خرد و کلان تجارت

جدیدترین آمارهای گمرک ایران از 10 قلم عمده صادراتی و وارداتی کشور طی چهار ماه نخست سال1394، نشان از تغییر لیست اقلام عمده صادراتی و وارداتی کشور نسبت به دوره مشابه سال گذشته دارد. طبق آمارها، از 10 قلم عمده صادراتی و وارداتی کشور در چهار ماه نخست سال1394 تنها شش قلم عمده صادراتی و پنج قلم عمده وارداتی همچنان در لیست‌های مربوطه در سال جاری جایگاه خود را حفظ کردند و سایر اقلام جایگاه خود را با کالاهای جدیدی جابه‌جا کرده‌اند. همچنین بر اساس آمارها، در لیست 10 قلم عمده صادراتی، چهار کالا با روند منفی در صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه شده و در لیست 10 قلم عمده وارداتی نیز واردات شش کالا با افت روبه‌رو شده است.

10 قلم عمده صادراتی
جدول یک 10 قلم عمده صادراتی در سال 1394 و مقایسه آن با مدت مشابه در سال 1393را نشان می‌دهد. طی چهار‌ماهه نخست سال 1394، برای 2675 قلم تعرفه، صادرات انجام شده است اما همان‌طور که از جدول یک مشاهده می‌شود 10 قلم عمده صادراتی به تنهایی 5 /35 درصد از حجم صادراتی را به خود اختصاص داده است که نشان از تمرکز بالای اقلام صادراتی دارد. ترکیب این اقلام نشان می‌دهد صنعت نفت کشور همچنان پیشتاز صادرات غیرنفتی کشور است! در این بین «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی‌شکل مایع‌شده» در حالی با سهم ارزشی 25 /6 درصد بیشترین کالای صادراتی ایران از لحاظ ارزش بوده است که این قلم در چهار‌ماهه نخست سال 1393 در رتبه دهم با سهم ارزشی 06 /2 درصد قرار داشته است. این قلم از لحاظ ارزش 23 /191 و از لحاظ وزن 80 /199 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است. از دیگر اقلامی که رشد چشمگیری در چهارماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است «اوره حتی به صورت محلول در آب» است که رتبه خود را از 12 به 6 تقلیل داده است و توانسته سهمی ارزی معادل 02 /3‌ درصد از صادرات ایران را نصیب خود کند. همچنین «پلی‌اتیلن گرید فیلم به صورت غیر‌پودر یا وزن مخصوص 94 درصد یا بیشتر» نیز با بهبود سهم خود توانسته است با افزایش سهم ارزشی خود از 53 /1 درصد به 03 /2 رتبه خود را از 16 به 9 بهبود بخشد. اما بیشترین تغییر را گروه «روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به‌جز بنزین» به خود اختصاص داده است؛ به نحوی که سهم ارزشی 04 /0‌درصدی این محصول در چهار‌ماهه نخست سال 1393 به 05 /1 درصد افزایش یافته و جایگاه بیست و هفتم آن را 17 پله ارتقا داده و آن را در رده دهم اقلام صادراتی قرار داده است. از جمله اقلامی که سهم آنها به شدت کاهش یافته نیز می‌توان به «متانول» اشاره کرد که رتبه آن از دومین قلم عمده صادراتی به 7 تنزل پیدا کرده است. عبارات فوق نشان‌دهنده چرخش سهم صادراتی به نفع گروه «محصولات پتروشیمی» و زیان «میعانات گازی» است؛ به نحوی که سهم دلاری صادرات گروه «محصولات پتروشیمی» از 36 /28 درصد در چهار ماه نخست سال 1393 به 5 /33 درصد در چهار ماه نخست امسال افزایش یافته است. همچنین سهم دلاری از صادرات گروه «میعانات گازی» در چهار ماه نخست 1393 از 05 /32 درصد به 91 /22 درصد طی مدت مشابه امسال کاهش یافته است.

10 قلم عمده وارداتی
جدول 2، 10 قلم عمده وارداتی سال 1394 و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد. طی چهارماهه نخست سال 1394، برای بالغ بر 4855 قلم تعرفه، ارزش وارداتی وجود داشته است. همان‌طور که از جدول 2 مشاهده می‌شود 10 قلم عمده وارداتی تنها 85 /18 درصد از حجم وارداتی را به خود اختصاص داده است که نشان از تنوع بالا در میان اقلام وارداتی است. همچنین همان‌طور که مشاهده می‌شود عمده اقلام وارداتی ایران مربوط به اقلام کشاورزی است به نحوی که شش قلم از 10 کالای عمده وارداتی را این محصولات شامل می‌شود. اما با توجه به جدول مقابل مشاهده می‌شود ترکیب وارداتی طی چهار ماه نخست امسال به شدت متحول شده و پنج محصول جدید در لیست 10 قلم عمده مشاهده می‌شوند. در این بین «ماشین‌آلات و دستگاه‌های به هم فشردن، شکل دادن یا قالب‌گیری سوخت‌های معدنی جامد، خمیرهای سرامیکی و سایر محصولات معدنی، ماشین‌های درست کردن قالب‌های ریخته‌گری از ماسه» از رتبه 16 و سهم ارزشی 86 /0 درصد به رتبه چهارم اقلام وارداتی و سهم ارزشی 96 /1‌درصدی صعود کرده است. همچنین از دیگر اقلام عمده که تغییر چشمگیری را از لحاظ سهم تجربه کرده «قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل‌سواری ردیف 8703 بنزینی با حجم سیلندر 2000 سی‌سی با ساخت داخل 14 لغایت 25 درصد به استثنای لاستیک» است که از رتبه 21 در چهار ماه نخست سال 1393 به رتبه 5 در مدت مشابه سال 1394 رسیده است. گروه «جو به استثنای بذر» نیز از جمله اقلامی است که میزان واردات آن به شدت رشد کرده است. همچنین از میزان واردات «دانه گندم به جز گندم دامی» نیز به شدت کاسته شده به نحوی که رتبه آن را از اولین قلم وارداتی در چهار ماه نخست سال 1393 به هفتم در مدت مشابه سال 1394 تقلیل داده و سهم آن از واردات کشور حدود 7 /3 کاهش یافته است. نکته قابل توجه در ترکیب جدید 10 قلم عمده وارداتی کاهش سهم واردات محصولات کشاورزی است.