معمای مجامع

هفته‌های اخیر، روزهای پرفشاری برای سایت کدال و لحظات پرامیدی برای سهامدارانی بود که در انتظار بررسی عملکرد سال گذشته مدیران شرکت‌ها و برنامه‌های آتی آنها در فاصله یک‌سالگی برجام بودند. هرچند در بخش هزینه‌ها، ثبات نسبی قیمت ارز در بازار و روند نزولی نرخ تورم در سال گذشته روی قیمت نهاده‌های تولید و بهای تمام‌شده محصولات اثر مثبت داشته است، اما در بخش درآمدی نیز اثرات برجام نیاز به صرف زمان‌ بیشتری برای خودنمایی دارد. رکود بازار سهام امسال نیز نه‌تنها از اهمیت مجامع عمومی عادی سالانه نکاست، که نگاه‌ها را به‌صورت ویژه‌ای به خود معطوف ساخت. نوسان اندک مثبت قیمت‌ها در سال گذشته، چشم سهامداران را به سود نقدی تقسیمی شرکت‌ها دوخته بود و در این راستا سهامداران، هیات رئیسه مجامع شرکت‌ها را برای افزایش سود تقسیمی تحت فشار قرار دادند. درهرحال با توجه به شواهد، مانع بزرگی برای پرداخت سود تقسیمی در مجامع دیده نشد و به گفته رئیس مرکز آمار و اطلاعات شرکت بورس اوراق بهادار از میان 168 مجمع برگزارشده بورسی، سود نقدی برابر با 138 میلیون و 378 هزار و 838 ریال معادل 94 درصد سود خالص توزیع شده است. باید امیدوار بود این میزان از تقسیم سود، موجب کاهش توانگری مالی و تاخیر در افزایش توان تولید شرکت‌ها نشود.
نکته حاشیه‌ای که در جامعه ما دیده می‌شود، این است که در برخی مجامع سعی می‌شود تا با توزیع هدایایی بین سهامداران حاضر، رضایت آنها از عملکرد مدیر جلب و توجه آنها از دستور اصلی جلسه یعنی بررسی عملکرد مدیران و نظر حسابرس روی آن پرت شود. همچنین از آنجا که به طور سنتی حدود 12 درصد بازده اکتسابی سرمایه‌گذاران از بازار سهام را تقسیم سود شرکت‌ها تشکیل می‌دهد و مابقی بازده انتظاری فعالان بازار سرمایه از محل بازده قیمتی است، سهامداران بیشتر به تقسیم سود در مجامع تمرکز می‌کنند و دید بلندمدت برای برنامه‌های آتی شرکت، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

عوامل موثر بر تقسیم سود
اما چگونه تقسیم سود بر برنامه‌های آتی شرکت‌ها اثر می‌گذارد؟ برای پاسخ به این پرسش باید گفت توزیع سود تقسیمی یک متغیر استاتیک نیست و بسته به شرایط مختلف مثل منافع سهامداران عمده، متوسط روند سال‌های گذشته، طرح‌های توسعه، افزایش سرمایه احتمالی پیش روی شرکت‌ها و چرخه عمر صنایع تغییر می‌کند. در بررسی عوامل موثر بر تقسیم سود، نظر سهامدار عمده در حین پیشنهاد سود تقسیمی بسیار تاثیرگذار است. از طرفی شرکت باید نیاز مالی پروژه‌های آتی خود را مدنظر قرار داده و جایگاه خود را در منحنی رشد مشخص سازد. شرکت‌هایی که در مرحله رشد قرار دارند، اصولاً سود تقسیمی کمتری توزیع می‌کنند. این مطلب را به وضوح در مجامع دارویی، مخابرات و همراه اول می‌توان مشاهده کرد. اثر حفظ ساختار سرمایه و ارتباط درصد سود تقسیمی با اهرم مالی که اثر ترازنامه‌ای بر شرکت‌ها می‌گذارد و مسبب نوسان نسبت‌ بدهی و حقوق صاحبان سهام می‌شود نیز روی مبلغ توزیع‌شده در مجامع دیده می‌شود. طبق ملاحظات قانونی نیز شرکت‌ها موظفند حداقل 10 درصد سود خود را بین سهامداران توزیع کنند. ضمن اینکه شرکت‌ها غالباً یک نسبت تقسیمی ثابتی دارند که به صورت ذهنی حاضر به عدول از آن نیستند. شرکت‌هایی که ضمن برگزاری مجامع عادی سالانه خود با تصویب سهامداران در مجمع اقدام به تصویب صورت‌های مالی و تصمیم‌گیری بر سر تقسیم سود نقدی کرده‌اند، مطابق با قانون تجارت از روز برگزاری مجمع در بازه زمانی هشت‌ماهه فرصت دارند تا این سود را توزیع کنند. در میان مجامع بورسی برگزار‌شده، برخی شرکت‌ها نیز از جمله تعدادی از بانک‌ها به دلیل تنفس مجمع یا عدم پایان دوره مالی آنها در 29 اسفند‌ماه 94 طی ماه‌های آینده به تدریج مجامع خود را برگزار خواهند کرد.