای تصویب تحریم‌های جدید یا ملزم کردن اوباما برای طرح توافقنامه هسته‌ای با ایران در کنگره هستند.
من به عنوان یک ایرانی آشنا با مسائل مذاکرات و فردی که مدت‌های مدیدی از عمر خود را در آمریکا سپری کرده و به نوعی با قوانین این کشور آشناست معتقدم دولت‌ها (منظور از دولت‌ها کلیت حاکمیت ملی کشورهاست) ملزم به اجرای تعهدات بین‌المللی خود هستند و کشور آمریکا نیز بری از این مسوولیت نیست. اینکه قوانین داخلی این کشورها چطور است یا مقامات آن چگونه می‌خواهند توافق جامع را به مرحله اجرا در‌آورند را مشکل خود آنها می‌دانم و خود باید برای رفع و رجوع آن تلاش کنند. بر همین اساس است که ما به طرح هرگونه توافقی با 1+5 در سازمان ملل و تصویب آن در مجمع عمومی این سازمان اصرار می‌ورزیم تا تعهدات بین‌المللی دولت و کشور آمریکا را مطرح کرده و کنگره را هم موظف به اجرای آن کنیم.
تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا چه سرنوشتی پیدا می‌کنند؟
تحریم‌های اتحادیه اروپا به مراتب راحت‌تر است و با یک تصمیم شورای وزیران این اتحادیه قابل توقف است. در حال حاضر ما مشکلی از جهت تحریم‌های نفتی و مالی و تحریم‌های بانک مرکزی که مبادله دلار و ریال را در‌بر می‌گیرد، نداریم؛ ایران و 1+5 اختلاف‌نظر چندانی از باب عدم اجرای این تحریم‌ها ندارند. کشورهای غربی از چند ماه پیش هم آماده لغو این دست از تحریم‌ها بودند. مشکل اصلی ما قطعنامه‌های شورای امنیت است که زیربنای تحریم‌های دوجانبه و چندجانبه کشورهای دیگر را نیز در‌بر می‌گیرد. البته پس از تصویب قطعنامه جامع یک تعهد بین‌المللی برای لغو تمامی اشکال تحریم‌های هسته‌ای ایران به وجود می‌آید و دیگر هیچ کشوری الزام حقوقی و بین‌المللی ندارد که حتی تحریم‌های یکجانبه آمریکا را که بعد از ماجرای سفارت آمریکا در تهران به وقوع پیوسته بود اجرا کند؛ تحریمی که از سوی واشنگتن به ایران تحمیل شد و همچنان نیز پابرجاست.
منظورتان تحریم‌های داماتو و... است؟
تحریم‌های داماتو، ایلسا و تحریم‌هایی که شرکت‌های بزرگ جهان و کشورهایی نظیر فرانسه و آلمان در گذشته نیز بدان توجهی نداشتند (زیربنای بین‌المللی نداشت و شورای امنیت در مورد آنها نظری نداده بود) و قطعاً پس از این نیز این‌چنین خواهد بود. من به عنوان یکی از مسوولان وزارت نفت می‌گویم اگر توافق جامع حاصل شود صنعت نفت ما رونق بسیار خوبی خواهد داشت و روزهای روشنی در انتظار آن خواهد بود.
آقای زنگنه نیز بارها گفته‌اند بر آن هستیم تا سطح تولید اوپک خود را به پیش از اعمال تحریم‌های هسته‌ای بازگردانیم.
ما این کار را در هماهنگی با دیگر اعضای اوپک و صادر‌کنندگان نفت خارج از اوپک انجام خواهیم داد و امیدواریم که بتوانیم آن را به سرانجام برسانیم. این موضوع یکی از اهداف اصلی ما در وزارت نفت است و برای دستیابی به آن تلاش می‌کنیم.
فکر می‌کنید تا چه میزان بتوان آن را ارتقا داد. یعنی سطح تولید نفت ما به چه میزانی برسد و پیش‌بینی شما از آینده قیمت نفت چیست؟
قیمت نفت مستقل از موضوع تولید است. در مقطع کنونی مقدار نفت در حال عرضه قدری بیش از تقاضای مورد نیاز بازار است و بر همین اساس قیمت نفت نیز در حال کاهش است (البته کاهش قیمت نفت می‌تواند دلایل سیاسی هم داشته باشد که من بدان نمی‌پردازم). اما برای اینکه ایران بتواند به سهمیه گذشته خود بازگردد لازم نیست که تغییری در سقف اوپک ایجاد شود. در حال حاضر تولیدات اوپک حدود 30 میلیون بشکه در روز است و ما انتظار نداریم سهم عرضه ما تغییری کند. تنها خواهان آن هستیم که این سهم به میزان پیش از اعمال تحریم‌ها بازگردد. تحقق این هدف تاثیری بر قیمت بازار نفت نیز نخواهد گذاشت و این‌طور نیست که اگر سهم ما از یک میلیون بشکه در روز بیشتر شود قیمت‌ها نیز با افت بیشتری مواجه باشند. ما سقف quota اوپک را رعایت خواهیم کرد اما مایل هستیم در درون سقف اوپک سهم قبل از تحریم‌مان را به دست آوریم.
اما به هر حال یکسری از کشورها حضور ایران در منطقه را به نفع خود نمی‌بینند و مخالف قدرت‌گیری مجدد آن هستند. اتفاقاً همین کشورها در سازمان‌هایی چون اوپک نیز در موضع قدرت هستند.
به هر حال این امر رقابتی است که ایران هم آماده ورود به آن است. ما خواهان بازگشت به جایگاه گذشته خود در اوپک هستیم.
برگ برنده ما برای جلب دیدگاه‌های مشتریان گذشته‌مان چیست؟
برگ برنده ما ثبات سیاسی و اقتصادی ایران، منابع نفتی و گازی گسترده و در دسترس کشورمان است. خوشبختانه در حال حاضر آن چهره امنیتی که از ایران ساخته بودند از بین رفته است و ما می‌توانیم با طیب خاطر وارد معادلات بین‌المللی شویم و بر احقاق حقوق حقه خود در جهان پافشاری کنیم. این امر بدان معناست که می‌توانیم در سازمان‌هایی چون اوپک نیز بر سهمیه گذشته‌مان تاکید کنیم و خواهان افزایش سقف تولیدمان شویم.
آقای زمانی‌نیا من تمامی توضیحات شما را می‌پذیرم اما قطعاً برخی از کشورهای عربی چون عربستان از ویژگی‌هایی که شما به آنها اشاره کردید برخوردار هستند و مضاف بر اینکه در تقابل با قدرت‌گیری مجدد ایران از هر حربه و اهرمی استفاده می‌کنند. به خاطر می‌آورم که یکی از مسوولان وزارت نفت گفته بود مشوق‌های قابل قبولی را برای جلب دیدگاه‌های مشتریان گذشته‌مان داریم. این مشوق‌ها چیست؟
اینها جزییات تکنیکالی هستند که من نمی‌خواهم به آن اشاره کنم. ما امیدواریم در هماهنگی با اعضای اوپک سهمیه‌های گذشته‌مان را به دست آوریم. در مقطع فعلی کشورها سهمیه‌ای ندارند. سقفی برای تولیدات اوپک قائل شده‌اند و ما امیدواریم که در آینده نزدیک بتوانیم سهمیه کشورها را دوباره برقرار کنیم.
قطعاً بازگشت ما به جمع تولیدکنندگان برتر اوپک منوط به لغو تحریم‌های نفتی کشور است. تحریم‌هایی که بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت اعمال شده و ما را از حضور در بازارهای عمده نفتی منع کرده است. پروسه لغو این دست از تحریم‌ها چگونه خواهد بود. آیا بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته این تحریم‌ها در پروسه پایانی توافق لغو خواهند شد؟
اصلاً این‌طور نیست. در روزی که توافق جامع هسته‌ای ایران اجرا شود در همان روز تحریم‌های مالی، پولی و نفتی ما نیز لغو خواهد شد. این موضوع به صراحت در بیانیه سوئیس مورد تاکید قرار گرفته و به صورت مشخص بر آن تاکید شده است. لغو تحریم‌های سازمان ملل پایه و اساس توقف تحریم‌های دیگر است، یعنی تحریم‌های اروپا و آمریکا. این موضوع عین کلامی است که در لوزان نیز بر آن تاکید شد.
البته استناد ما نیز اظهارات و مطالبی است که از سوی اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران مطرح می‌شود.
نه، این حرف مذاکره‌کنندگان ما نیست. این بخشی از مفاد بیانیه‌ای است که مورد تایید مذاکره‌کنندگان ایران و اعضای گروه 1+5 قرار گرفته و به عنوان متن مشترک قرائت شده است.
اما آمریکایی‌ها می‌گویند پروسه توقف تحریم‌ها مرحله‌ای خواهد بود. یعنی شاید از بیانیه سوئیس لغو مرحله‌ای تحریم‌ها باشد.
به نظرم اظهارات مقامات واشنگتن بیشتر بازخورد داخلی دارد. به هر حال آمریکایی‌ها هم برای خودشان مشکلاتی دارند و می‌خواهند این توافق را به نوعی به تندروها و جنگ‌طلب‌هایشان بفروشند. ما نمی‌خواهیم وارد این بحث شویم و مسوولیتی هم در قبال آن نداریم. دلیلی برای تفسیر و توجیه اظهارات آمریکایی‌ها وجود ندارد. عین بیانیه برای مردم خوانده شده است و آنها خود می‌توانند در این زمینه قضاوت کنند. در مورد اینکه مقامات واشنگتن صحبت از مرحله‌ای بودن پروسه لغو تحریم‌ها کرده‌اند نه‌تنها ما بلکه اروپایی‌ها نیز به آنها اعتراض کرده‌اند و این موضوع از سوی فدریکا موگرینی، مذاکره‌کننده ارشد اروپایی به مقامات آمریکایی منتقل شده است.
آقای روحانی هم در واکنش به برخی از موضع‌گیری‌های غیراصولی مقامات آمریکایی گفته‌اند بر اساس بیانیه لوزان قرار ما لغو تحریم‌هاست و نه تعلیق و تعویق آنها.
همین‌طور است. مفاد بیانیه در این زمینه بسیار روشن است و آن هم این است که تحریم‌ها در روز اجرای توافق جامع متوقف شوند و هیچ جای سوالی نیز باقی نمی‌ماند یعنی No question. اما مهم‌تر از همه این دستاوردها، توجه به این نکته است که ما در یک شرایط بسیار پیچیده و در یک فضای بین‌المللی بسیار منفی توانستیم از برنامه هسته‌ای خودمان حفاظت کرده و آن را ادامه دهیم؛ تحریم‌ها را لغو کنیم و طرحی نو در مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با سایر کشورها دراندازیم. این موفقیت سیاسی بسیار بزرگی است. البته قطعاً این اتفاق‌نظر، دستاوردهای اقتصادی نیز دارد که نباید آن را هم نادیده گرفت. اما در هر صورت به لحاظ ارتقای جایگاه ایران در مناسبات بین‌المللی و بهبود مناسبات با دیگر کشورهای جهان دستاوردهای سیاسی آن به مراتب بیشتر و چشمگیرتر است.
معتقدم با وجود عدم لغو تحریم‌ها همین حالا هم همه شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی مشغول مطالعه پروژه‌های ما هستند تا خودشان را برای روز موعود آماده کنند که حداکثر آن هم آخر جولای است.
به نظر می‌رسد بار مثبت این بیانیه آنقدر زیاد بود که وزارت خزانه‌داری آمریکا به شرکت‌های خارجی اعلام کرد تحریم‌های ایران همچنان پابرجاست و نباید برای ورود به بازارهای این کشور عجله کرد.
کاملاً درست است. اینکه مقامات کشورمان بارها و بارها تاکید کرده‌اند که چارچوب تحریم‌ها شکننده شده نیز با استناد به همین موضوع است. این حرف بجایی است و یکی از آثار درست بودن آن نیز اطلاعیه اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکاست که نشان می‌دهد شرکت‌های خارجی تا چه اندازه مایل و راغب به سرمایه‌گذاری در بازار ایران هستند. بر همین اساس هم است که می‌گویم بیانیه سوئیس دستاورد سیاسی بسیار بزرگی برای ماست و باید آن را مرهون ایثارگری‌های دانشمندان و شهدای هسته‌ای و نیت خوب مسوولانی بدانیم که دانش، حرفه‌ای‌گری و تلاش‌هایشان را صرف نتیجه‌گیری از این مذاکرات کرده‌اند.
این دستاورد بزرگ چقدر به افزایش تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در بازار ایران کمک کرده است.
در حوزه نفت و گاز تقریباً تمامی شرکت‌های بزرگ جهان و غول‌های این حوزه درخواست همکاری و حضور در بازار ایران را مطرح کرده‌اند.
حتی شرکت‌های آمریکایی؟
آمریکایی‌ها خیر. به جهت تداوم اعمال تحریم‌های یکجانبه این کشور آنها از قافله حضور در بازار ایران عقب مانده‌اند و نتوانسته‌اند در این زمینه کاری انجام دهند.
اما توتال، شل، بی پی و انی آمده‌اند.
همه این شرکت‌ها با مسوولان نفتی ما در تماس هستند و درخواست‌هایی را برای حضور در بازار نفتی کشور مطرح کرده‌اند. ما چهارشنبه هفته گذشته نیز سفری به چین داشتیم و راه‌های همکاری مشترک با مقامات پکن را بررسی کردیم. به هر حال چینی‌ها افرادی بودند که در زمان اعمال تحریم‌های غیرمنصفانه علیه ایران در کنار ما باقی ماندند و به صنعت نفت ما کمک کردند. ما با این سفر به دنبال تقویت همکاری‌های خود با طرف چینی هستیم.
اما آقای زنگنه چندی پیش از عملکرد شرکت‌های چینی ابراز نارضایتی کرده بودند و حتی برخی از پیمانکاران چینی از حضور در پروژه‌های ایرانی منع شدند.
نظر آقای وزیر نفت آن است که موضوع حضور چینی‌ها در ایران را باید از دو جنبه مورد بررسی قرار داد. از دیدگاه سیاسی آقای زنگنه علاقه‌مند به ارتقای روابط و همکاری‌های بخش انرژی ایران با چینی‌هاست اما در سطح فنی و مهندسی، متخصصان ما یکسری اختلاف‌نظرهای فنی و علمی با چینی‌ها دارند که امیدواریم در این سفر چهارروزه به حل و فصل آنها بپردازیم. ما از چینی‌ها می‌خواهیم که به استانداردهای شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز ما توجه داشته باشند و کالاها و خدمات کیفی را وارد بازار ایران کنند.
جدیت برای کار با شرکت‌های اروپایی در چه سطحی است؟
شرکت‌های بزرگ نفتی اروپا هنوز منتظر لغو تحریم‌ها هستند. ما در 10 سال آینده حدود 250 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی خواهیم داشت و اولویت ما نیز میادین مشترک با همسایگان‌مان است. ان‌شاءالله این کار را به سرانجام خواهیم رساند و مجدداً شاهد رونق فعالیت‌های این حوزه خواهیم بود.
برای بررسی روند همکاری با شرکت‌های اروپایی به این کشورها هم سفر می‌کنید یا میزبان نمایندگانی از این شرکت‌ها هستید؟
دیدارهای ما با نمایندگان شرکت‌های نفتی خارجی هم در سفرهای آنها به ایران و هم در زمان حضور مقامات وزارت نفت در کشورهای دیگر صورت گرفته است و تماس‌های دائمی میان طرفین هم برقرار است.
اولویت ما همکاری با کدام کشورهاست. ما پروژه‌هایمان را به دست چینی‌ها می‌سپاریم یا اروپایی‌ها؟
اولویت ما را پروژه‌هایمان تعیین می‌کند و اینکه چه قراردادهایی به صلاح صنعت نفت کشور است.
اگر آمریکایی‌ها بتوانند از طریق افک تحریم‌های یکجانبه خود را دور بزنند می‌توانند در بازار ایران حضور داشته باشند؟ همین حالا هم برخی از شرکت‌های اروپایی می‌گویند آمریکایی‌ها خود تحریم‌های ایران را وضع کردند اما با دور زدن این تحریم‌ها برخی از روابط اقتصادی‌شان با ایران همچنان پابرجاست.
این دور زدن نبود. این انتقادی بود که برخی از کشورهای اروپایی از جمله انگلیسی‌ها مطرح می‌کردند مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها پول‌های آزاد‌شده بعد از توافق ژنو را به‌گونه‌ای مدیریت کردند که بعضی از شرکت‌های داروسازی و حوزه صنایع غذایی آمریکا امتیازات بیشتری را کسب کرده‌اند. یعنی اشکال اصلی را متوجه نحوه هزینه‌دهی این پول‌های آزاد‌شده می‌دانستند.
این روند می‌تواند برای شرکت‌های نفتی نیز تکرار شود؟
این را باید در قوانین داخلی آمریکا جست‌وجو کرد.
ارزیابی فردی که سابقه سال‌ها حضور در آمریکا را داشته، چگونه است؟
برداشت من این است که شرکت‌های نفتی آمریکایی امکان مشارکت در صنایع نفتی ما را نخواهند داشت.
اما راه برای تمامی شرکت‌های آسیایی و اروپایی باز است.
بله، کاملاً درست است و به محض شروع به اجرای توافق جامع تحریم‌های حوزه نفتی ما نیز لغو می‌شود و تمام این شرکت‌ها برای همکاری در پروژه‌های ایران اعلام آمادگی می‌کنند. البته معتقدم با وجود عدم لغو تحریم‌ها همین حالا هم همه شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی مشغول مطالعه پروژه‌های ما هستند تا خودشان را برای روز موعود آماده کنند که حداکثر آن هم آخر جولای است.
دیدگاه تان را بنویسید