تاریخ انتشار:
گفتوگو با رئیس اتاق بازرگانی خراسان شمالی
هنوز در شرایط ایده‌آلی نیستیم
محمد صمدی، رئیس اتاق بازرگانی خراسان شمالی است که به تازگی خبر از «صادرات اسب اصیل ترکمن» داده است. با او در مورد صنعت پرورش اسب، مشکلات و چالش‌های این صنعت و راهکارهایی که می‌تواند به بهبود وضعیت فعلی بینجامد گفتوگو کردیم.
محمد صمدی، رئیس اتاق بازرگانی خراسان شمالی است که به تازگی خبر از «صادرات اسب اصیل ترکمن» داده است. با او در مورد صنعت پرورش اسب، مشکلات و چالش‌های این صنعت و راهکارهایی که می‌تواند به بهبود وضعیت فعلی بینجامد گفتوگو کردیم. صمدی، اسب را یک «ثروت بین‌المللی» برای ایران می‌خواند و می‌گوید فعالیت در این حوزه توجیه اقتصادی دارد. اما به همان اندازه که توجیه اقتصادی در این زمینه وجود دارد؛ امکان آسیب دیدن ذخایر ژنتیک اسب نیز وجود دارد. از این رو او پیشنهاد می‌کند که دست‌اندرکاران بخش کشاورزی به این صنعت توجه بیشتری نشان دهند تا پتانسیل‌های موجود بیشتر دیده شود.
اگر بخواهید صنعت پرورش اسب را توصیف کنید چه چیزی می‌گویید؟
اسب مثل جنگل یا آب‌های دنیا یک ثروت بین‌المللی است و حق بهره‌وری و مالکیت معنوی آن متعلق به کشوری است که در آن پرورش می‌یابد و برای نشان دادن برتری این ثروت در سطح بین‌المللی باید در بعد تحقیقات، ورزش و رقابت‌های اقتصادی تلاش شود. اسب یک ثروت ملی به شمار می‌رود و فعالیت‌اش توجیه اقتصادی دارد و در رقابت اقتصادی به دلیل داشتن پتانسیل‌های ژنتیکی پایان‌ناپذیر حضور پایدار و مستمر دارد. ژن اسب تمام‌ناشدنی است و از یک نسل به نسل دیگر بیشتر می‌شود. کشورهای اروپایی و آمریکایی فواید این ثروت را درک کردند ولی به همان اندازه که پایان‌ناپذیر است آسیب‌پذیر و نابود‌شدنی هم هست و ذخیره ژنتیکی‌اش به راحتی می‌تواند از دست برود. دست‌اندرکاران بخش کشاورزی باید بدانند که یک بخش مهم توسعه کشاورزی پایدار به اسب ایران بستگی دارد، موضوعی که مورد غفلت قرار گرفته و باید توجه بیشتر به آن شود.
با توجه به اینکه اسب‌های ایران از تنوع ژنتیکی منحصر‌به‌فردی برخوردارند، پرورش‌دهندگان اسب در ایران از چه مزیت‌هایی برخوردارند؟
ایران پیشینه قدیمی در پرورش اسب دارد؛ اما توجه کنید که با این حال هنوز در شرایط ایده‌آل کاری نیستیم. در این چندسال اخیر دغدغه بیشتری نسبت به توسعه و همگانی شدن استفاده از اسب و فرهنگ اسب و سوارکاری پیدا شده و نیازهای دنیا به دلیل قابلیت‌های ژنتیکی و ورزشی اسب ایران دوبرابر شده است. در عین حال فرصت بهره‌برداری و اقتصادی و بهره‌وری بهینه از این فرصت برای پرورش‌دهندگان به شکل کالای تجاری ایجاد شده تا اسب ایران با حفظ ذخایر ژنتیکی به کشورهای متقاضی صادر شود.
یعنی معتقدید که تنوع ذخایر ژنتیک اسب در ایران به حدی هست که بتواند به هر نوع تقاضایی پاسخ دهد؟
بله، اما این تنوع در برخی مناطق بیشتر است.
مثلاً در چه مناطقی؟
در بعضی استان‌ها برخی نژادهای اسب تنوع بیشتری دارند. مثلاً اسب ترکمن در خراسان شمالی و استان گلستان. ولی با این حال در بیشتر شهرهای ایران از جمله تهران، خوزستان، اصفهان، یزد، تبریز، جزیره کیش اصیل‌تر بوده و به صورت تک‌گیر منبع ذخایر ژنتیکی است.
شما یکی از کسانی هستید که برای صادرات اسب ترکمن فعالیت زیادی داشتید. آیا از وضعیت کنونی پرورش اسب ترکمن رضایت دارید؟ ارزیابی شما چگونه است؟
بی‌اغراق نیست اگر بگویم که بهترین نژاد اسب سوارکاری متعلق به ترکمن است، مخصوصاً نژاد معروف «تاروبرد» که از ترکیب دو نژاد ترکمن، نژاد نزدیک ترکمن و یک اسب عرب به وجود آمده که سریع‌ترین و سواری‌ترین اسب در دنیا به شمار می‌آید و اسب ترکمن به عنوان اسب «آخال تکه» در بیشتر کشورها شناخته شده است از جمله در کشورهای ترکمنستان، روسیه، فرانسه، آمریکا، ترکیه، قبرس و دوبی.
در حال حاضر اسب ایران در بازارهای جهانی با چه قیمت‌هایی خرید و فروش می‌شود؟
بسته به نوع نژاد قیمت‌های متفاوتی دارند. اما در بازارهای جهانی اسب خاص ترکمن بین 25 هزار دلار تا 150 هزار دلار خرید و فروش می‌شود.
در ایران چطور؟
اینجا بالاترین رقمی که خرید و فروش شده 45 میلیون تومان است و به‌طور متوسط اسب ترکمن بین 10 تا 30 میلیون قیمت دارد. البته این قیمت‌ها هم‌اکنون کمی گران‌تر شده است. نوسان قیمت نهاده‌ها هم در افزایش قیمت اسب تاثیر داشته است.
پرورش اسب ایران چقدر در اشتغال‌زایی موثر بوده است؟
به‌طور متوسط به ازای هر اسب ترکمن یک شغل ایجاد می‌شود. ولی در حال حاضر با توسعه صادرات و احداث میادین در خراسان شمالی و واگذاری میادین و ایجاد میدان در استان گلستان به اسب خالص ترکمن این اشتغال برای هر اسب به دو نفر افزایش می‌یابد و از آنجایی که اسب ترکمن یک اسب ورزشی است و برای زیبایی نیز استفاده شده و به دلیل داشتن نژاد آمیخته قابلیت رقابت با اسب‌های خارجی را دارد می‌تواند در میزان افزایش اشتغال‌زایی موثر باشد.
سرمایه‌گذاری اسب در ایران وضعیت مطلوبی دارد؟
سرمایه‌گذاری در اسب ترکمن در این چندساله اخیر افزایش پیدا کرده، سال 1375 زمانی که ما به‌طور کاربردی پرورش اسب ترکمن را آغاز کردیم قیمت فوق‌العاده این اسب 150 هزار تومان و متوسط قیمت آن 70 تا 100 هزار تومان بود. اما الان بعد از 11 سال جهش فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است.
یعنی می‌توان امیدوار بود که اسب ترکمن سهمی از صادرات کالاهای غیرنفتی را به خود اختصاص دهد؟
آیین‌نامه صادرات ایران کاملاً مشخص است و بر اساس فرمول حفظ ذخایر ژنتیکی و موقعیت کشور ما نوشته شده است که در آن مالکیت معنوی اسب‌های صادراتی متعلق به ایران نیز لحاظ شده است و غیر از آن یکی از بندهای آیین‌نامه مربوط به حفظ اسب ترکمن است که هیچ وقت کل صادرات به یک کشور یا هر کشوری نباید از یک دوم اندازه موثر جمعیت ما بیشتر شود. البته تنوع زیستی کشور ما به گونه‌ای است که اگر تولید را متوقف کنیم باز هم از بقیه دنیا جلوتر هستیم و برای حفظ آن فعالیت آگاهانه پرورش‌دهندگان و فدراسیون سوارکاری و جهاد کشاورزی نشان می‌دهد آنها ارزش این گوهر گرانبها را شناخته و دیگر از دست نمی‌دهند.
یکی از مهم‌ترین اقدامات در پرورش اسب، اصیل نگه داشتن آن است. در این مورد چه راهکاری دارید؟
برای خلوص نیاز به خالص‌سازی است و باید برای این کار پایه اسب را بشناسیم که این اقدام در حال انجام است. غیر از خلوص کارایی اسب هم مهم است. یک اسب خالص باید کارایی هم داشته باشد. بنابراین سعی می‌کنیم تمام استانداردهایی که فدراسیون جهانی و فدراسیون سوارکاری برای ورزش سوارکاری دارد از یک طرف و معیار‌هایی که برای اصلاح نژاد در سازمان جهاد کشاورزی وجود دارد را به کار بگیریم و با چشم باز کار کنیم تا محصولی که تولید می‌شود خالص‌تر و کاراتر باشد.
فکر می‌کنید در این شرایط بستر لازم برای حضور کشورهای دیگر در عرصه پرورش اسب در ایران فراهم است؟
بله، اتفاقاً چند سال پیش کانادا قصد انجام سرمایه‌گذاری در ایران را داشت ولی چون در آن زمان قانون صادرات مدون نبود این کار متوقف ماند. ولی با این حال در ایران با داشتن بستر جغرافیایی و مراتع غنی با یک سرمایه‌گذاری خوب این کار قابل انجام است. مثلاً الان در کرمانشاه یک محموله برای سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد شده که روی اسب و نژاد اسب کار می‌کنند که با اندکی توجه و بسترسازی ساده و برقراری قرارداد همکاری مشترک در قالب یک شرکت بین‌المللی این کار به راحتی قابل انجام است.
دیدگاه تان را بنویسید